شايد از ميان آنان که درگير اين گرداب گسترده گيتي شده اند هنوز خيلي ها باشند که دقيقاً ندانند Spam چيست. حتي بسيار ديده ام که خيلي از افرادي که در زمينه‌ي اينترنت به صورت حرفه‌اي کار مي کنند نيز (همانط‌ور که هنوز HOST را “هاست” تلفظ مي کنند - در صورتيکه تلفظ درست آن «هُست - به ضم ه» است) يا اصلاً يا کمتر چيز زيادي درباره Spam مي دانند و اکثراً وقتي مورد سوال قرار مي گيرند بدون داشتن اطلاعات درست و موثق داد سخن مي دهند که Spam يعني فلان و بهمان و غيره و حتي غلط مثال هم مي زنند و شکلش را نيز غلط مي کشند. اين افراد حتي وقتي که درباره Spam وارد بحث مي شوند در حالي که حتي خودشان هم نمي دانند که دارند درباره چه چيزي صحبت مي کنند، چندين موضوع و مقوله بي ربط ديگر را که جسته و گريخته از اين ط‌رف و آن ط‌رف شنيده اند به هم ربط مي دهند و به اصلاح خودشان مردم را در مدت يک ساعت يا کمتر با اينترنت آشنا مي کنند. و ما اين گونه مي‌خواهيم فرهنگ استفاده از اين رسانه جديد را در اين کشور جا بياندازيم. به چشم بر هم زدني، همه شده اند ISP و همه شده‌اند متخصص اينترنت، اخيراً حتي کسبه محترم محله، در بقالي هايشان به جهت اينکه فروشنده کارت هاي 5 ساعته و 10 ساعته اينترنتي هستند براحتي براي مشتريان از همه جا بي خبر تعريف مي‌کنند که اينترنت چيست و اصلاً چه گونه کار مي کند - که اين مط‌لب سوژه خوبي است براي ط‌نزنويسان. آنچه مسلم است اين است که در کار فراگيري و حرفه‌اي‌گري (يا به عبارتي دست و پا زدن در اين گرداب گسترده گيتي) بايد بيشتر دقيق بود و به مقوله هايي چون کار حرفه اي با پست الکترونيک و بازاريابي وبي و اينترنتي، اسپم Spam و اسکم Scam بيشتر پرداخت و جزييات آن را خصوصاً براي کاربران اينترنت و البته حتي براي عموم مردم - بيشتر شکافت و به عمق آن رفت و اين همان کاري است که مي تواند شالوده، اساس و ساختارهاي فرهنگي مناسبي را در راستاي استفاده از ابزارهاي نويني چون اينترنت بهتر و گسترده تر بنا نهد.
اصولاً با توجه به اينکه منابع بسيار زيادي در اينترنت وجود دارند که سعي دارند در خصوص تعريف اين اصطلاحات و واژگان تخصصي ابهام‌زدايي کنند اما تعيين و تبيين اينکه اساساً هريک از اين اصطلاحات چه معنايي دارند و تا چه حيطه‌اي مي توانند وسعت معنايي خود را پوشش دهند و اينکه چه مقوله هاي ديگري را در بر مي گيرند و به کار آنها اشاره دارند حقيقتاً کار سخت و پيچيده اي مي شود چرا که منابع اط‌لاعاتي موجود - که اکثراً به زبان هاي انگليسي، آلماني و فرانسه در اينترنت در دسترس مي باشد و اين خود يک معضل است براي آن دسته از کاربران فارسي زبان که تسلط کافي به زبان ديگري و خصوصاً انگليسي ندارند. - قادر نبوده اند که به ط‌ور کامل و دقيق و موشکافانه اين گونه اصطلاحات را تعريف کنند. در اين مقاله تصميم دارم که در مورد Spam بگويم و بنويسمSpam .، در واقع موضوعي است که بايد در حيطه اين گرداب گسترده گيتي، يعني بخش اينترنتي آن، کنترل شود. به خاط‌ر همين کنترل است که بايد دقيقاً تعريف شود. مردم و استفاده کنندگان از اينترنت و خصوصاً پست الکترونيک بايد دقيقاً بدانند که چه چيز (منظ‌ور اينکه چه نامه، متن يا پيامي) Spam است و چه چيز نيست. و اينکه اصلاً اين Spam در لغت يعني چي و تاريخچه آن چيست. پرداختن به معناي واژه Spam و تاريخچه آن فراتر از بحث اصلي من در اين مقاله است و مجالي ديگر مي ط‌لبد و مقاله اي ديگر. آنچه براي اين مقاله حاضر مهم است پرداختن به تعريف اين اصطلاح اينترنتي است و بررسي آن. قوانين مربوط به آن نيز از حيطه اين مقاله خارج است که بايد کارشناسان حقوقي مان درباره آن تحقيق کنند و بنويسند و شخصاً اگر لازم باشد مي توانم و مايلم که در جايي ديگر به آن بپردازم. مي دانم که اينها همه سوالاتي هستند که در ذهن کاربران امروز يا فرداي اينترنت، اگر جاي خود را باز نکرده باشند، کم کم خودي نشان مي دهند و بايد منبعي وجود داشته باشد که بتواند ضمن تعريف آنها، به آن سوالات پاسخ دهد.
در بين استفاده کنندگان معمولي اينترنت، Spam به اين صورت ساده تعريف مي شود که «Spam چيزي نيست جز نامه هاي الکترونيکي ناخواسته يا .Unsolicited Emails» متاسفانه، همانط‌ور که مي بينيد اين تعريف، آنقدرها تعريف به جا و دقيقي نيست و اصلاً به کار ما نمي آيد چرا که به سادگي نمي تواند مشکلي از مشکلات ما بر روي اينترنت را حل کند و بنابر اين نادرست و غلط است. اگر اين تعريف ساده درست بود براي ما که مي خواهيم از بوجود آمدن و گسترش يافتن Spam به نحوي جلوگيري کنيم بايد پيش از ارسال هر نوع نامه الکترونيکي‌اي به مخاط‌ب (يا مخاط‌بين) خود با آنها قبلاً (به شکلي، مثلاً تلفني) تماس بگيريم و از او (يا ايشان) بپرسيم که آيا مي توانيم برايشان نامه الکترونيکي ارسال کنيم يا اينکه خير. در گرداب گسترده گيتي، و آنها که به آن گرفتار آمده اند، چنين چيزي و چنين کاري امکان پذير نيست، پس اين تعريف غلط است.
در سالهاي اخير، تعريف ديگري نيز مطرح شده است. برخي مي گويند که اسپم (Spam) يعني نامه هاي الکترونيکي اي که از منابع نامشخص و يا ناشناخته ارسال و دريافت مي شود. نظر شما چيست؟ به نظر من، اين هم غلط است. شما مي دانيد که من در همين سايت خودم webfaqt.com هر روز تعداد بسياري نامه الکترونيکي و آن هم از افرادي که اصلا” نمي شناسمشان و هرگز در عمرم، در هيچ کجاي دنيا ملاقاتشان نکرده‌ام دريافت مي کنم. اين نامه هايي که دريافت مي کنم، اگر چه از افرادي ناشناخته به دستم مي رسد، و اکثراً نيز عليرغم ميل باط‌ني و درخواست من هستند، اما Spam هم نيستند و لط‌فاً - چون ما نيز اين کار را کرده ايم - پس شما هم اين پنبه را از گوشتان بيرون آوريد. خيلي ها معتقدند که اسپم همين نامه هاي الکترونيکي اي است که خيلي ساده به نحوي باعث رنجش و ناراحتي مان مي شود. اين تعريف، اگر چه عموميت بيشتري دارد و به نحوي به عمق مط‌لب اشاره دارد و به آنچه مورد نظر ماست نزديک تر است اما هنوز نمي تواند Spam را آن ط‌ور که مورد نظر ماست تعريف کند. گاهي اوقات شنيده ايم که Spam اشاره دارد به آن دسته از نامه هاي الکترونيکي ناخواسته اي که به صورت «انبوه» براي افراد يا موسسات ارسال مي شود. اين تعريف نيز، تعريف بدي نيست و بيشتر به آنچه مورد نظر ماست نزديک شده است اما کماکان نمي تواند تعريف کامل و دقيقي از Spam باشد چرا که فرض کنيد شما با سازمان، بانک، شرکت يا فردي کار مي کنيد، شما آدرس پست الکترونيک خود را به آنها مي دهيد اما هيچگاه از آنها نخواسته ايد که برايتان نامه الکترونيکي بفرستند. گاهي اوقا - مثلاً وقتي که آدرس پست الکترونيکي خود را به شرکت مخابرات مي دهيد و آنها هر از چندي، جزييات مکالمات تلفني و بالاخره هزينه هاي تلفني تان را برايتان مي فرستند- از دريافت نامه هاي الکترونيک آنها جداً ناراحت مي شويد ( چون هزينه کرده ايت و اين به آن معناست که عن قريب هم بايد هزينه ها را پرداخت کنيد و اين واقعا” درد آور است!) - اماچون گاهي اوقات اين يک نوع اجبار است و بعضي وقتها هم توفيقي است که گاه گاه از ط‌رف هاي کاري و تجاري خود با خبر شويد، پس بنابر اين، اين نوع نامه ها را تحمل مي کنيد و آنها را Spam نمي دانيد. پس اين تعريف هم کامل نيست.
پس Spam چيست؟ در گرداب گسترده گيتي، مقوله اخلاق و رعايت آن، مقوله اي ديگر است. موضوع Spam ، به نوعي از حيطه امور فني خارج مي شود و وارد دنياي موضوعات اخلاقي مي‌شود. موضوع Spam به عقيده کارشناسان و دست اندرکاران فعاليتهاي اينترنتي و حرفه اي هاي آن، بيشتر موضوعي اخلاقي است. شخصاً با اين تعريف موافق ترم که نامه هاي الکترونيکي مي توانند به دو دسته تقسيم شوند: «اخلاقي و غير اخلاقي» - اما آن دسته از نامه هاي الکترونيکي که به صورت «انبوه يا Bulk» يا «Mass» براي دهها، صدها، هزاران و يا حتي گاهي ميليونها نفر بر روي اينترنت ارسال مي شود اصط‌لاحاً و قطعاً کاري غير اخلاقي است و اکثراً هم حاوي مطالبي غير حرفه اي، خام، غلط، بي محتوا و وقت تلف کن و در نهايت غير اخلاقي هستند که در واقع مي توانند مثال مشخصي باشند براي تعريف کوتاه اما جامع ما از مقوله اي به نامSpam ، که Spam همانا نامه هاي الکترونيکي انبوه و غير اخلاقي‌اي هستند که براي افراد به صورت ناخواسته ارسال مي شوند و موجبات نارحتي و انزجار گيرندگان آنها را فراهم مي کنند.
نامه هاي اخلاقي، نامه هايي هستند که ارسال کننده آنها مشخص و معتبر است و جزييات موجود در Header پيام هاي الکترونيکي آنها کاملاً درست و بدون خدشه است. پيام هايي که Spam تلقي مي شوند، پيام هايي هستند که در آنها ارسال کننده پيام نامشخص و گمنام است و يا اينکه Header اين گونه نامه ها اساساً مخدوش، جعلي و ساختگي است، به ط‌وري که نمي توان ارسال کننده آنها را تشخيص داد و يا اينکه رد آنها را دنبال کرد و چون نمي توان ارسال کننده را تشخيص داد، حتي اگر نامه‌ي «فدايت شوم» هم برايتان نوشته باشد و ارسال کرده باشد، به هر حال پيامي غير اخلاقي برايتان ارسال کرده است و در چنين حالتي، حتي اگر پيام، فقط و تنها يک پيام هم باشد که برايتان ارسال مي شود، يعني اگر به صورت انبوه و گروهي هم ارسال نشده باشد، از نظر ما، آن پيام Spam است. نامه هايي که ارسال کنندگان آنها رعايت اصول اخلاقي را کرده اند، نامه هايي هستند که اگر به صورت گاهنامه، ماهنامه يا خبرنامه ارسال مي شوند، گيرندگان براحتي و بدون دردسر و دغدغه مي توانند از آن فهرست خارج شوند. متاسفانه در اين گرداب گسترده گيتي، برنامه نويساني آمده اند و برنامه هايي نوشته اند که مانند روبات از سايت وبي به سايت ديگر مي روند و به قول معروف آدرس هاي پست الکترونيکي مردم را - که براي تماس هاي ضروري و کاري بر روي صفحات اينترنتي خود قرار داده اند - از روي صفحات و سايتهايشان درو مي کنند که اصط‌لاحا” به اين نوع برنامه ها Email Harvesters مي گويند. استفاده از اينگونه برنامه ها، کاري غير اخلاقي است و استفاده کنندگان از اين گونه برنامه ها، مسلماً نامه هايي که به اين سوي و آن سوي اين گرداب گسترده گيتي مي فرستند، چيزي جز Spam نيست و اين کار، همانا ناديده گرفتن حقوق ديگران
چگونه مي توان با Spam مبارزه کرد؟
در سال 2003 - «گرداب گسترده گيتي» با بحراني رو به رو شده است، بحراني جهاني و فراگير، بحراني که کوچک و بزرگ نمي شناسد، «زن» را از «مرد» تشخيص نمي دهد و کاري به اين ندارد که شما از چه گروه و دسته و مليت و کشوري هستيد. اين بحران، همه را تحت تاثير خود قرار داده است و اگر مهار نشود و تحت کنترل در نيايد، آخر و عاقبت خوشي براي آنها که گرفتار اين «گرداب گسترده» شده اند انتظار نمي رود. بحران اسپم (Spam) بحراني جدي براي بشريت است و نبايد آن را شوخي گرفت. ما اينجا براي هم جوک تعريف نمي کنيم، آينده اينترنت و پست الکترونيک به عنوان ابزاري سريع، حرفه اي و پيشرفته براي دسترسي به اطلاعات و ارتباطات گسترده، در عصر حرفه اي بودن و سرعت عمل داشتن، به دانش و آگاهي هاي ما و نحوه برخورد ما با بحرانهايي از اين دست، رقم مي خورد و در يک کلام پيش چشم جهانيان - خصوصاً کاربراني که در آينده از اينترنت استفاده مي کنند - انسان امروز براي آنچه بر روي اينترنت انجام مي دهد جداً مسيول است. روي خط، مصرف کنندگان، از کاربران عادي و معمولي گرفته تا آنها که حرفه اي کار بر روي اينترنت هستند، خصوصاً مديران و هدايت کنندگان سايت هاي اينترنتي، کماکان شاهد آن هستند که «بحران Spam» تا چه اندازه رفتار انسانها را تحت تاثير خود قرار داده است.
طبق آخرين مطالعات و بررسي هاي به عمل آمده توسط يکي از شرکت هاي بزرگ تبليغاتي بر روي اينترنت، در سال 2003 - چيزي در حدود 65 درصد از مصرف کنندگان و کاربران اينترنت، پيام هاي الکترونيکي را که به نظر اسپم (Spam) مي آيند را بي آنکه بازشان کنند و بخوانندشان، بلافاصله پاک مي کنند. اين رفتار آني نشان دهنده آن است که دريافت کنندگان پيام هاي پست الکترونيک به نوعي از دريافت انبوه نامه هاي ناخواسته خسته و منفعل شده اند و همه و همه به دنبال راه چاره اي براي مبارزه با اين بحران فراگير و عمومي اند.
آيا راه مبارزه اي هم وجود دارد؟ ايا مي توان با اين بحران در اين گرداب گسترده مبارزه کرد؟ آن را محدود و محدودتر ساخت و تحت کنترل در آورد؟ مطالعه و بررسي يک هزار نفر از استفاده کنندگان پست الکترنيک نشان مي دهد که مردم در سال 2003 به نوعي عاقلانه تر و حرفه اي تر از پست الکترونيک استفاده مي کنند. اين مطالعات نشان مي دهد که مردم (اکثراً در کشورهاي اروپايي و امريکا و نه کاربران ايراني چرا که آگاهي هاي مردم ما در رابطه با استفاده حرفه اي و سريع از ابزارهايي چون پست الکترونيک و وب به مراتب کمتر است.) از ابزارها و فيلتر هاي موجود و برنامه ها و نرم افزار هاي متعددي که از طريق اينترنت قابل دريافت هستند (چه آنها که رايگان هستند و چه آنها که براي دريافت شان بايستي پولي به توليد کننده و يا فروشنده پرداخت شود) براي محدودتر کردن Spam استفاده مي کنند. مطالعات و بررسي ها نشان داده است که کاربران «عصر حرفه اي بودن و سرعت عمل» خيلي سريعتر از رقبا - کاربران معمولي ديگر - راه ها و شيوه هاي مختلف مبارزه را مي آموزند و به ديگران آموزش مي دهند. آنها در اين عصر مي دانند که براي باقي ماندن در ميدان مبارزه بايست به دنبال «هميشه کنترل … هميشه هدايت …» باشند - اشاره است به مقاله اي به زبان انگليسي به همين نام Always Control … Always Guidance … در بخش مقالات انگليسي به قلم تابان خواجه نصيري - براي بالا بردن ميزان «کنترل» و کيفيت و دقت «هدايت» بايستي دانش و تجربه را بالا برد. کاربران حرفه اي و سريع اينترنت در اين عصر راه ها را شناخته اند. مي دانند Spam چيست و محتواي نامه را بلافاصله پس از مشاهده «نام ارسال کننده» و يک تجزيه و تحليل سريع و حرفه اي و مقايسه با آنچه در بخش داده هاي ذهن خود به عنوان يک تعريف جامع و دقيق از Spam دارند و مشاهده اجمالي و سريع از «موضوع» نامه، بلافاصله مي توانند تشخيص دهند يا حتي الامکان حدس بزنند.
پيام هاي الکترونيکي Spam مي خواهند به نوعي ما را گول بزنند تا ما آنها را باز کنيم. باز کردن نامه هاي بي سر و ته تبليغاتي بي هدف و بي نتيجه، کاري جز تلف کردن وقت و پول ما نيست. ما نبايد بسادگي گول بخوريم. اين کلک ها، نيرنگ هاي الکترونيکي، پيش چشم حرفه اي هاي اينترنت، رنگ باخته است. نامه اي برايتان ارسال مي شود، نام ارسال کننده، ناشناخته است، در يک نگاه، يک لحظه، اين پيام به ذهن شما مخابره مي شود: Spam معمولاً از سوي افرادي ناشناس ارسال مي شود، پس اين پيام مي تواند يک Spam باشد. چشم را به سوي «موضوع» نامه مي گردانيد، عبارت هاي بي سر و ته، گاه ناراحت کنند اي مي بينيد… قرص هايي که معجزه مي کنند و مي توانند چند اينچ به سايز چيزي (…) اضافه کنند، رهن و وام و سفرهاي رويايي و سرمايه گذاري هاي آنچناني و غيره … - تصميم حرفه اي و سريع در ذهني حرفه اي و سريع اين است: «اين قطعاً Spam است. اما بحران زماني آغاز شد که جاهلان اينترنتي، سايت هاي تقلبي و بازارياب هاي ناشي و ناآگاه از قواعد بازي، مثل مور و ملخ به ميدان آمدند تا به هر نيرنگ و فريب، کاربران را به باز کردن و مشاهده (اگر بشود حتي خواندن) نامه هاي بي سر و ته شان سوق دهند و هدايت کنند. بحران Spam در اين گرداب گسترده گيتي از زماني به نقطه اوج خود نزديک مي شود که به نام دوستان و آشنايانتان، افرادي که مي شناسيدشان و يا مشاهير علوم و فنون وحرف مختلف، نويسندگان و هنرمندان و البته با استفاده از «موضوع» هايي فريبنده تر «چون يک سلام يا Hi خشک و خالي» برايتان Spam به صندوق پست الکترونيکي تان ارسال مي کنند. 65 درصد از مردم، اين پيام ها را مي شناسند و آن ها را پاک مي کنند، اما آنها که اين موضوع ها را پيگيري نمي کنند و نمي دانند، به دليل ناآگاهي هاي خود، به دام مي افتند: «امروز نامه اي از (…) هنرمند معروف داشتم … مثل اينکه او هم رفته است و دارد سايت هاي خلاف را تبليغ مي کند. بحران Spam به جايي رسيده است که امروز بي آنکه خودتان خبر داشته باشيد، با آدرس پست الکترونيکتان، به نام خودتان دارند سايت هاي فروش قرص هاي افزايش سايز … و عکس ها و فيلم هاي غير اخلاقي شان را تبليغ مي کنند. به جايي رسيده ايم که در گرداب گسترده گيتي چيزي به غرق شدن مان نمانده است. بي اعتمادي و عدم اطمينان باعث رکود مي شود و تجارت چه در فضاي حقيقي و چه در فضاي مجازي و الکترونيکي خدشه مي بيند. 65 درصد از مصرف کنندگان و کاربران اينترنتي نامه هاي اسپم را تشخيص مي دهند و آنها را بلافاصله از صندوق پست الکترونيکي شان بدون اينکه آنها را باز کرده باشند و خوانده باشند پاک مي کنند. ممکن است در ميان آن نامه ها، نامه پاک و بي درد سر شما نيز پاک شده باشد. يک سلام و حال و احوال پرسي ساده شما قرباني اين بحران مي شود، يک درخواست، يک پيشنهاد، يک نامه معرفي، يک تلاش شما و من بي نتيجه مي ماند و روي هم رفته، فاجعه اي در شرف رخ دادن است، اينجا يا آنجا، روي خط يا خارج از خط.
براي مبارزه با اسپم، راه هاي متعددي موجود است. آري مي توان آن را محدود و محدودتر کرد، مي توان آن را تا حدودي کم کرد و مي توان جان سالم به در برد. کماکان مي توانيم به کسب و کار و تجارت خود بر روي اينترنت ادامه دهيم، حتي مي توانيم از Spam به نفع خودمان استفاده کنيم به شرط آنکه آگاهي هايمان را افزايش دهيم و از تجارب حرفه اي هاي اينترنت استفاده کنيم. مبارزه با اسپم شيوه ها و ابزارهاي متعددي دارد که بايد با آنها آشنا شد و آنها را به کار گرفت.
منبع:http://www.academist.ir/خ