لاستيک ها
از ويژگي برجسته لاستيک ها مدول الاستيسيته پايين آنها است همچنين مقاومت شيميايي و سايشي و خاصيت عايق بودن آنها باعث کاربردهاي بسيار در زمينه خوردگي ميگردد . مثلا لاستيک ها با اسيد کلريدريک سازگارند و به همين دليل لوله ها و تانکهاي فولادي با روکش لاستيکي سالهاست مورد استفاده قرار ميگيرند .
نرمي لاستيک ها نيز يکي ديگر از دلايل کاربرد فراوان اين مواد ميباشد مانند شيلنگها، نوارها و تسمه ها ، تاير ماشين و …
لاستيک ها به دو دسته تقسيم ميشوند :
1 . لاستيک هاي طبيعي
2 . لاستيک ها ي مصنوعي
بطور کلي لاستيک هاي طبيعي داراي خواص مکانيکي بهتري هستند مانند مدول الاستيسيته پايينتر ، مقاومت در برابر بريدگي ها و توسعه آنها . اما در مورد مقاومت خوردگي لاستيک هاي مصنوعي داراي شرايط بهتري هستند .
لاستيک ها ي طبيعي
لاستيک داراي مولکولهاي از ايزوپرن ( پلي ايزوپرن ) مي باشد و به صورت يک شيره مايع از درخت گرفته مي شود ، ساختمان کويل شکل آن باعث الاستيسيته بالاي اين ماده مي شود (100 تا 1000 درصد انعطاف پذيري ).
محدوديت حرارتي لاستيک نرم حدود 160 درجه فارنهايت است ، اين محدوديت با آلياژ سازي تا حدود 180 درجه فارنهايت افزايش مي يابد. با افزايش گوگرد و حرارت دادن لاستيک سخت تر و ترد تر مي شود. اولين با ر در 1839 چارلز گودير اين روش را کشف کرد و آن را ولکا نيزه کردن ناميد ، حود 50% گوگرد باعث جسم سختي بنام ابونيت ميگردد که براي ساخت توپ بولينگ مورد استفاده قرار مي گيرد . مقاومت خوردگي معمولا با سختي نسبت مستقيم دارد .
مدول الاستيسيته براي لاستيک ها ي نرم و سخت بين 500 تا 500000 پوند بر اينچ متغير است .
لاستيک ها ي مصنوعي
در جنگ جهاني دوم وقتي منابع اصلي لاستيک ها بدست دشمن افتاد نياز شديدي براي جايگزيني آن توسط يک ماده مصنوعي احساس مي شد. در اوايل دهه 1930 نيوپرن توسط دوپنت بدست آمد ،اين ماده پنجمين ماده استراتژيک در جنگ جهاني بود. امروزه لاستيک ها ي مصنوعي زيادي شامل ترکيباتي با پلاستيک ها وجود دارند .
فيلرهاي نرم کننده و سخت کننده مختلفي براي بدست آوردن خواصي چون الاستيسيته ، مقاومت در برابر خوردگي و مقاومت در برابر حرارت با هم ترکيب مي شوند که در ادامه به معرفي چند تا از اين مواد ميپردازيم :
1 . نيوپرن و لاستيک نيتريل در مقابل نفت و گاز مقاومند. يکي از اولين کاربردهاي آن در شيلنگهاي پمپ بنزين است .
2 . لاستيک بوتيل : خاصيت برجسته اين لاستيک عدم نفوذ پذيري در مقابل گازهاست اين خاصيت باعث استفاده آن در لوله هاي داخلي و تجهيزات کارخانجات مواد شيميايي مثلا آبندي تانکرهاي حمل گاز مي باشد. همچنين اين لاستيک مقاومت خوبي در برابر محيطهاي اکسيد کننده مانند هوا و اسيد نيتريک رقيق دارد .
3 . لاستيک سيليکون : مقاومت حرارتي اين لاستيک در حدود 580 درجه فارنهايت مي باشد .
4 . پلي اتيلن کلرو سولفاته شده : داراي مقاومت عالي در محيطهاي اکسيد کننده مثل 90% اسيد نيتريک در درجه حرارت محيط ميباشد .
لاستيک هاي نرم در مقابل سايش بهتر عمل مي کنند . روکشها مي توانند از لايه هاي سخت و نرم تشکيل شوند .
پلاستيک ها
در 15 سال اخير کاربرد پلاستيک ها بشدت افزايش يافته است . يکي از انگيزه هاي اوليه براي بدست آوردن اين مواد جايگزيني توپهاي عاجي بيليارد بوسيله يک ماده ارزانتر بود .
پلاستيک ها توسط ريختن در قالب ، فرم دادن ، اکستروژن و نورد توليد مي شود و به صورت قطعات توپر، روکش، پوشش، اسفنج، الياف و لايه هاي نازک وجود دارند . پلاستيک ها مواد آلي با وزن مولکولي بالا هستند که مي توانند به شکلهاي مختلف در آيند . بعضي از آنها به صورت طبيعي يافت مي شوند ولي اکثر آنها به صورت مصنوعي به دست مي آيند .
بطور کلي پلاستيک ها در مقايسه با فلزات و آلياژها خيلي ضعيفتر ، نرمتر ، مقاومتر در برابر يونهاي کلر و اسيد کلريدريک ، مقاومت کمتر در برابر يونهاي اکسيد کننده مثل اسيد نيتريک ، مقاومت کمتر در برابر حلالها و داراي محدوديت حرارتي پايينتر مي باشد . خزش در درجه حرارتهاي محيط يا سيلان سرد از نقطه ضعفهاي پلاستيک ها بويژه ترموپلاستها مي باشد .
پلاستيک ها : ترموستها و ترموپلاست ها
ترموپلاست ها با افزايش درجه حرارت نرم مي شوند و موقعي که سرد مي شوند به سختي اوليه باز مي گردند . اکثر آنها را مي توان ذوب نمود .
ترموست ها با افزايش درجه حرارت سخت مي شوند و با سرد شدن سختي خود را حفظ مي کنند و با حرارت دادن تحت فشار شکل مي گيرند و تغيير شکل مجدد آنها ممکن نيست ( قراضه آن قابل استفاده نيست ) .
خواص پلاستيک ها را مي توان با افزودن مواد نرم کننده ، سخت کننده و فيلر بطور قابل ملاحظه اي تغيير داد . پلاستيک ها مانند فلزات خورده نمي شوند .
در جداول زير به مقايسه ترموپلاست ها و ترموست ها از نظر خواص فيزيکي و مکانيکي ميپردازيم .
ترمو پلاستها
نام ماده | استحکام کششي | انعطاف پذيري % | سختي راکول | مدول الاستيسيته | وزن مخصوص | Pvc سخت |
نايلون | | 4/1 | 400 | 110 | 20- 2 | 6000 |
فلورو کربنها | | 14/1 | 400 | 110 | 45 | 10000 |
متيل متا اکرپلات | | 13/2 | 60 | 70 | 250-100 | 2500 |
پلي پروپيلن | | 19/1 | 420 | 220 | 5 | 8000 |
ترموستها | | 91/0 | 200 | 90 | 700-10 | 5000 |
نام ماده | استحکام کششي | انعطاف پذيري % | سختي راکول | مدول الاستيسيته | وزن مخصوص | اپوکسي |
اپوکسي | 10000 | 0 | 1/1 | 1000 | 90 | |
فيوليکها | 7500 | 0 | 125 | 1000 | 4/1 | |
پلي استر ها | 4000 | 0 | 100 | 1000 | 1/1 | |
سيليکونها | 3500 | 0 | 89 | 1200 | 25/1 | |
اوره | 7000 | 0 | 115 | 1500 | 48/1 | |
حال به توضيح سه مورد از هر جدول ميپردازيم :
1 . ترمو پلاستها
فلورو کربنها :
تفلون و کل اف و فلورو کربنها فلزات نجيب پلاستيک ها هستند به اين معني که تقريبا در تمام محيطهاي خورنده تا دماي 550 درجه فارنهايت مقاوم هستند . اينها از کربن و فلور ساخته شده اند اولين تترا فلوراتيلن توسط دوپنت توليد شد و تفلون نام گرفت .تفلون علاوه بر مقاومت خوردگي ، داراي ضريب اصطکاک کمي است که مي تواند مانند يک روغن کار سطح فلزاتي که بر روي هم سايش دارند از خورده شدن در اثر اصطکاک (خوردگي فيزيکي) محافظت کند .
پلي ونيل کلرايد(پي .وي .سي ) :
اين ماده اساسا سخت است ولي با اضافه کردن مواد نرم کننده و وينيل استات ميتوان آنرا نرم نمود . کاربرد اين ماده در لوله ها و اتصالات ، دودکشها ، هواکشها، مخازن و روکشها مي باشد .
پلي پروپيلن :
پلي پروپيلن ، پرو فاکس و اسکان براي اولين بار در ايتاليا بوجود آمدند و داراي مقاومت حرارتي و خوردگي بهتري نسبت به پلي اتيل بوده و همچنين از آن سخت تر هستند . براي ساخت والو ها ، بطريهايي که توسط حرارت استريل مي شوند و لوله و اتصالات به کار مي رود .
2 . ترموستها
سيليکونها :
سيليکونها داراي مقاومت حرارتي بسيار خوبي هستند . خواص مکانيکي با تغيير درجه حرارت تغيير کمي ميکند .يکي از مواد تشکيل دهنده اين ماده سيليسيم است که ديگر پلاستيک ها چنين نيستند. سيليکونها بعنوان ترکيبات قالبگيري ، رزينهاي ورقه اي و بعنوان عايق در موتورهاي برقي استفاده مي شود اما مقاومت آنها در مقابل مواد شيميايي کم است .
پلي استرها :
پلاستيک هاي پلي استر ، داکرون ، ديپلون و ويبرين داراي مقاومت خوردگي شيميايي ضعيفي هستند .مورد استفاده اصلي پلي استر ها در کامپوزيتها بصورت الياف مي باشد . مثلا کامپوزيت پلي استر تقويت شده و شيشه داراي چنا ن مقاومتي ميشود که در بدنه اتومبيل و قايق مورد استفاده مي گردد .
فنوليکها :
مواد فنوليکي(باکليت) ،دارز ، رزينوکس از قديمي ترين و معروفترين پلاستيک ها هستند .اين مواد عمدتا بر اساس فنول فرم آلدييدها هستند. کاربردهاي آن عبارتند از : بدنه راديو ، تلفن ، پريز ، پمپ ، سر دلکو و غلطکها .
تنظيم نسبت سوخت به هوا به منظور ايجاد شرايط مطلوب احتراق در بويلرها
جلوگيري از نشتي ها در سيستم انتقال و توزيع بخار
جلوگيري از نشتي ها در سيستم انتقال و توزيع هواي فشرده
عايق کاري لوله ها و سطوح داغ، ديگ بخار، آبگرم و بدنه بويلرها
نصب سيستم بازيافت حرارت از خروجي دودکش ها و ديگهاي بخار
نصب آناليزور دود در خروجي بويلرها
بازگرداندن آب خروجي بلادر پرسهاي پخت و بنبوري ميکسر به استخر آب صنعتي
نصب تجهيزات هوازدايي از آب
کنترل خلا در اواپراتورها و واحدهاي پخت
استفاده از تله بخار (steam trap) در واحدهاي کلندرينگ و بنبوري ميکسر
بکارگيري تانک کندانس و لوله کشي برگشت بخار کندانس
انتقال کندانس بخارات خروجي از پلاتن پرسهاي پخت و بنبوري ميکسر
کاهش دماي دودکشها در حد مجاز جهت افزايش راندمان بويلرها
نصب تجهيزات اندازه گيري در کارخانه به تفکيک مصارف و بخشهاي مختلف
مديريت توزيع بار در ساعات مختلف شبانه روز و کاهش ضريب همزماني به منظور کاهش ديماند و افزايش ضريب بار
برقراري تعادل در فازها و توزيع يکنواخت بارها
نصب و راه اندازي بانکهاي خازني به منظور اصلاح ضريب قدرت
بارگذاري مناسب موتورها و ترانسفورماتورها
استفاده از محرکه هاي دور متغير VSD در موتورها، فن ها و کمپرسورها و پمپ ها
استفاده از کنترل کننده هاي توان براي الکتروموتورها
اجراي برنامه هاي مديريت روشنايي در کارخانه
نصب درب اتوماتيک و يا سيستم پرده هوا جهت جلوگيري از اتلاف حرارت و انرژي در درون سالنها
اختصاص حداقل فضاي مناسب (Lay out) براي ماشين آلات و پيوستگي خطوط توليد
تدوين برنامه منظم تعميرات و نگهداري دستگاهها و تجهيزات
اتوماتيک نمودن ضخامت لايه در کلندرينگ
پيش گرم نمودن لاستيک خام به منظور کاهش توان الکتريکي
بررسي آسياب ميکسر به منظور کوتاه نمودن زمان آسياب
نصب تجهيزات اندازه گيري در دريچه پيستون ماشين پخت
بررسي لخته زدايي در بنبوري ميکسر به منظور کاهش زمان ماسته شدن
ارتقا کيفيت نيتروژن در واحدهاي پخت
لاستيک سنتزي
نگاه اجمالي
لاستيک هاي سنتزي به دو گروه ولکانش پذير و ولکانش ناپذير دسته بندي شده‌اند. اين کار از طريق ترکيب شيميايي زنجير بسپار هم انجام مي‌گيرد. پرمصرف‌ترين لاستيک سنتزي SBR است. از ديگر کشپارهاي معمولي ميتوان پلي بوتاديان ، پلي اتيلن – پروپيلن ، لاستيک پوتيل ، نئوپرن ، لاستيک هاي نيتريل و پلي ايزوپرن را نام برد.
توليد مواد اوليه لاستيک هاي سنتزي
مواد اوليه‌اي ياتکپارهايي که بطور عمده در توليد لاستيک ها مورد استفاده قرار ميگيرند عبارتند از :
بوتاديان :
بخش عمده بوتا دي ان به عنوان محصول جانبي از کراکينگ نفت (با بخار) در توليد اتيلن بدست مي‌آيد. هيدروژن زدايي از بوتان يا بوتن روش ديگري است که در صورت کمي توليد بصورت عمليات يک مرحله‌اي يا دو مرحله‌اي انجام مي‌گيرد. توليد سالانه بوتا دي ان حدود 1.8 ميليون تن است.
استيرن :
عمدتا در توليد پلاستيک هاي پلي استيرن به کار مي‌رود. روش عمده توليد استيرن از طريق واسطه اتيل بنزن است. ابتدا بنزن با اتيلن آلکيل‌دار ميشود. سپس بر روي کاتاليزگر کلريد آلومينيم ، اسيد فسفريک جامد يا سيليس – آلومين به استيرن هيدروژن زدايي ميشود.
اکريلونيتريل :
عمدتا از روش سوهيو ساخته ميشود. در اين فرآيند ، پروپيلن در يک واکنشگاه کاتاليزي سيال بستر با هوا و آمونياک عمل ميشود. سيال خروجي در يک واحد خوب دوسويه تصفيه و آکريلونيتريل از طريق تقطير جز به جز جدا ميشود.
کلروپرن :
تکپاري است که از آن لاستيک نئوپرن ساخته مي شود. اين ماده از استيلن و هيدروژن کلريد بدست مي‌آيد. ابتدا استيلن به مونو وينيل استيلن ، ديمر ميشود (ديمريزاسيون) سپس در واکنش با کلريد هيدروژن به کلروپرن تبديل مي گردد.
• ايزو بوتيلن :
تکپار مصرفي در ساخت لاستيک بوتيل است و از تقطير مشتقات گازي نفت بدست مي‌آيد.
• ايزوپرن : ايزوپرن را ميتوان از هيدروژن زدايي ايزوپنتال توليد کرد. ايزوپرن از پروپيلن هم ساخته ميشود. همچنين از ايزوبوتيلن و متانول ميتوان ساخت و محصولي که به اين روش بدست مي‌آيد خلوص بالايي دارد.
• __اتيلن و پروپيلن از برشهاي سبک نفتي به راحتي بدست مي‌آيد و اين دو ترکيب را ميتوان از کراکينگ پروپان با برشهاي سنگينتر (توسط بخار) تهيه کرد.
روش توليد لاستيک سنتزي
روش امولسيون سرد :
بسپاري در يک امولسيون در دماي 5 درجه سانتيگراد و به مدت 8 تا 12 ساعت انجام مي‌گيرد. اين عمل اغلب در يک مجموعه واکنشگاه انجام مي‌گيرد. واکنش در 60 تا 75 درصد تبديل خاتمه مي‌يابد. امولسيون به صورت شيرابه در مخازن ذخيره انبار و براي رسيدن به نوع لاستيک مورد نظر با دستور کار مناسبي مخلوط ميشود. مخلوط ابتدا منعقد ، سپس کاملا شستشو و پيش از عمليات خشکاندن آبگيري ميشود. به عمده لاستيک هاي SBR پيش از وولکانش روغن زده ميشود. نرم شدن لاستيک با روغن با اضافه کردن دوده جبران ميشود.
روش محلول :
در اين نوع بسپارش ، کنترل بيشتري بر ساختار فضايي بسپار حاصل و طبعا خواص فيزيکي آن وجود دارد. توزيع واحدهاي استيرن در طلوع زنجير اتفاقي است. اين بسپارش نسبت به بسپارش امولسيوني ، مقاومت سايشي و خستگي بهتر ، جهندگي بالاتر و گرما اندوزي کمتر دارد.
در شرايط ويژه بسپارش ، همبسپارهاي دسته‌اي استيرن و بوتاديان را ميتوان توليد کرد. اين بسپارها گرما نرم‌اند و براي اينکه مفيد باشند به وولکانشي نيازي ندارند.
نکات قابل توجه در توليد لاستيک سنتزي
بازيابي تکپار :
کيفيت لاستيک و سرعت واکنش هر دو با پيشرفت بسپارتي کاهش مي يابند، به همين علت رسم بر اين است که واکنش پيش از تبديل کامل متوقف شود. بازيابي تکپار واکنش نکرده و تخليص ، مرحله ضروري در واحد صنعتي توليد لاستيک سنتزي است. روشهاي بازيابي از طريق عريانسازي با بخار شيرابه‌ها يا تقطير از سيستم حلال بکار گرفته ميشود.
انعقاد و خشکاندن :
فرايند تکميل معمولا رسوب دهي لاستيک از امولسيون شيرابه يا از محلول حلال در شکل تکه‌اي است، پس از آن لاستيک خشک و به شکل عدل متراکم ميشود.
بسته بندي لاستيک :
بسته بندي لاستيک هاي سنتزي مهم است چون بر طرف کردن مشکلاتي از قبيل چسبندگي به کيسه بسته بندي و آلودگي ناشي از حفاظت ناکافي گاهي امکان‌پذير است و برخي لاستيک ها بدليل جريان يافتن شکل خود را از دست مي‌دهند.
انواع لاستيک سنتزي
همبسپارهاي بوتا دي ان – استيرن
همبسپارهاي استيرن و بوتاديان که بيش از 50 درصد بوتاديان دارند به SBR موسو‌اند. نسبت معمولي تکپارها 70 تا 75 قسمت بوتاديان به 25 تا 30 قسمت استرين به بالاي 50 درصد ، محصول به شدت پلاستيک ميشود. و در رنگهاي شيرابه‌اي قابل استفاده است.
لاستيک SBR مثل لاستيک طبيعي بر اثر کشش بلوري نمي‌شود و به همين سبب ضعيف است مگر آنکه با دوده يا مواد ديگر تقويت شود. حتي در اين صورت هم از لاستيک طبيعي ضعيفتر است. خواص وولکانشي آن خوب و مشخصات پيرسازي آن رضايت بخش است. بالغ بر 70 درصد SBR توليدي در آج تاير ، 15 درصد قطعات مکانيکي و حدود 10 درصد به شکل شيرابه مصرف ميشود.
لاستيک هاي نيتريل (NBR)
همبسپارهاي بوتاديان و آکريلونيتريل مثل SBR به طريق امولسيوني ساخته ميشوند. البته به خواص مورد نياز مقدار آکريلونيتريل در همبسپار از 20 تا 50 درصد متغير است. با افزايش مقدار نيتريل ، مقاومت در برابر هيدروکربنها ، حلالها ، سايش و نفوذ گاز افزايش مي‌يابد. کاهش مقدار نيتريل ، خواص در دماي پايين و جهندگي را افزايش مي‌دهد. لاستيک هاي NBR در برابر روغنها ، حلالها ، آب ، نمکها ، ترکيبات آليفاتيک ، صابونها و اغلب مواد غذايي مقاوم‌اند. اين دست مواد به شکل پيوسته در دماي 120 درجه سانتي گراد در مجاورت هوا و در دماي 150 درجه سانتي گراد در محيط روغن کارايي دارند.
لاستيک نئوپرن
اين لاستيک از بسپارش امولسيوني کلروپرن خالص در دماي 38 درجه سانتيگراد در مجاورت گوگرد بدست مي‌آيد. در برابر اکسايش ، روغن ، گرما و آتش مقاوم است و مصارف خاصي در قطعات خودرو ، چسبها ، درزگيرها و پوشش‌ها دارد. از لاستيک طبيعي گرانتر است به همين سبب زماني استفاده ميشود که به خواص ويژه نياز باشد.
لاستيک تيوکول
نوعي لاستيک پلي سولفيدي است که در اوايل دهه 1920 در ايالات متحده ابداع شد. اين لاستيک اولين لاستيک سنتزي بود که به شکل تجاري در اين کشور توليد شد. لاستيک هاي تيوکول از بسپارش تراکمي يک پلي سولفيد قليايي و يک دي هاليد آلي مناسب تهيه ميشوند. محصول اين واکنشها بويژه براي آستري مخازن نفت ، گلهاي ساختماني و بتونه کاري ، چسبها و درزگيرها و اخيرا ماده چسبي سوخت موشک ، پوشش‌هاي فرسابي و ساير قطعاتي که به سهولت کاربري و مقاومت خوب هوازدگي نيازمندند به کار برد.
لاستيک هاي سيليکون
اين لاستيک ها مخلوط بسپارهاي کاني – آلي هستند که از بسپارش انواع سيلانها و سيلوکسانها بدست مي آيند. با اينکه گران‌اند ولي مقاومت قابل توجه آنها در برابر گرما به استفاده منحصر از اين لاستيک ها در مصارف دماي بالا منجر ميشود. زنجير اين ترکيبات يک در ميان از سيلسيم و اکسيژن درست شده و فاقد کربن است. ترکيبات سيليکون و مشتقات آنها از نظر تنوع خواص غير عاديشان شاخص‌اند، مثل حل پذيري در حلالهاي آلي ، حل ناپذيري در آب و الکلها ، پايداري گرمايي ، بي‌اثري شيميايي ، خواص بالاي دي‌الکتريک ، اشتعال پذيري نسبتا پايين ، گرانروي کم در درصد بالاي رزين ، تغيير اندک گرانروي با دما و عدم سميت.
به دليل همين خواص ، ترکيبات سيليکون به عنوان سيال هيدروليک و انتقال گرما ، روان کننده و گريس ، درزگير براي مصارف برقي ، رزينهاي لايه کاري و پوشش و لعاب مقاوم در دماي بالا ، لاستيک سيليکون ، ترکيبات آبگريز ، واکسها و مواد صيقل کاري قابل استفاده‌اند. بيشترين مصرف لاستيک هاي سيليکون در صنايع هوا فضا است که از آنها در دستگاههاي يخ نزن ، واشر ، سپرهاي فرسابي و مصارف مشابه که مسئله دما مطرح است استفاده ميشود.
لاستيک بوتيل
همبسپار ايزوبوتيلن با حدود 2 درصد ايزوپرن به لاستيک بوتيل موسوم است. ايزوپرن ، در ساختار زنجير سيرنشدگي کافي بوجود مي‌آورد تا پخت يا وولکانش صورت گيرد. لاستيک بوتيل نفوذپذيري بينهايت کلي در برابر گازها دارد و به همين علت مصرف عمده آن در ساخت تيوب و آستري تايرهاي بدون تيوب است لاستيک بوتيل در برابر اکسايش هم خنثي است و براي مصارف ضد هوازدگي مفيد است. نوع ديگر لاستيک بوتيل يعني لاستيک بوتيل هالوژن دارد. در مقابل پيرسازي مقاومت بهتري دارد، با ساير لاستيک ها نيز سازگارتر است و در تايرهاي بدون تيوب مصرف ميشود.
لاستيک اورتان
محصول واکنش برخي پلي گيلکونها و دي ايزوسياناتهاي آلي فرآورده‌هاي لاستيک موسوم به پلي اورتان هستند. اين ترکيبات لاستيک هاي خاص با خواص ويژه‌اند. به اين صورت که مقاومت سايشي بالايي دارند و ضمن آنکه در دماي بالا قابل استفاده اند و در غلظتهاي بالايي از حلالها ، اکسيژن و اوزون نيز مقاومند. مصرف اصلي اين نوع لاستيک ، توليد اسفنج انعطاف پذير و الياف کشسان است. مصرف اين مواد در ساخت مبلمان ، تشک ، مواد عايق ، نوسانگير و ساير زمينه هايي که به اسفنجهاي لاستيکي مربوط مي شود رو به گسترش است.
لاستيک هاليپون
لاستيک موسوم هايپالون از واکنش کاتاليز شده راديکالي کلر و SO2 با پلي‌اتيلن به دست مي‌آيد. نتيجه اين واکنش تبديل پلي اتيلن گرما نرم به يک کشپار وولکانش پذير است. هاليپالون در برابر اوزون ، هوازدگي و گرما بينهايت مقاوم و مقاومت شيميايي آن نيز عالي است.
لاستيک فضا ويژه – پلي ايزوپرن و پلي بوتاديان
کشف اينکه کاتاليزگرهاي زيگلر – ناتا (آلکيل ليتيم) بسپارش ايزوپرن يا بوتاديان را طوري کاتاليز مي‌کنند که عمدتا ساختار سيس به دست مي‌آيد، شبيه سازي لاستيک طبيعي را به طريق سنتزي ممکن کرد. لاستيک پلي ايزوپرن (IR) که کاملا مشابه لاستيک طبيعي است و حتي از برخي جهات مثل رنگ بهتر ، کيفيت يکدست‌تر ، بوي کمتر ، فراورش پذيري و اختلاط سريعتر ، روزن راني و ورقه سازي مطلوبتر ، جريان قالب عالي و وزن مولکولي کنترل شده ، برتر است.
در مقابل ، استحکام پارگي ، چسبناکي و استحکام کششي لاستيک طبيعي بالاتر است. پلي ايزوپرن به شکل تجاري توليد و به تنهايي يا همراه با لاستيک طبيعي مصرف مي شود. 1 و 4 - پلي بوتاديان با درصد بالاي سيس ، نرم است به سهولت حل ميشود. پسماند ناچيز و مقاومت سايشي خوب دارد. از طرف ديگر 1 و 4 - پلي‌بوتا‌دي ان با درصد بالاي ترانس ، سخت ، بلوري و از انحلال پذيري ضعيفي برخوردار است. از اين بسپار ميتوان در روکش توپ گلف استفاده کرد.
بسپارها و سربسپارها اتيلن – پرو پيلن
همبسپارهاي اتيلن و پروپيلن (EPM) که به روش بسپارش محلول و با استفاده از يک کاتاليزگر زيگلر ساخته ميشوند، کشپارهايي فاقد پيوند دوگانه هستند. به اين علت ، توان وولکانشي ندارند و در عين حال در برابر اکسيژن و اوزون مقاوم‌اند. واکنش پذيري اتيلن و پروپيلن بسيار متفاوت است، به همين سبب ترکيب تکپاره‌ها با ترکيب همبسپار توليد شده تفاوت دارد.
EPR را ميتوان با گرما دهي در حضور پراکسيد وولکانشي کرد. در اين روش زنجيرها با اتصال مستقيم اتمهاي کربن به هم وصل ميشوند و اين مغاير با وصل شدن زنجيرها از طريق اتصالات گوگردي در فرايندهاي معمول است. از اين لاستيک ها براي بسياري از کاربردها بي آنکه وولکانش شوند ميتوان استفاده کرد. براي وولکانشي سهلتر ، سر بسپارهاي اتيلن – پروپيلن همراه با يک دي ان (EPDM) ساخته ميشوند. بسپارهاي EPDM در برابر گرما ، اکسيژن و اوزون مقاومت منحصر به فردي دارند و به عنوان پوشش بام جانشين آسفالت گرم ميشوند. از مصارف ديگر ميتوان عايق سيم و کابل را نام برد که با نئوپرن رقابت مي‌کنند.
ادامه دارد ....
/خ