صنعت گردشگري فضايي فقط در يک صورت استمرار مي يابد و آن هم اين که مسافران خود مسئوليت و مخاطرات اين سفر را بپذيرند.

در روزگار نه چندان خوش صنعت گردشگري فضايي، پرتاب سفينه فالکون 1 در 28 سپتامبر 2008 موفقيتي بزرگ محسوب مي شود. اين سفينه که محصول شرکت هاوثورن (Hawthorne) در کاليفرنيا است، براي نخستين بار توانست مسافران خود را تا مسافت 500 کيلومتر بالاي زمين ببرد. پس از آن تنها دو روز بعد شرکت فضايي ويرجين (Virgin Galactic) توافق نامه اي را با اداره جو و اقيانوس ايالات متحده به امضا رساند تا دانشمندان آمريکايي بتوانند براي رصد و ارزيابي تغييرات اقليمي از فضاپيماها استفاده کنند. حال بايد گفت صنعت فضانوردي غيردولتي بدون شک در بهاري ترين روزهاي خود قرار دارد، و اخيراً نيز در يک همايش بزرگ بين المللي در گلاسکو (اسکاتلند) تصاوير و فيلم هايي از فضاپيماهاي تفريحي ارائه شد تا آنهايي که دستشان به دهنشان مي رسد براي سفرهاي حاشيه اي به مدار سيارات به وسوسه بيفتند. اما با همه تضمين هاي ارائه شده، هشدارهايي نيز به گوش مي رسد؛ آيا واقعاً فضاپيماهاي تفريحي مي توانند به امنيتي شبيه به هواپيماهاي تفريحي برسند يا خير؟ در حال حاضر هيچ معيار و استاندارد پذيرفته شده جهاني به لحاظ حقوقي براي تضمين امنيت اين فضاپيماها وجود ندارد. يکي از وکلاي مرکز هوافضاي بن در آلمان، با بيان اين مطلب، معتقد است هنوز هيچ مصوبه اي براي تعيين معيار و استاندارد اين فضاپيماها ارائه نشده است.

اما گروهي از اعضاي انجمن جهاني ارتقاي امنيت فضايي تلاش مي کنند سازمان ملل را براي تدوين حداقل استانداردهاي لازم مجاب کنند، همان طور که سازمان جهاني هوانوردي (ICAO) چنين آيين نامه هايي دارد شايد يک ميثاق نامه و يا پيمان در سازمان ملل بتواند حداقل شرايط لازم را فراهم بياورد. براي مثال يکي از روش هاي جذب گردشگر براي فضا حمل يک موشک به وسيله يک سفينه تا ارتفاع 16 کيلومتري و نهايتا پرتاب آن است. تا لحظه پرتاب، قوانين و دستورات لازم وجود دارد؛ اما پس از آن، پرتاب اين موشک مشمول هيچ معاهده و اساس نامه اي نيست و اين مسئله مشکل بزرگي است چرا که بعد از ارتفاع 16 کيلومتري تا نقطه 100 کيلومتري که آغاز رسمي منطقه فضا است، موشک در يک خلأ قانوني حرکت مي کند، و هيچ قانوني ناظر بر کار نيست. چرا که اساسا قوانين و مقررات موجود قبل از 16 کيلومتري را شامل مي شوند و همين مسئله مي تواند شرکت هاي نه چندان قدرتمند و نوپاي گردشگري فضايي را در هنگام حادثه احتمالي، با مشکلات فراواني مواجه کند. بنابراين اين اگر قرار باشد اين صنعت گسترش يابد، بسياري از آيين نامه هاي موجود نيز مي بايست دستخوش تغيير قرار گيرد. يکي از اين آيين نامه ها، پيمان جست و جو و کاوش در فضاي بيروني زمين است که به سال 1967 در سازمان ملل به تصويب رسيده است.
در يکي از بندهاي اين قانون آمده است که کشورها موظفند در نجات و تحويل فضانورداني که در خاک آنها فرود مي آيند، نهايت تلاش خود را به کار گيرند. بنابراين شايد دولت ها بخواهند هزينه هاي اين نجات و امداد را از شرکت فضايي مربوطه مطالبه کنند و اين يکي از خلأهاي قانوني است. نمونه اي از اين حادثه نيز اتفاق افتاد و در سال 2007 در جريان سوخت گيري يکي از موشک هاي يک شرکت گردشگري فضايي در کاليفرنيا سه نفر کشته و سه نفر زخمي شدند. اين شرکت پس از حادثه توسط سازمان هاي سلامت و امنيت اين ايالت مجازات شد و هم اکنون مشغول مطالعه براي افزاي ضريب امنيتي پروژه هاي آتي است. اما خطرات سفرهاي فضايي فراتر از مسائلي چون سوخت گيري است. مسائلي چون خطرات کمبود فشار، نزديکي مسافران به موتور، خطوط پروازي سفينه، پرتوهاي کيهاني و...
بنابراين برخي شرکت ها با در نظر گرفتن اين خطرات ابزارهاي تاميني لازم را بر فضاپيماهاي خود نصب کرده اند و براي مثال صندلي هاي نجات براي تمام مسافران و خدمه تعريف شده که در ارتفاع 12 کيلومتري قابل استفاده است.البته نهادهاي قانون گذار خصوصا در آمريکا هنوز هيچ برنامه مشخصي براي تدوين دستورالعمل تا سال 2012 ندارند. البته مصوبه اي در سال 2004 در کنگره آمريکا به تصويب رسيد ناظر بر اين که قوانين و مقررات نظارتي در اين حوزه نبايد مانع از پيشرفت و ترقي اين صنعت شود.

اين صنعت نوپا هنوز در مراحل ابتدايي کار خود قرار دارد. به عبارتي، در روزگاري که برادران رايت هواپيما را اختراع کردند، اگر قرار بود ملزم به اطاعت از مقررات و قوانين خشک احتمالي باشند، احتمالا هيچ وقت، نخستين پرواز خود را انجام نمي داند. اما با اين حال، اگر قرار باشد مسئله بيمه جان مسافران الزامي شود، آن گاه شايد اين صنعت از حرکت باز بايستند. برخي معتقدند مي توان از الگوي سفرهاي ماجراجويانه استفاده کرد و حفاظت و مسئوليت جان مسافران را به خود آنها واگذار نمود. البته مديران اين شرکت ها اساسا با يان مسئله مخالفند، چرا که مثلا 6 يا 7 فرد سرشناس و ثروتمند در يکي از اين حوادث جان خود را از دست بدهند، عملا ديگر اعتباري براي اين صنعت باقي نخواهد ماند و همگان با وحشت روزافزون از آن دوري خواهند کرد.
منبع : ماهنامه دانشمند ، شماره 545 ، ص 40
/س