آجر از قديمي ترين مصالح ساختماني است که قدمت آن بنا به عقيده برخي از باستان شناسان به ده هزار سال پيش مي رسد.در ايران بقاياي کوره هاي سفال پزي و آجر پزي در شوش و سيلک کاشان که تاريخ آنها به هزاره چهارم پيش از ميلاد مي رسد پيدا شده است. همچنين نشانه هايي از توليد و مصرف آجر در هندوستان به دست آمده که حاکي از سابقه شش هزار ساله آجر در آن کشور است وازه آجر بابلي و نام خشت هايي بوده که بر روي آنها منشورها قوانين و نظاير آنها را مي نوشتند گمان مي رود نخستين بار از پخته شدن خاک ديواره ها و کف اجاق ها به پختن آجر پي برده اند .
کوره هاي آجر پزي ابتدايي بي گمان از مکان هايي تشکيل مي شده که در آن لايه هاي هيزم و خشت متناوبا روي هم چيده مي شده است.
فن استفاده از آجر ازآسياي غربي به سوي غرب مصر و سپس به روم و به سمت شرق هندوستان و چين رفته است در سده چهارم اروپايي ها شروع به استفاده از آجر کردند ولي پس از مدتي از رونق افتاده و رواج مجدد از سده 12 ميلادي بوده که ابتدا از ايتاليا شروع شد.
در ايران باستان ساختمان هاي بزرگ و زيبايي بنا شده اند که پاره اي از آنها هنوز پا بر جا هستند:

نظير طاق کسري در غرب ايران قديم

آرامگاه شاه اسماعيل ساماني در گنبد کاووس و مسجد اصفهان را که با آجر ساخته اند همچنيني پلها و سد هاي قديمي مانند پل دختر سد کبار در قم از جمله بناهاي قديمي مي باشند.

انواع آجر در ايران قديم

در ايران هر جا سنگ کم بوده و خاک خوب هم در دسترس بوده است آجر پزي و مصرف آجر معمول شده است اندازه آجر ايلامي حدود 10×38×38 سانيتي متر بوده پختن و مصرف آجر در زمان ساسانيان گسترش يافته و در ساختمان هاي بزرگ مانند آتشکده ها به کار رفته است اندازه آجر اين دوره جدود 44×44×7تا 8 بوده است و بعد هاي آن 20×20×3 تا4 سانتي متر کاهش يافت .
در فرش کردن کف ساختمان از آجر بزرگتري به نام ختايي به ابعاد 5×25×25 سانتي متر و يا بزرگتر از آن به نام نظامي در ابعاد 40×4×5 سانتي متر استفاده مي شده است از انواع ديگر آجر در گذشته آجر قزاقي مي باشد که پيش از جنگ جهاني اول روسها آن را توليد مي کردند که ابعاد آن 5×10×20 بوده است آشنايي با آجر و مواد اوليه آن آجر نوعي سنگ مصنوعي است که از پختن خشت خام و دگرگوني آن بر اثر گرما به دست مي آيد خاک آجر مخلوطي است از خاک رس ماسه فلدسپات سنگ آهک سولفات ها سولفورها فسفات ها کاني هاي آهن منگنز منيزيم سديم پتاسيم مواد آلي و…
مراحل ساخت آجر عبارتند از :
کندن و ستخراج مواد خام
آماده سازي مواد اوليه
قالب گيري
خشک کردن
تخليه و انبار کردن محصول

انواع کوره هاي آجر پزي

پس از خشک شدن خشت ها را در کوره مي چينند طرز چيدن آنها طوري است که بين آنها فاصله وجود دارد تا گازهاي داغ و شعله بتواند از لاي آنها عبور کند کوره هاي آجر پزي سه هوع هستند:

کوره تنوره اي هوفمان و تونلي

قابل ذکر است که کوره هاي تونلي مدرن ترين کوره هاي آجر پزي مي باشند که در آنها سراميک هاي ممتاز و صنعتي نيز مي پزند ويزگي هاي آجر آجر خوب بايد در برخورد با آجر ديگر صداي زنگ بدهد صداي زنگ نشانه سلامت توپري و مقاومت و کمي ميزان جذب آب آن است آجر خوب بايد در آتش سوزي مقاومت کند و خميري و آب نشود رنگ آجر خوب بايد يکنواخت باشد و همچنين بايد يکنواخت و سطح آن بدون حفره باشد سختي آجر بايد به اندازه اي باشد که با ناخن خط نيفتد

استاندارد آجر در ايران

بنابر آخرين استاندارد ايران به تاريخ 7 خرداد 1357 در مورد آجرهاي رسي آجرها به دو گروه دستي و ماشيني تقسيم بندي مي شوند آجر هاي دستي خود به دو نوع فشاري و قزاقي سفيد و آجر ماشيني نيز به توپر و سوزاخ دار گروه بندي شده اندميزان جذب آب مطابق استاندارد ايران در آجرهاي دستي حداکثر 20% در آجر هاي ماشيني 16% و حدلقل براي هر دو نوع آجر 8% تعيين شده است

انواع آجر غير رسي و اشکال آن

آجر جوش آجر خاص در صنعت سفال پزي است که در کشورهاي صنعتي داراي اهميت ويزه اي است از اين آجر براي نماسازي ساختمان ها فرش کف پياده روها پوشش بدنه و کف آبروها و مجراهاي فاضلاب و تونل ها و ساختن دودکش ها فرش کف کارخانه ها انبارهاي کشاورزي و سالن هاي دامداري پرورش طيور استخر هاي صنعتي و جز اينها استفاده مي شود
انواع خاص آجر توليدي در کشور هاي اروپايي آجر هايي در کشورهاي صنعتي اروپاتوليد مي شوند که هنوز توليد آن در ايران مرسوم نشده است از آن جمله بلوک هاي تو خالي آتش بند براي نصب دور ستون ها به منظور جلوگيري از نفوذ آتش قطعات ويزه به شکل منحني هاي کوز و کاس قطعات درپوش روي ديوار قطعاتي که از اجزا هستند مانند کلوک سرقد گوشه و جزاينها که هنوز در ايران توليد نمي شوند.
منبع:http://www.academist.ir /س