دليل استفاده از رله تبديل
در بعضي از خودروهاي سنگين به خاطر بکار گيري موتورهاي پرقدرت از استارت هاي 24 ولت
استفاده مي شود در اينگونه وسايل نقليه ولتاژ تمامي مصرف کننده و دينام 12 ولت مي باشد حال
اگر در اينگونه وسايل نقليه از باطري 12 ولت استفاده شود جوابگوي استارت نخواهد بود اگر از
باطري 24 ولت استفاده شود بقيه مصرف کننده ها را مي سوزاند بنابراين براي هماهنگي بين
استارت و ساير مصرف کننده ها از رله تبديل استفاده مي شود
در اين گونه خودروها دو باطري 12 ولت به کار رفته که در حالت عادي نسبت به يکديگر موازي
مي باشند در لحظه استارت زدن رله تبديل دو باطري را نسبت به يکديگر سري کرده تا ولتاژ 24
شود اما در لحظه استارت زدن رله تبديل مدار شارژ باطري را قطع مي کند تا ولتاژ 24 به دينام
اسيب نرساند بنابراين خروجي دينام به رله تبديل و از انجا براي باطريها مي رود همچنين برق
ورودي سوئيچ و سيم کشي نيز از روي رله تبديل گرفته مي شود
تعمير کاران رله تبديل را به اشتباه افتامات هنشلي مي گويند ولي در واقع افتامات نيست بلکه
کار رله را انجام مي دهد يعني جرياني را قطع و جرياني را وصل مي کند
طرز عمل رله تبديل
روي رله دو ترمينال بزرگ وجود دارد که با شمارهاي 31a و 30 مشخص شده اند براي اينکه دو
باطري به يکديگر سري شوند بايد مثبت باطري را به منفي باطري ديگر متصل کرد در اين مدار
مثبت يکي از باطري ها به ترمينال 30 ومنفي باطري ديگر به ترمينال 31a متصل شده است منفي
باطري که مثبت ان به رله متصل شده به بدنه خودرو و مثبت باطري که منفي ان به رله اتصال دارد
به اتوماتيک استارت وصل مي شود اگر دو ترمينال رله به يکديگر متصل شوند مثبت خروجي که روي
اتوماتيک استارت نصب شده 24 ولت خواهد بود
طرز کار اين دو ترمينال به يکديگر به اين صورت است که انتهاي اين دو ترمينال به داخل رله راه دارد
اين دو ترمينال به صورت پيچ و مهره مي باشند که کابلهايي به روي انها بسته مي شود در داخل
رله يک ديسک کنتاکت دهنده وجود دارد که در نزديکي اين دو ترمينال قرار گرفته است زيرا اين
ديسک يک بوبين قوي وجود دارد که اگر جريان مثبت و منفي براي ان برقرار شود ايجاد مغناطيس
کرده و ديسک کنتا کت دهنده را به دو ترمينال 31a و 31 اتصال مي دهد زماني که اين دو ترمينال
به يکديگر متصل هستند باطريها سري شده اند

اين اتفاق لحظه اي مي افتد که استارت زده مي شود يک سر سيم پيچ اين بوبين از طريق فيوز
منفي و ترمينال 31 به بدنه متصل مي شود سر ديگر ان به ترمينال 50a متصل است
ترمينال 50a به شستي استارت اتصال دارد و سر ديگر شستي استارت به سوئيچ متصل است
زماني که سوئيچ باز باشد جريان براي شستي برقرار است وقتي راننده شستي را فشار مي دهد
جريان از طريق شستي به ترمينال 50a و از طريق اين ترمينال به سيم پيچ بوبين متصل شود
چون سر ديگر سيم پيچ به بدنه متصل است پس بوبين مغناطيس شده ديسک را به ترمينال 31a
و30 متصل مي کند در اين موقع دو باطري سري مي شوند در اين زمان مثبت روي اتوماتيک
استارت 24 ولت است وقتي راننده شستي استارت را رها مي کند برق بوبين قطع مي شود در
نتيجه ديسک کنتاکت دهنده تحت تاثير نيروي فنر پشت ان به عقب برگشته و اتصال دو ترمينال 31a
و30 قطع مي شود در اين زمان مثبت روي اتوماتيک استارت 12 ولت و باطريها نسبت به يکديگر
موازي مي شوند روي رله دو ترمينال 51 وجود دارد که هر دو به يکديگر متصل هستند يک 51 به
خروجي دينام و 51 ديگر به ترمينال 15 سوئيچ اتصال دارد ترمينال 15 سوئيچ برق ورودي ان
مي باشد ترمينال 51 از داخل توسط يک پايه به ترمينال 30 و توسط يک پلاتين دو مرحله و از طريق
فيوز مثبت رله و ترمينال 30a به اتوماتيک استارت متصل مي شود
جريان توليدي دينام به ترمينال 51 وارد شده و از انجا مقداري از اين جريان براي سوئيچ ارسال
مي شود قسمت اعظم جريان توليدي از داخل رله و توسط اتصال ترمينال 30 يکي از باطري ها
را شارژ مي کند
باطري ديگر توسط پلاتيني که از داخل به ترمينال 51 متصل است شارژ مي شود به اين ترتيب که
جريان 51 از طريق پلاتين به فيوز مثبت و از طريق ترمينال 30a به اتوماتيک استارت و باطري
مي رسد اين پلاتين دو مرحله اي مي باشد اگر به لبه بالا متصل باشد ترمينال 51 و 30a و اگر به لبه
پايين اتصال يابد ترمينال50 را به 30a وصل مي کند در حالت عادي اين پلاتين به لبه بالا چسبيده و
ترمينال 51 را به 30a متصل مي کند تا مدار شارژ برقرار باشد
روي اهرمي که هنگام مغناطيس شدن ديسک کنتاکت دهنده را حرکت مي دهد يک بازوئي با پيچ
و مهره تنظيم به ديسک کنتاکت دهنده متصل است که به روي پلاتين مماس مي باشد
زماني که ديسک کنتاکت دهنده حرکت مي کند توسط بازوئي که به روي پلاتين مماس است پلاتين
را باز و به لبه پائين مي چسباند چون باطريها در اين لحظه سري شده و خروجي باطري روي اتوماتيک
استارت 24 ولت است بنابراين اگر اتصال 51 به 30a قطع نشود ولتاژ 24 از طريق ترمينال 30a به 51
و از انجا هم به دينام اتصال پيدا کرده و باعث سوختن دينام مي شود پس در لحظه حرکت ديسک
يعني در زمان استارت زدن بازوئي پلاتين را قطع کرده و به لبه پايين يعني ترمينال 50 اتصال مي دهد
همانطور که در مدار مشخص شده ترمينال 50 به ترمينال تحريک اتوماتيک متصل است بنابراين ولتاژ
24 از روي اتوماتيک استارت و از طريق ترمينال 30a و پلاتين به ترمينال 50 رسيده و از انجا اتوماتيک
را تحريک و باعث راه اندازي استارت مي شود
اين حالت تا زماني که راننده شستي استارت را نگه داشته پايدار مي باشد وقتي راننده شستي
را رها مي کند دوباره همه چيز به حالت اوليه خود بر مي گردد لازم به ذکر است که جريان بوبين رله
12 ولت مي باشد در لحظه استارت برق سوئيچ که جريان بوبين را تامين مي کند 12 ولت است
سوئيچ اين گونه خودروها داراي چهار ترمينال مي باشد ترمينال 15 برق ورودي سوئيچ و ترمينال
30 به شستي استارت متصل مي شود ترمينال 58 براي روشن کردن چراغهاي کوچک و شماره
56 براي روشن کردن چراغهاي بزرگ خودرو مي باشد
در داخل رله يک پلاتين تک مرحله اي ديگر نيز وجود دارد که براي قطع کردن منفي به کار مي رود
در زمان عادي کار خودرو باطريها نسبت به يکديگر موازي مي باشند موازي بودن باطريها يعني
اينکه مثبت باطريها به يکديگر و منفي انها نيز به هم متصل باشد اتصال باطريها از طريق پلاتين و
اتصال ترمينال 30 به 30a ميسر مي شود منفي باطريها نيز توسط پلاتين و اتصال ترمينال 31 به
31a به يکديگر متصل مي شوند زماني که استارت زده مي شود توسط بازوهايي که به ديسک
کنتاکت دهنده متصل است پلاتين مثبت و پلاتين منفي قطع شده تا باطريها از حالت موازي خارج
شوند وقتي مرحله استارت تمام مي شود دوباره پلاتينها وصل شده و باطريها به حالت موازي در
مي ايند

 

منبع: سايت تخصصي مقالات اتومبيل www.khodroha.com