در سال 1991 در حالي که جنگ سرد رو به پايان ميرفت و صلح در افقها هويدا ميشد، در دنياي کامپيوتر، آينده بسيار روشني ديده ميشد. با وجود قدرت سخت افزارهاي جديد، محدوديت هاي کامپيوترها رو به پايان ميرفت. ولي هنوز چيزي کم بود...
و اين چيزي نبود جز فقداني عميق در حيطه سيستم هاي عامل.
داس، امپراطوري کامپيوترهاي شخصي را در دست داشت. سيستم عامل بي استخواني که با قيمت 50000 دلار از يک هکر سياتلي توسط بيل گيتز (Bill Gates) خريداري شده بود و با يک استراتژي تجاري هوشمند، به تمام گوشه هاي جهان رخنه کرده بود. کاربران PC انتخاب ديگري نداشتند. کامپيوترهاي اپل مکينتاش بهتر بودند. ولي قيمتهاي نجومي، آنها را از دسترس اکثر افراد خارج مي ساخت.
خيمه گاه ديگر دنياي کامپيوترها، دنياي يونيکس بود. ولي يونيکس به خودي خود بسيار گرانقيمت بود. آنقدر گرانقيمت که کاربران کامپيوترهاي شخصي جرات نزديک شدن به آنرا نداشتند. کد منبع يونيکس که توسط آزمايشگاههاي بل بين دانشگاهها توزيع شده بود، محتاطانه محافظت ميشد تا براي عموم فاش نشود. براي حل شدن اين مسئله، هيچيک از توليد کنندگان نرم افزار راه حلي ارائه ندادند.
بنظر ميرسيد اين راه حل به صورت سيستم عامل MINIX ارائه شد. اين سيستم عامل، که از ابتدا توسط اندرو اس. تاننباوم (Andrew S. Tanenbaum) پروفسور هلندي، نوشته شده بود به منظور تدريس عمليات داخلي يک سيستم عامل واقعي بود. اين سيستم عامل براي اجرا روي پردازنده هاي 8086 اينتل طراحي شده بود و بزودي بازار را اشباع کرد.
بعنوان يک سيستم عامل، MINIX خيلي خوب نبود. ولي مزيت اصلي آن، در دسترس بودن کد منبع آن بود. هرکس که کتاب سيستم عامل تاننباوم را تهيه ميکرد، به 12000 خط کد نوشته شده به زبان C و اسمبلي نيز دسترسي پيدا ميکرد. براي نخستين بار، يک برنامه نويس يا هکر مشتاق ميتوانست کد منبع سيستم عامل را مطالعه کند. چيزي که سازندگان نرم افزارها آنرا محدود کرده بودند. يک نويسنده بسيار خوب، يعني تاننباوم، باعث فعاليت مغزهاي متفکر علوم کامپيوتري در زمينه بحث و گفتگو براي ايجاد سيستم عامل شد. دانشجويان کامپيوتر در سرتاسر دنيا با خواندن کتاب و کدهاي منبع، سيستمي را که در کامپيوترشان در حال اجرا بود، درک کردند.
و يکي از آنها لينوس توروالدز (Linus Torvalds) نام داشت.

کودک جديد در افق

در سال 1991، لينوس بنديکت توروالدز (Linus Benedict Torvalds) دانشجوي سال دوم علوم کامپيوتر دانشگاه هلسينکي فنلاند و يک هکر خود آموخته بود. اين فنلاندي 21 ساله، عاشق وصله پينه کردن محدوديت هايي بود که سيستم را تحت فشار قرار ميدادند. ولي مهمترين چيزي که وجود نداشت يک سيستم عامل بود که بتواند نيازهاي حرفه اي ها را براورده نمايد. MINIX خوب بود ولي فقط يک سيستم عامل مخصوص دانش آموزان بود و بيشتر به عنوان يک ابزار آموزشي بود تا ابزاري قدرتمند براي بکار گيري در امور جدي.
در اين زمان برنامه نويسان سرتاسر دنيا توسط پروژه گنو (GNU) که توسط ريچارد استالمن (Richard Stallman) آغاز شده بود، تحريک شده بودند. هدف اين پروزه ايجاد حرکتي براي فراهم نمودن نرم افزارهاي رايگان و در عين حال با کيفيت بود. استالمن خط مشي خود را از آزمايشگاه معروف هوش مصنوعي دانشگاه MIT با ايجاد برنامه ويرايشگر emacs در اواسط و اواخر دهه 70 آغاز نمود. تا اوايل دهه 80، بيشتر برنامه نويسان نخبه آزمايشگاههاي هوش مصنوعي MIT جذب شرکتهاي نرم افزاري تجاري شده بودند و با آنها قرارداد هاي حفظ اسرار امضا شده بود. ولي استالمن ديدگاه متفاوتي داشت. وي عقيده داشت برخلاف ساير توليدات، نرم افزار بايد از محدوديت هاي کپي و ايجاد تغييرات در آن آزاد باشد تا بتوان روز به روز نرم افزارهاي بهتر و کارآمد تري توليد نمود.
با اعلاميه معروف خود در سال 1983، پروژه GNU را آغاز کرد. وي حرکتي را آغاز کرد تا با فلسفه خودش به توليد و ارائه نرم افزار بپردازد. نام GNU مخفف GNU is Not Unix است. ولي براي رسيدن به روياي خود براي ايجاد يک سيستم عامل رايگان، وي ابتدا نياز داشت تا ابزارهاي لازم براي اين کار را ايجاد نمايد. بنابراين در سال 1984 وي شروع به نوشتن و ايجاد کامپايلر زبان C گنو موسوم به GCC نمود. ابزاري مبهوت کننده براي برنامه نويسان مستقل. وي با جادوگري افسانه اي خود به تنهايي ابزاري را ايجاد نمود که برتر از تمام ابزارهايي که تمام گروههاي برنامه نويسان تجاري ايجاد کرده بودند قرار گرفت. GCC يکي از کارآمد ترين و قويترين کامپايلرهايي است که تا کنون ايجاد شده اند.
تا سال 1991 پروزه GNU تعداد زيادي ابزار ايجاد کرده بود ولي هنوز سيستم عامل رايگاني وجود نداشت. حتي MINIX هم لايسنس شده بود. کار بر روي هسته سيستم عامل گنو موسوم به HURD ادامه داشت ولي به نظر نمي رسيد که تا چند سال آينده قابل استفاده باشد.
اين زمان براي توروالدز بيش از حد طولاني بود...
در 25 آگوست 1991، اين نامه تاريخي به گروه خبري MINIX از طرف توروالدز ارسال شد:
از : لينوس بنديکت توروالدز
به: گروه خبري MINIX
موضوع: بيشتر چه چيزي را ميخواهيد در MINIX ببينيد؟
خلاصه: نظرخواهي کوچک در مورد سيستم عامل جديد من
با سلام به تمام استفاده کنندگان از MINIX
من در حال تهيه يک سيستم عامل رايگان فقط به عنوان سرگرمي و نه به بزرگي و حرفه اي GNU براي دستگاههاي 386 و 486 هستم. اين کار از آوريل شروع شده و درحال آماده شدن است. من مايلم تا نظرات کاربران را در مورد چيزهايي که در MINIX دوست دارند يا ندارند، جمع آوري کنم. زيرا سيستم عامل من حدودا شبيه آن است. مانند ساختار سيستم فايل مشابه و چيزهاي ديگر... من اکنون bash نسخه 1.08 و GCC نسخه 1.40 را به آن منتقل کرده ام و به نظر ميرسد که کار ميکند. من در عرض چند ماه چيزي آزمايشي درست کرده ام و مايلم بدانم که کاربران بيشتر به چه قابليتهايي نياز دارند؟ من از هر پيشنهادي استقبال ميکنم. ولي قول نمي دهم همه آنها را اجرا کنم. لينوس
همانطور که در اين نامه پيداست، خود توروالدز هم باور نمي کرد که مخلوقش آنقدر بزرگ شود که چنين تحولي در دنيا ايجاد کند. لينوکس نسخه 0.01 در اواسط سپتامبر 1991 منتشر شد و روي اينترنت قرار گرفت. شور و اشتياقي فراوان حول مخلوق توروالدز شکل گرفت. کدها دانلود شده، آزمايش شدند و پس از بهينه سازي به توروالدز بازگردانده شدند. لينوکس نسخه 0.02 در پنجم اکتبر به همراه اعلاميه معروف توروالدز آماده شد:
از : لينوس بنديکت توروالدز
به: گروه خبري MINIX
موضوع: کدهاي منبع رايگان هسته مشابه MINIX
آيا شما از روزهاي زيباي MINIX 1.1 محروم شده ايد؟ هنگامي که مردها مرد بودند و راه اندازهاي دستگاه خود را خودشان مينوشتند؟ آيا شما فاقد يک پروزه زيبا هستيد و مي ميريد تا سيستم عاملي داشته باشيد تا بتوانيد آنرا مطابق با نيازهاي خود در آوريد؟ اگر اينگونه است، اين نامه براي شما نوشته شده است.
همانطور که ماه پيش گفتم من در حال کار بر بروي يک سيستم عامل رايگان مشابه MINIX براي کامپيوترهاي 386 هستم. اين سيستم عامل اکنون بجايي رسيده است که قابل استفاده است و مايل هستم که کدهاي منبع را در سطح گسترده تر پخش نمايم. اين نسخه 0.02 است ولي من موفق شده ام که نرم افزارهاي Bash، GCC، GNU-Make، GNU-sed، Compress و غيره را تحت آن اجرا کنم. کدهاي منبع اين پروژه را ميتوانيد از آدرس nic.funet.fi با آدرس 128.214.6.100 در دايرکتوري pub/OS/Linux پيدا کنيد. اين دايرکتوري همچنين داراي چند فايل README و تعدادي باينري قابل اجرا تحت لينوکس است. تمام کدهاي منبع ارائه شده است زيرا هيچ يک از کدهاي MINIX در آن استفاده نشده است. سيستم را ميتوانيد همانطور که هست کامپايل و استفاده کنيد. کدهاي منبع باينري ها را هم ميتوانيد در مسير pub/GNU پيدا کنيد.
لينوکس نسخه 0.03 پس از چند هفته آماده شد و تا دسامبر، لينوکس به نسخه 0.10 رسيد. هنوز لينوکس فقط چيزي کمي بيشتر از يک فرم اسکلت بود. اين سيستم عامل فقط ديسکهاي سخت AT را پشتيباني ميکرد و ورود به سيستم نداشت و مستقيما به خط فرمان بوت ميشد. نسخه 0.11 خيلي بهتر شد. اين نسخه از صفحه کليدهاي چند زبانه پشتيباني ميکرد، ديسکهاي فلاپي و کارتهاي گرافيکي VGA، EGA، هرکولس و... نيز پشتيباني ميشدند. شماره نسخه ها از 0.12 به 0.95 و 0.96 افزايش پيدا کرد و ادامه يافت. بزودي کد آن بوسيله سرويس دهنده هاي FTP در فنلاند و مناطق ديگر، در سرتاسر جهان منتشر شد.

/س