آهک
از نظر علمي ‌، آهک همان اکسيد کلسيم است که از حرارت دادن شديد سنگ آهک (کربنات کلسيم طبيعي) بدست مي‌آيد.
نگاه اجمالي
آهک و گچ ، از جمله موادي هستند که کارآيي آنها از دوران باستان ، توسط بشر شناخته شده است و از آنها در ساختن انواع بناها ، استفاده مي‌شد. موادي مانند آهک ، ساروج و سيمان براي اتصال محکمتر قطعات سنگ و يا چوب بکار گرفته مي‌شد.
مفاهيم آهک مرده و آب آهک
هرگاه بر روي اکسيد کلسيم (آهک زنده) ، آب ريخته شود، بر اثر واکنش با آب ، گرما ايجاد مي‌کند که موجب بخار شدن قسمتي از آب مي‌شود. در اين عمل ، آهک بر اثر جذب آب ، متورم شده ، سپس به‌صورت گرد سفيدي در مي‌آيد که اصطلاحا «آهک مرده» ناميده مي‌شود، (زيرا در تماس با آب ، ديگر واکنشي از خود نشان نمي‌دهد) و اين عمل را شکفته شدن آهک نيز مي‌گويند.
هر گاه مقداري آب به آهک مرده اضافه شود، به شير آهک تبديل مي‌شود که اگر آن را صاف کنيم، محلول زلالي که در حقيقت محلول سيرشده هيدروکسيد کلسيم در آب است، حاصل مي‌شود که به آب آهک موسوم است. آب آهک کاربردهاي بسياري در صنايع شيميايي دارد. مثلا در تهيه هيدروکسيد سديم ، آمونياک ، هيدروکسيد فلزات ، پرکلرين و به‌ويژه در استخراج منيزيم از آب دريا بکار مي‌رود.
انواع آهک
معمولا از سه نوع آهک در کارهاي ساختماني استفاده مي‌شود.
آهک چرب يا پر قوه
اين نوع آهک ، حدود چهار درصد ناخالصي همراه دارد و مهمترين ويژگي آن اين است که در تماس با آب به‌شدت شکفته مي‌شود و حجم آن تا حدود 2.5 برابر مقدار اوليه‌اش افزايش مي‌يابد. مخلوط آن با شن در تماس با گاز کربنيک به‌سرعت خود را مي‌گيرد و سفت مي‌شود، (به مدت 15 روز در مجاورت هوا). از اينرو ، آهک چرب را آهک هوايي نيز مي‌گويند.
آهک‌هاي کم قوه
اين نوع آهک از سنگ آهک‌هايي که 5 تا 6 درصد آهک دارند، توليد مي‌شود و ناخالصي‌هاي عمده آن را اکسيد آهن (II) (گل اُخري) ، اکسيد سيليسيم (سيليس) و اکسيد آلومينيوم (آلومين) تشکيل مي‌دهد. از ويژگيهاي اين نوع آهک آن است که به‌کندي شکفته مي‌شود و ملاط حاصل از مخلوط آن با شن ، به‌آرامي‌ در هوا سفت مي‌شود.
آهک‌هاي آبي
اين نوع آهک ، معمولا از سنگ آهک‌هايي که حدود 6 تا 22 درصد گل رس دارند، تهيه مي‌شود. از ويژگيهاي مهم اين نوع آهک آن است که دور از هوا و حتي در زير آب ، به آهستگي سفت مي‌شود، در تماس با آب خيلي شکفته مي‌شوند و با آب خمير کم‌چسب توليد مي‌کند. بطور کلي ، مي‌توان اين نوع آهک‌ها را حد واسط بين آهک‌هاي هوايي و سيمان دانست.
روشهاي تهيه آهک‌
روش تهيه کلي آهک ، همان حرارت دادن سنگ آهک (کربنات کلسيم) تا دماي 1000 تا 1200 درجه سانتي‌گراد است. البته ، هر چه دما بالاتر باشد و گاز دي‌اکسيد کربن حاصل ، بهتر از محيط خارج شود، عمل تجزيه سنگ آهک بهتر صورت مي‌پذيرد. اما بطور کلي ، تهيه انواع آهک متفاوت است که در اينجا به چند نمونه اشاره مي‌شود.
تهيه آهک معمولي
براي تهيه اين نوع آهک ، از کوره‌هاي ثابت و غيره پيوسته يا از کوره‌هاي مکانيکي استفاده مي‌شود.
* کوره‌هاي ثابت و غير پيوسته: در اين کوره‌ها که به روش سنتي کار مي‌کنند، خرده‌هاي سنگ آهک را در اندازه‌هاي تقريبي 10 سانتيمتر روي هم مي‌چينند و سطح آن را با کاه گل مي‌پوشانند. سپس از قسمت پايين با کمک سوخت (بوته ، چوب ، زغال يا نفت سياه) تا دماي 1000 درجه سانتي‌گراد به آن گرما مي‌دهند، پس از زمان معيني گرما دادن را قطع کرده ، بعد از آنکه کوره سرد شد، آهک زنده حاصل را خارج مي‌کنند (چون در زمان خالي کردن ، آهک کوره کار نمي‌کند، از اينرو ، آن را کوره ثابت و غير پيوسته مي‌گويند).
* کوره‌هاي مکانيکي و پيوسته: اين کوره‌ها نيز انواع مختلف دارند. کوره آلبرگ که در قسمت پايين آن ، شبکه فلزي ضخيمي ‌تعبيه شده است و بر روي آن ، مخلوط زغال (به‌عنوان سوخت) و سنگ آهک را قرار مي‌دهند. گرماي سوختن زغال ، دماي کوره را بالا مي‌برد و سنگ آهک را تجزيه و به آهک تبديل مي‌کند. آهک حاصل از پايين شبکه فلزي و گاز دي‌اکسيد کربن نيز از بالاي کوره خارج مي‌شود. عيب عمده استفاده از اين نوع کوره آن است که مقداري خاکستر زغال در آهک وارد مي‌شود. بازدهي اين روش بين 12 تا 14 تن آهک در روز است.
* کوره شماتولا : اين کوره شبيه کوره آلبرگ است، با اين تفاوت که قسمت آتشدان آن در خارج از محفظه کوره قرار دارد و از اينرو ، عيب مخلوط شدن آهک با خاکستر زغال را ندارند.
* کوره‌هاي گردان : اين کوره‌ها مشابه کوره پخت سيمان هستند. بازدهي اين نوع کوره‌ها از انواع ديگر بالاتر است.
مرحل تهيه آهک‌هاي آبي
براي تهيه اين نوع آهک مراحل زير به ترتيب انجام مي‌گيرد.
تجزيه سنگ آهک
در اين مرحله ، به روشي که براي تهيه آهک گفته شد، عمل مي‌شود. با اين تفاوت که سنگ آهک انتخاب شده است، بايد مقدار قابل ملاحظه‌اي خاک رس همراه داشته باشد.
شکفته کردن
در اين مرحله با دقت و مهارت کافي ، آن اندازه آب به آهک زنده اضافه مي‌شود که فقط اکسيد کلسيم هيدراته شود و سيليکات‌ها و آلومينات کلسيم آب جذب نکنند و به صورت بلورهاي هيدراته در نيايند. براي اين منظور اضافه کردن آب را بايد در دماي 250 تا 400 درجه سانتي‌گراد انجام داد، زيرا در اين دما ، سيليکات‌ها ، آب جذب نمي‌کنند.
الک کردن
آهک را پس از شکفته شدن بايد از الکهاي ويژه‌اي عبور داد و بر اساس اندازه ذرات ، آن را به صورت زير دسته‌بندي کرد:
* آهک سبک : که نرم‌ترين قسمت آن است و درجه خلوص آن نيز بالا است.
* آهک هيدروليک معمولي : که از الک رد نشده است و بايد آن را دوباره آسياب و بوجاري کرد.
* آهک‌هاي سنگين : که دانه‌هاي آنها داراي ماهيت سيمان است و مقدار سيليکات آن زياد است.
* نخاله آهک : شامل سنگ آهک‌هاي نپخته است که در برابر آب شکفته نمي‌شود و حاوي مقدار زيادي سيليکات است.
کاربردهاي مهم آهک
آهک کاربردهاي زيادي در کارهاي ساختمان‌سازي و تهيه فرآورده‌هاي صنعتي و شيميايي دارد که به بسياري از آنها اشاره مي‌کنيم:
* تهيه ظرفهاي چيني : چيني‌ها در واقع از انواع سراميک محسوب مي‌شوند و به دو دسته چيني‌هاي اصل يا چيني‌هاي سخت و چيني‌هاي بدلي تقسيم مي‌شوند.
* تهيه شيشه‌هاي معمولي : عمدتا شامل سيليس ، کربنات کلسيم (يا آهک) ، کربنات سديم و زغال کک است.
* تهيه سيمان : در ابتدا از سنگ آسياب براي پودر کردن مخلوط و از کوره‌هاي ثابت استفاده مي‌شد.
* تهيه ساروج : ساروج يا ملاط ، مخلوطي از آهک ، ماسه و آب است که بر خلاف سيمان در داخل آب خود را نمي‌گيرد و سفت نمي‌شود، ولي در مجاورت هوا به علت جذب گاز دي‌اکسيد کربن و تشکيل سنگ آهک ، به‌تدريج سفت مي‌شود.
* قندسازي : مي‌توان از ريشه گياه چغندر ، قند استخراج کرد.
* دباغي پوست : قبل از دباغي پوست بايد عمليات آماده‌سازي را به منظور حذف ضايعات باقيمانده بر روي پوست ، بر روي آن انجام داد.
* يکي ديگر از مصارف عمده آهک در صنايع شيميايي و در آزمايشگاه‌هاي شيمي ، تهيه هيدروکسيد سديم از کربنات سديم و هيدروکسيد آمونيوم از کلريد آمونيم است.
سيمان
ريشه لغوي
کلمه سيمان از يک لغت لاتين به نام سي‌منت ( cement ) گرفته شده است و ماده اي است که داراي خاصيت چسبانندگي مواد به يکديگر است و در حقيقت ، واسطه چسباندن است.
سيمان در صنايع ساختماني
در صنايع ساختماني ، سيمان به ماده اي گفته مي‌شود که براي چسباندن مصالح مختلف به يکديگر از قبيل سنگ و شن ، ماسه ، آجر و غيره بکار مي‌رود و ترکيبات اصلي اين سيمان از مواد آهکي است. سيمانهاي آهکي معمولا از ترکيبات سيليکات و آلوميناتهاي آهک تشکيل شده‌اند که هم به‌صورت طبيعي يافت مي‌شوند و هم قابل توليد در کارخانجات سيمان‌سازي هستند.
تاريخچه
اگرچه از زمانهاي بسيار گذشته اقوام و ملل مختلف به نحوي با استفاده از سيمان در ساخت بنا سود مي‌جستند، ولي اولين بار در سال 1824 ، سيمان پرتلند به نام “ژوزف آسپدين” که يک معمار انگليسي بود، ثبت شد. به لحاظ شباهت ظاهري و کيفيت بتن‌هاي توليد شده از سيمانهاي اوليه به سنگهاي ناحيه پرتلند در دورست انگليس ، سيمان به نام سيمان پرتلند معروف شد و تا به امروز براي سيمانهايي که از مخلوط نمودن و حرارت دادن مواد آهکي و رسي و مواد حاوي سيليس ، آلومينا و اکسيد آهن و توليد کلينکر و نهايتا آسياب نمودن کلينکر بدست مي‌آيد، استفاده مي‌شود.
ساختار سيمان
اساسا سيمان با آسياب نمودن مواد خام از قبيل سنگ و آهک و آلومينا و سيليسي که به صورت خاک رس و يا سنگهاي رسي وجود دارد و مخلوط نمودن آنها با نسبتهاي معين و با حرارت دادن در کوره‌هاي دوار تا حدود 1400درجه سانتي‌گراد بدست مي‌آيد. در اين مرحله ، مواد در کوره تبديل به گلوله‌هاي تقريبا سياه رنگي مي‌شوند که کلينکر ناميده مي‌شود.
کلينکر پس از سرد شدن ، با مقداري سنگ گچ به‌منظور تنظيم گيرش ، مخلوط و آسياب شده و پودر خاکستري رنگي حاصل مي‌شود که همان سيمان پرتلند است. با توجه به نوع و کيفيت مواد خام ، سيمان با دو روش عمده‌تر و خشک توليد مي‌شود، ضمن اينکه روشهاي ديگري نيز وجود دارد. البته امروزه عمومـا از روش خشک در توليد سيمان استفاده مي‌شود، مگر در مواردي که مواد خام ، روش تر را ايجاب کند، زيرا در روش خشک ، انرژي کمتري براي توليد مورد نياز است.
ترکيبات شيميايي سيمان
مواد خام مورد مصرف در توليد سيمان در هنگام پخت با هم واکنش نشان داده و ترکيبات ديگري را بوجود مي‌آورند. معمولا چهار ترکيب عمده به‌عنوان عوامل اصلي تشکيل دهنده سيمان در نظر گرفته مي‌شوند که عبارتند از:
* سه کلسيم سيليکات (3O2=C3S)
* دو کلسيم سيليکات ( 2CaOSiO2=C2S)
* سه کلسيم آلومينات (3CaOAl2O3=C3A)
* چهار کلسيم آلومينو فريت (4CaOAl2O3Fe2O3)
که اختصارا اکسيدهاي CaO را با C و SiO2 را با S و Al2O3 را با A و Fe2O3 را با F نشان مي‌دهند. سيليکاتهاي C3S و C2S مهمترين ترکيبات سيمان در ايجاد مقاومت خمير سيمان هيدراته مي‌باشند. در واقع سيليکاتها در سيمان ، ترکيبات کاملا خالصي نيستند، بلکه داراي اکسيدهاي جزيي به‌صورت محلول جامد نيز مي‌باشند. اين اکسيدها اثرات قابل ملاحظه اي در نحوه قرار گرفتن اتمها، فرم بلوري و خواص هيدروليکي سيليکاتها دارند.
ترکيبات ديگري نيز در سيمان وجود دارند که از نظر وزن قابل ملاحظه نيستند، ولي تأثيرات قابل ملاحظه اي در خواص سيمان دارند که عمدتا عبارتند از: MgO،TiO2،Mn2O3،K2O،NaO2، که اکسيدهاي سديم و پتاسيم به نام اکسيدهاي قليايي شناخته شده‌اند. آزمايشها نشان داده است که اين قليايي‌ها با بعضي از سنگدانه‌ها واکنش نشان داده‌اند و حاصل اين واکنش باعث تخريب بتن شده است. البته قليايي‌ها در مقاومت بتن نيز اثر دارند.
وجود سه کلسيم آلو مينات (C3A) در سيمان نقش عمده اي در مقاومت سيمان به جزء در سنين اوليه ندارند و در برابر حملات سولفاتها نيز که منجر به سولفوآلومينات کلسيم مي‌شود، مشکلاتي به بار مي‌آورد، اما وجود آن در مراحل توليد ، ترکيب آهک و سيليس را تسهيل مي‌کند. ميزان C4AF در سيمان هم در مقايسه با سه ترکيب ديگر کمتر است و تأثير زيادي در رفتار سيمان ندارند، ولي در واکنش با گچ ، سولفو فريت کلسيم را مي‌سازد و وجود آن به هيدراسيون سيليکاتها شتاب مي‌بخشد.
مقدار و اندازه واقعي اکسيدها در ترکيبات انواع سيمان ، مختلف است. البته باقي مانده نامحلول نيز که عمدتا از ناخالصي‌هاي سنگ گچ حاصل مي‌گردد، اندازه گيري مي‌شود، تا حدود 1,5 درصد وزن در سيمان مجاز است. افت حرارتي نيز که دامنه کربناسيون و هيدراسيون آهک آزاد و منيزيم آزاد را در مجاورت هوا نشان مي‌دهد، تا حدود 3 الي 4 در صد وزن سيمان اندازه گيري مي‌شود.
هيدراسيون سيمان
ماده مورد نظر ما ملات يا خمير سيمان است که با اختلاط آب و پودر سيمان ماده چسباننده اي مي‌شود. در واقع سيليکاتها و آلوميناتهاي سيمان در مجاورت آب محصولي هيدراسيوني را تشکيل مي‌دهند که کم‌کم با گذشت زمان ، جسم سختي بوجود مي‌آيد.
دو ترکيب عمده سيليکاتي سيمان يعني C3S و C2S عوامل عمده سخت شدن سيمان هستند و عمل هيدراسيون روي C3S سريعتر از C2S انجام مي‌گيرد.
حرارت هيدراسيون
همانند هر واکنش شيميايي ، هيدراسيون ترکيبات سيمان نيز حرارت‌زا است و به ميزان حرارتي که در هر گرم از سيمان هيدراته در اثر هيدراسيون در دماي معيني توليد مي‌گردد، حرارت هيدراسيون گفته مي‌شود و به روشهاي مختلفي قابل اندازه گيري است. درجه حرارت و دمايي که در آن عمل هيدزاسيون انجام مي‌شود، تأثير قابل ملاحظه اي در نرخ حرارت توليد شده است دارد.
براي سيمانهاي پرتلند معمولي ، حدود نصف کل حرارت تا سه روز و حدود 3,4 حرارت تا حدود 7 روز و تقريبا 90 در صد حرارت در 6 ماه آزاد مي‌شود. در واقع حرارت هيدراسيون بستگي به ترکيب شيميايي سيمان دارد و تقريبا برابر است با مجموع حرارتهاي ايجاد شده يکايک ترکيبات خالص سيمان ، اگر به صورت جداگانه هيدراته شود.
هر گرم از سيمان تقريبا 120 کالري حرارت آزاد مي‌کند. چون هدايت حرارتي بتن کم است، لذا حرارت مي‌تواند به‌عنوان يک عايق حرارتي عمل نمايد. از طرف ديگر حرارت توليد شده بوسيله هيدراسيون سيمان مي‌تواند از يخ زدن آب در لوله‌هاي مويين بتن تازه ريخته شده جلوگيري نمايد. بنابراين آگاهي به خواص حرارت‌زايي سيمان مي‌تواند در انتخاب نوع مناسب سيمان براي هدف مشخصي مفيد باشد.
همانطور که گفته شد، نقش اصلي در مقاومت سيمان C3S و C2S ايفا مي‌کنند و C3S در 4 هفته سنين اوليه و C2S پس از آن مقاومت سيمان را ايجاد مي‌کنند. نقش اين دو ترکيب در مقاومت سيمان پس از يک سال تقريبا مساوي مي‌شود.
آزمايشهاي سيمان
به لحاظ اهميت کيفيت سيمان در ساختن بتن ، معمولا توليد کنندگان ، آزمايشهاي متعدد و استاندارد شده اي را براي کنترل کيفيت سيمان انجام مي‌دهند و بعضا نيز مصرف‌کنندگان براي اطمينان خاطر ، خواص سيمان توليد شده را از کارخانجات درخواست مي‌کنند و گاها نيز آزمايشهايي انجام مي‌دهند. خواص فيزيکي سيمان عمدتا عبارتست از نرمي سيمان ، گيرش سيمان ، سلامت سيمان و مقاومت سيمان.
نرمي سيمان
از آنجا که هيدراسيون از سطح ذرات سيمان شروع مي‌شود، مساحت تمامي سطح سيمان موجود در هيدراسيون شرکت دارند. بنابراين نرخ هيدراسيون بستگي به ريزي سيمان دارد و مثلا براي کسب مقاومت سريعتر نيز به سيمان نرم تر يا ريزتر مي‌باشد. اما بايد توجه داشت که هميشه يک سيمان نرم از نظر اقتصادي و فني مقرون به صرفه نيست، زيرا هزينه آسياب کردن و اثرات بيش از حد نرم بودن سيمان بر خواص ديگر آن مانند نياز بيشتر به گچ براي تنظيم گيرش ، کارآيي بتن تازه و ساير موارد نيز بايد مد نظر باشد.
نرمي يکي از خواص عمده سيمان است که معمولا در استانداردها با سطح مخصوص تعيين مي‌شود (m2/kg). روشهاي متداول و متفاوتي براي تعيين نرمي سيمان در دنيا بکار گرفته مي‌شود. استاندارد ملي ايران به شماره 390 تعيين نرمي سيمان را مشخص مي‌کند.
گيرش سيمان
کلمه گيرش براي سفت شدن خمير سيمان بکار برده مي‌شود، يعني تغيير وضعيت از حالت مايع به جامد. گيرش به‌علت هيدراسيون C3S و C2A با افزايش دماي خمير سيمان اتفاق مي‌افتد. گيرش اوليه مربوط به افزايش سريع دما و گيرش نهايي مربوط به دماي نهايي است. مدت زمان گيرش سيمان با افزايش درجه حرارت کاهش مي‌يابد، ولي آزمايش نشان داده است که در دماي حدود 30 درجه سانتي‌گراد ، اثر معکوس را مي‌توان مشاهده نمود. در درجات حرارت پايين ، گيرش سيمان کند مي‌شود.
پرليت
وزن مخصوص فضايي بتن سبک بستگي به روش ساخت، مقدار و انواع اجزاي متشکله آن دارد.تمام بتن‌هاي سبک، وزن مخصوص کم خود را مديون وجود هوا در ساختمان داخليشان هستند. بتن سبک، با وزن مخصوص 300 تا 1000 کيلوگرم در متر مکعب را براي سيستمهاي عايق بندي و همچنين به عنوان پرکننده و همچنين براي تحمل بارها مي‌توان مورد استفاده قرار داد
پرليت نوعي سنگ آتشفشاني با ترکيب اسيدي تا حد واسط است که در محيط آب و يا مرطوب تشکيل مي‌شود. پرليت داراي بافت شيشه‌اي است و به سبب همراه داشتن آب ، اشکال کروي در آن ايجاد شده است. ميزان آب همراه با پرليت در حدود 2 تا 5 درصد است.
آشنايي
بعضي از دانشمندان معتقدند پرليت از هيدراسيون اسبيدين عامل گرديده است و آب موجود در آن به صورت مولکولي و هيدروکسيل است. نسبت مقدار اين دو نوع آب در پرليت به ميزان فراواني اکسيد کلسيم و منيزيم بستگي دارد. پرليتها ناپايدارند و با گذشت زمان شروع به تبلور مي‌کنند و سپس خاصيت اصلي خود را از دست مي‌دهند. بيشتر پرليتهاي مرغوب به دوران سوم و چهارم زمين شناسي تعلق دارند. چنانچه پرليت آلتره گردد، به مونتموريلونيت ، اوپال و کلسدوني تبديل مي‌گردد.
طرز تهيه و کاربرد پرليت منبسط شده
تهيه پرليت منبسط شده
سنگ پرليت را نخست خرد و سپس دانه بندي مي‌نمايند. پرليت دانه بندي شده ابتدا به بخش پيش گرم و از آنجا به داخل کوره هدايت مي‌گردد. دماي داخل کوره ميان 700 تا 1100 درجه سانتيگراد و بر پايه ترکيب شيميايي و ميزان آب موجود در پرليت تنظيم مي‌شود. پرليت در داخل کوره منبسط و به کمک جريان هوا به طرف بالا رسانده مي‌شود. مواد زايد به طرف پايين کوره سقوط مي‌کنند.
کاربرد پرليت منبسط شده
مصارف مهم پرليت منبسط شده عبارت است از تهيه بتن سبک وزن ، پرکنندگي ، عايق حرارتي و صوتي ، کشاورزي و به عنوان صافي و ساينده است. پرليت را مي‌توان به نسبتهاي مختلف با سيمان مخلوط کرد و از آن قطعه‌هاي سبک وزن تهيه کرد. ملات پرليت از ملات سيمان سبکتر ، هدايت گرمايي آن کم جذب صداي آن بيشتر است.
در رنگ سازي ، پلاستيک ، لاستيک و عايق بندي فضاي خالي ديوارهاي دو جداره بکار مي‌رود. صفحات پرليتي را به کمک پرليت و يک ماده چسباننده نظير گچ مي‌توان تهيه نمود. اين صفحات وزن کم دارند و به عنوان عايقهاي خوب حرارتي و صوتي بکار مي‌روند. صفحات جذب صدا ، از مخلوط پرليت و آزبست پرس شده تهيه مي‌گردند.
* عايق حرارتي : مخلوط پرليت ، آزبست و يک ماده چسباننده نظير گچ به صورت عايق حرارتي بسيار خوبي به مصرف مي‌رسد که از آن به منظور عايق بندي مخازن و لوله‌ها تا دماي 1000 درجه سانتيگراد استفاده مي‌شود.
* مصارف باغباني : اضافه کردن پرليت به خاک مزاياي مهمي دارد، از جمله ميزان جذب و نگهداري آب آن زياد است که اين موضوع سبب مي‌گردد تا از تبخير آب ، جلوگيري شود و آب به مدت طولاني در خاک باقي بماند. مرطوب بودن خاک ، موجب مي‌شود تا نياز خاک به آب کمتر باشد و بدين ترتيب از شسته شدن مواد غذايي خاک جلوگيري مي‌شود. وجود خلل و فرج در پرليت همراه با خاک ، تبادل مواد و خاک را فزوني مي‌بخشد و ريشه گياهان به سهولت در خاک رشد مي‌نمايند.
کاربرد پرليت خام
پرليت خام در صنايعي همچون سراميک ، سانيره‌ها ، ساخت الکترود ، تهيه سيمان ، مواد منفجره ، متالوژي ، توليد زيوليت مصنوعي ، فيلتر و صافي و ساخت فيبر شيشه‌اي کاربرد دارد.
* سراميک : براي تهيه عناصر سيليس ، آلکاني و آلومينيوم مورد نياز براي سراميکها مي‌توان ترکيب همگن و يکسان پرليت خام را جايگزين کوارتز و فلدسپارت در تهيه چيني نمود. در تهيه لعابهاي رنگي از پرليت مي‌توان استفاده نمود. در کاشي کف و سرويسهاي بهداشتي ، پرليت به ميزان 12 تا 35 درصد جايگزين فلدسپارت مي شود. سراميکهاي الکتريکي و فيبر شيشه‌اي پرليتها مناسب تشخيص داده شده‌اند.
* سيمان : براي تهيه سيمان پوزولان و بتن بکار مي‌رود.
* زيوليت‌ها : ماده اوليه مناسب براي تهيه انواع زيوليتها با استفاده از محلولهاي گرمايي.
* ساينده‌ها : پرليت با داشتن سختي 5 الي 6 به عنوان ماده ساينده استفاه مي‌شود.
* متالوژي : پرليت خام اگر به صورت لايه روي مواد مذاب قرار گيرد مانع اکسيده شدن ماده مذاب ، کاهش لفت دما و جمع آوري سرباره مي‌شود.
ميزان توليد پرليت
ميزان پرليت مصرفي جهان در سال 1997 1.8 تا 1.9 ميليون تن گزارش شده است. کشورهاي مهم توليد کننده پرليت عبارتند از : آمريکا ، روسيه ، يونان ، ايتاليا ، ژاپن و … .
منابع پرليت ايران
ذخاير بزرگي از پرليت در شرق جاده ميانه - تبريز در ناحيه سفيد خانه (46 کيلومتري شمال شرقي ميانه) ، اطراف آبادي طارم (در غرب ميانه) کشف گرديده است. ميزان ذخيره معدن سفيد خانه در حدود 50 ميليون تن گزارش گرديده است. با اکتشافات انجام شده توسط اداره کل معادن و فلزات خراسان ، ذخاير با ارزشي در اطراف بيرجند ، فردوس و طبس کشف گرديده است. در ديگر نقاط ايران و از جمله در استان سيستان و بلوچستان و شهرهاي نايين و کاشان نيز ذخاير پرليت کشف شده است.

منابع :
http://www.bedanid.com/
http://www.academist.ir/?p الف