وقتي براي چند دقيقه در اينترنت جستجو مي‌کنيد، چندين بار بدون اينکه بدانيد از سرور نام‌هاي دامنه يا DNS:DomainNameServer استفاده مي‌کنيد.
DNS بزرگترين بانک اطلاعاتي جهان است و بدون آن کار اينترنت تا حدودي مختل مي‌شود. آدرس‌هايي مثل www.website.com براي کامپيوتر شما و اينترنت غير قابل درک است! هر آدرسي به اين صورت داراي يک آدرس IP است. IP آدرسي است که براي کامپيوتر و اينترنت قابل درک است و يک آدرس 32بيتي 4 قسمتي است. در زير نمونه‌اي از آدرس IP را مشاهده مي‌کنيد:
42 . 251 . 42 .70
هر چهار رقم هشتايي يا Octet نام دارد. چون هر کدام مقداري بين 0 تا 256(28) مي‌تواند داشته باشد. هر کامپيوتري که در اينترنت است داراي يک آدرس IP مخصوص است. سرورها داراي آدرسIP ثابت هستند ولي کامپيوتر‌هايي که به ISP متصل مي‌شوند هر بار يک آدرس جديد از ISP دريافت مي‌کنند.
در ويندوزXP مي‌توانيد آدرس IP کامپيوترتان را در قسمت Run با تايپ IPCONFIG ببينيد.
همان طور که گفتيم کامپيوتر شما تنها آدرس‌هاي IP را مي‌شناسد و اگر به جاي آدرس سايت IP آن را بنويسيد فرقي نمي‌کند.
در کل انسان‌ها در حفظ کردن شماره‌ها و عددها مهارتي ندارند و حفظ کردن آدرس سايت‌ها به جاي آدرس IP آن‌ها براي ما آسان‌تر است.
قسمت اول نام دامنه مثل www يا mail در mail.website.com نام يک قسمت از سرور را مشخص مي‌کند. هر قسمت از نام يک دامنه در همان سرور بايد يکتا باشد و هر دامنه نيز بايد يکتا باشد. براي مثال نمي‌توانيم دو website در com. داشته باشيم و نمي‌توانيم دو mail در website.com داشته باشيم. شرکتي به نام NetworkSolutions مسئول ثبت دامنه‌ها است. نام تمام دامنه‌ها در ليستي به نام whois list موجود است.
هر دامنه‌اي داراي يک سرور نام‌هاي دامنه (DNS) در جايي است. تمام اين سرور‌ها روي هم DNS را تشکيل مي‌دهند ولي تماماً به صورت يک بانک اطلاعاتي واحد رفتار مي‌کنند.
DNSها همواره دو کار را انجام مي‌دهند:
• در خواست‌هاي کامپيوتر‌ها و کاربران براي ترجمه آدرس‌ها به IP را پاسخ مي‌دهند.
• درخواست‌هاي DNSهاي ديگر براي ترجمه آدرس‌ها را پاسخ مي‌دهند.
هنگامي که يکي از اين نوع درخواست‌ها به DNS مي‌رسد يکي از چهار کار زير را انجام مي‌دهد:
• اگر IP مورد نظر را داشته باشد به درخواست جواب مي‌دهد
• اگر آن آدرس را نداشته باشد با DNSهاي ديگر ارتباط برقرار مي‌كند تا IP مورد نظر را بدست آورد
• ممكن است بگويد «من اين آدرس را نمي‌شناسم ولي نام آدرس DNS را به شما مي‌دهم که ممکن است اين آدرس را بشناسد»
• مي‌تواند پيغام خطاي را بدهد و بگويد که آدرس غير معتبر است و وجود ندارد.
هنگامي که آدرسي را در جستجوگر اينترنت خود وارد مي‌کنيد اولين قدم دريافت IP آدرس دامنه است تا بتواند سايت مورد نظر را درخواست کند. براي اينکار بايد IP را از DNS دريافت کند.
وقتي به ISP خود متصل مي‌شويد، DNS مورد نظر از طرف ISP مشخص مي‌شود. در Run IPCONFIG را تايپ کنيد تا DNS خود را ببينيد. هر برنامه‌اي که نياز به دريافت IP و ارسال آن به سرور دارد IP مورد نياز را از DNS مشخص شده اينترنت شما دريافت مي‌کند.
هنگام پاسخ دادن به درخواست؛ اگر IP مورد نظر در DNS وجود نداشته باشد ولي قبل از شما کسي همان IP را درخواست کرده باشد، DNS ديگر نيازي به فرستادن در خواست به باقي سرور نام‌هاي دامنه ندارد و درخواست‌هاي تکراري را ذخيره يا Cache مي‌کند.
بياييد به يک مثال واقعي از کار DNS بپردازيم. وقتي در جستجوگر اينترنت خود www.website.com را تايپ مي‌کنيد؛ ابتدا سرور نام دامنه (DNS) شما از DNS دامنه‌هاي COM. سوال مي‌کند که www.website.com را مي‌شناسد يا نه.
سرور COM. اين آدرس را مي‌شناسد پس آدرس DNS مخصوص www.website.com را به DNS شما مي‌دهد. سپس DNS شما يه DNS مخصوص www.website.com متصل مي‌شود و IP مورد نظر را دريافت مي‌کند و آن را به جستجوگر شما مي‌دهد تا جستجوگر شما به آن سرور متصل شود.
هر کدام از اين DNSها داراي چندين DNS جايگزين هستند تا در صورت بروز مشکل در يکي از آن‌ها کار باقي آن‌ها مختل نشود و شما بتوانيد همچنان سايت مورد نظرتان را جستجو و دريافت کنيد. کار ديگري که DNSها انجام مي‌دهند ذخيره (Cache) کردن تمام درخواست‌ها و پاسخ‌هاست. به اين ترتيب بعد از تعداد زيادي جستجو و درخواست دادن و گرفتن IPها، کار DNS سريع‌تر مي‌شود و ديگر نيازي به مشغول کردن DNSهاي ديگر ندارد.
اين ذخيره (Cache) براي هميشه باقي نمي‌ماند و شاخصه‌اي براي اينکار به نام TTL:TimeToLive دارد که مشخص مي‌کند هر درخواست و IP را تا چه مدت ذخيره کند.
TTL با هر IP دريافتي به DNS مي‌رسد و اگر تنظيمات DNS به طوري باشد که از TTL براي تعيين زمان ذخيره استفاده کند طبق TTL از چند دقيقه تا چند روز IP را ذخيره مي‌کند