آسيا خاستگاه مهمترين خانواده هاي زباني جهان است. امروزه اکثريت مطلق مردم جهان به يکي از زبان هاي خانواده هاي هند و اروپايي ، سامي ، استراليايي- آسيايي ، استرانزي، و آلتاي سخن مي گويند؛ خانواده هايي که همگي ريشه آسيايي دارند. اين نظريه که ”بشر ريشه ي آفريقايي دارد“ شايد درست باشد، اما بديهي است که زبان هاي آسيايي، دقيقا در آسيا تکامل يافته اند:
2.5 ميليون سال پيش، نياکانِ بشر (و نه انسان امروزي) از نظر فيزيکي و رشد مغزي به درجه اي رسيد که بتواند طراحي کند و بسازد. البته، در عمل، اين اتفاق بسيار دير رخ داد؛ تنها 350 هزار سال پيش بود که بشر براي نخستين بار شکارهاي از پيش طراحي شده را پايه گذاشت، آتش افروخت، و لباس پوشيد. همچنين کهن ترين آثار هنري و ديني بشر (در قالب نقش ها و اشياي مذهبي) بين 30 تا 40 هزار سال قدمت دارند. از ديد يک انسان شناس ، زبان ساده ي بشر نبايد قدمتي بيش از 350 هزار سال داشته باشد و اين زبان احتمالا از حدود 40- 30 هزار سال پيش شکل هاي پيچيده تري به خود گرفته است. آواهاي معنادار براي ارتباط ميان انسان هايي که دو ميليون سال پيش مي زيسته اند کافي بوده است.
فسيل مرد پکني که در نزديکي پکن پيداشده و نيز فسيل مرد جاوه اي که در اندونزي کشف شده است، 500 هزار سال قدمت دارد. هر دوي اين مردان، پدران انسانِ امروزي، يعني Homo erectus هستند. نشانه هايي وجود دارد که اينگونه انسان ها يک ميليون سال پيش پا به قاره ي آسيا گذاشته بودند.
نخستين تمدن هاي آسيايي، در جنوب باختري آسيا (ميان رودگان)، شمال هندوستان، و شمال چين پديدار شد. کشاورزي ويژگي مشترک هر سه تمدن بود. حمله هاي افراد بيابانگرد، کشاورزان را به داخل شهرهايي با برج و باروي مستحکم راند. از حدود سه هزار سال پيش از ميلاد که گاوآهن اختراع شد، گروهي از کارگرانِ کشاورزي اين امکان را يافتند تا به صنعت روي آورند و افزايش محصولات کشاورزي و کارِ صنعتگران، رويهمرفته، زمينه را براي بازرگاني و ارتباط فرهنگي مهيا ساخت.

با مطالعه ي خانواده هاي زبان هاي آسيايي خواهيد ديد که تقسيم اين خانواده ها به زيرخانواده ها و سپس به زبانهاي گوناگون از پس از اختراع گاوآهن آغاز شده است. اساسا گوناگوني زبان ها، نتيجه ي مستقيم کوچ و تاثيرگذاري و تاثيرپذيري فرهنگي است.

خانواده ي زبان هاي هند و اروپايي

خانواده زبان هاي هند و اروپايي بزرگترين خانواده زبان هاي جهان از نظر تعداد کساني که بدان سخن مي گويند(6/1 ميليارد نفر)مي باشد. محدوده جغرافيايي اين خانواده، از آسياي جنوبي و ايران گرفته تا کل قاره هاي اروپا و آمريکا را دربر مي گيرد.
6000 سال پيش، مردمي که به زبان هند و اروپايي اصيل سخن مي گفتند، در منطقه قفقاز جنوبي «ارمنستان، گرجستان، آذربايجان) مي زيستند. اين قوم به تدريج، شايد به دليل کمبود منابع زيستي و شايد هم بخاطر حمله قوم هاي همسايه، ناچار به مهاجرت از زيستگاه خود شدند. اين مردم، خود را آريايي (يعني شريف ، خوشنام و شکوهمند) مي خواندند و ظاهرا بايد اين لقب را برازنده آنان دانست! چراکه به هرکجا مهاجرت مي کردند، فرهنگ و زبانشان بر آن سرزمين مسلط مي شد؛ بديهي است که گويش هر گروه مهاجر از قوم آريايي، زير تاثير زبان و حتي فرهنگ سرزمين ميزبان تغييراتي مي يافت. علت تاثير فرهنگ بر زبان، آن است که زبان در گهواره فرهنگ يک ملت پرورش مي يابد. درست به همين دليل است که مثلا در زبان عربي ، براي واژه پارسي شتر، واژه الجُمُل را داريم که معمولا به شتر نر گفته مي شود والناقه که به شتر ماده مي گويند؛ همينطور واژه الفَصيل براي شتربچه (بويژه هنگامي که از مادر گرفته شده)، واژه البُعير براي شتر 9 ساله، و... آشکار است که محيط زندگي افراد، تاثيري شگرف بر فرهنگ ايشان دارد.
گفتيم که زيستگاه نخستين آريايي ها درناحيه اي بود که امروزه داخل مرزهاي آذربايجان، ارمنستان و گرجستان قرار دارد. تصوير زير، چگونگي مهاجرت اين قوم را نشان مي دهد:

اما در اين باره، نظريه ديگري نيز موجود است که زيستگاه نخستين آرياييان را تا شمال درياي سياه بالا مي برد. تصوير زير، موقعيت احتمالي قوم هاي هند و اروپايي را در 3500 سال پيش (برابر نظريه دوم) نشان مي دهد:

چنانکه پيشتر اشاره شد، هر گروه مهاجر آريايي به سويي رفت و زير تاثير زبان و فرهنگ ميزبان خود خانواده اي از زبان هاي هند و اروپايي را ايجاد نمود.

خانواده ي زبان هاي استراليايي- آسيايي Austro-Asiatic Languages

زبان هاي خانواده ي استراليايي- آسيايي، بين سه تا چهار هزار سال پيش شروع به جدا شدن از يکديگر نمودند.

اين خانواده به سه زيرخانواده تقسيم مي شود:

1-موندا (Munda): که ميليون ها نفر در خاور هندوستان بدان سخن مي گويند.
2-نيکوباري (Nicobarese): که چند هزار نفر در جزاير نيکوبار بدان سخن ميگويند.
3-من خمر (Mon-khmer): که دوازده شاخه و صد گويش دارد و 35 تا 40 ميليون نفر بدان ها سخن مي گويند.
خمر ، زبان ملي کامبوج است. من (mon) زباني بسيار شبيه به زبان خمر است و در بخش هايي از ميانمار و تايلند رواج دارد. برخي زبانشناسان ، شاخه ي ويتنامي- مواُنگ را نيز در زيرخانواده ي من-خمر قرار داده و برخي ديگر آنرا در يک زيرخانواده ي مستقل گذاشته اند؛ گروه اخير، زبان نيکوباري را در زيرگروه زبان هاي من خمر جاي مي دهند:
Viet-Muong Branch
Vietnamese : Muong
Mon-Khmer Branch
Khmer : Mon : Palaung : Wa : Bahnar
Sedang : Khasi : Nicobarese : So
Nancowry : Sengoi : Temiar
Munda Branch
Santali : Mundari : Ho : Savara : Korku
در ميان زيرخانواده هاي يادشده، زيرخانواده ي موندا از نظر ساختار واژه و جمله با ديگر زبان هاي استراليايي- آسيايي فرق مي کند. اين زبان زير تاثير زبان چيني بوده است. زبان هاي من و خمر واژگان بسياري از زبان هاي هنديِ ”سانسکريت“ و ”پالي“ وام گرفته اند. زبان ويتنامي از زبان چيني بسيار تاثير گرفته است. ويتنامي، اکنون زباني تک هجايي است و همچون ديگر زبان هاي گروه ”ويتنامي- مواُنگ“ سيستمِ نواختي و آهنگين پيچيده اي دارد. در زبان هاي من- خمر، پسوند ديده نمي شود، اما پيشوند و ميانوند فراوان است. در جمله ها، گاه حروف يا وندهاي پاياني مي تواند نشانگر حالت و طرز برخورد گوينده باشد. همچنين، شناسان هاي (معرف هاي) ويژه اي که بيانگر (expressive) خوانده مي شوند، رنگ، احساس، و... را مشخص مي کنند. برخي زبان ها آواهاي بي واکه بسته، همچون /د/، /ب/، و/گ/ ندارند! واژگان ممکن است با همخوان هاي کامي شده (Palatalized consonants) مثل ? پايان يابند. از ديگر ويژگي هاي آوايي اين زبان ها، تلفظ /د/ و /ب/ ي بندش دار (imploded /b/ and /d/) است. اين کار با مکيدن هوا به درون صورت مي گيرد. (ايمپلود، در اصل، يعني از درون پکيدن يا ترکيدن) زبان هاي من و خمر با استفاده از الفبايي که برگرفته از خط هندي است نوشته مي شود. زبان ويتنامي قرن ها با خطِ تغييريافته ي چيني نوشته مي شد؛ از سال 1910، خطي اقتباس شد که الفباي آن لاتين است، اما نشانه هايي اضافي نيز دارد. اين خط که در سال 1650 اختراع شده بود، نخستين سيستم نگارشي است که به نويسنده امکان مي دهد تا نواخت ها و لهجهفاعل- فعل- مفعول“ پيروي مي کنند. در حال حاضر، بيش از 65 ميليون نفر به زبان هاي استراليايي- آسيايي سخن مي گويند. ضرب المثل ويتنامي: وقتي آقا خانه نباشد، جوجه ها مي روند در ديگِ ميگو! ها را نيز نشانه گذاري کند

خانواده ي زبان هاي آلتاي

متن سياهAltaic Family of Languages
نامِ اين خانواده، از کوه هاي آلتاي که در مرز قزاقستان و مغولستان واقع شده گرفته شده است. مردم ساکن اين منطقه، در گذشته هاي دور، جنگجو، اسب سوار، و دوره گرد بودند. بعدها گروهي از ايشان به خاور و گروهي ديگر به باختر مهاجرت مي کنند. بديهي است که در طول سفرهاي طولاني و با تاثير پذيري از زبان هاي محلي مناطق گوناگون، امروزه تفاوت بسياري ميان مثلا آلتاي زبانانِ آذربايجان و آلتاي زبانانِ مغولستان وجود دارد. خانواده ي زبان هاي آلتاي را مي توان به زيرخانواده هايي که درپي مي آيد تقسيم نمود:
1-ترکي: اين زيرخانواده به چند شاخه تقسيم مي شود
الف) Oghuz :يا ترکي جنوب که زبان هاي ترکي (در ترکيه)، آذري (در ايران)، و ترکمن (در ترکمنستان) را شامل مي شود.
ب:) Kipchak يا ترکي باختري که زبان هاي قزاقي (در قزاقستان) و قرقيزي (در قرقيزستان) و نيز زبان تاتار که شش ميليون نفر بطور پراکنده در ولگاي مرکزي ، صربستان ، چين، و آسياي مرکزي بدان سخن مي گويند را دربر مي گيرد.
پ:) Karluk يا ترکي خاوري ، زبان هاي ازبک (در ازبکستان) و اويگور (در منطقه خودمختارزينجيانگ اويگور در چين) را شامل مي شود.
ت) Eastern Hunnic: يا ترکي شمالي که زبان هايي چون ياکوت و آلتاي در سيبري را دربر مي گيرد.
ث) Chuvash: که زباني مستقل است و در ولگاي مرکزي بکار مي رود.
2-مغولي: اين خانواده، زبان هاي Buryat در خاور سيبري، Kalmyk در کرانه ي درياي خزر در روسيه، و مغولي که مهمترين زبان اين زيرخانواده و زبان رسمي مغولستان است را دربر مي گيرد. در زير نمونه اي از خط مغولي را مشاهده مي کنيد:

3-تونگوزي: زبان مانچو که در اين گروه قرار مي گيرد، زماني مهمترين زبان در اين زيرخانواده بود و در چين از آن استفاده مي شد. امروزه، مانچو تقريبا منسوخ شده است. از زبان هاي اين زيرخانواده مي توان به اِوِنکي در بخش هايي از مغولستان و سيبري مرکزي، لاموت (اِوِن) و ناناي در خاور سيبري، و اودِهه در جنوب خاوري سيبري اشاره کرد.
يک ويژگيِ زبان هاي آلتاييک، ”هماهنگيِ واکه اي“ است. اين ويژگي به هماهنگي واکه هاي ريشه و پسوند در واژه ها اشاره دارد. براي نمونه هموطنان ما در زبان آذري، به آفتاب مي گويند /gun/ . در زبان آذري ، /euS/ نقشِ پسوند”ي“ در فارسي را بازي مي کند. با اين وجود واژه ي آفتابي در زبان آذري و در هنگام تلفظ، /guneuS/ تلفظ نمي شود. در اينجا واکه ي ريشه و واکه ي پسوند همگون شده و واژه ي /geuneuS/ را بدست مي دهد.
جنسيت در زبان هاي آلتاي وجود ندارد (برخلاف انگليسي که مثلا براي او ، she و he وجود دارد).
در زبان هاي آلتاي، پسوندها يکي يکي به ريشه اضافه شده و واژه هايي نو پديد مي آورند. براي نمونه، ”اِو“ در زبان آذري يعني: خانه ، ”اِوسيز“ يعني: بي خانه ، ”اِوسيزلَر“ يعني: بيخانه ها ، ”اِوسيزلَردُن“ يعني: از بيخانمانها، ”اِوسيزلَردُن دُ“ يعني: از بيخانمان ها هم، و... . به اينگونه زبان ها، زبانهاي همچسبشي يا التصاقي يا agglutinative گفته مي شود.

در ادامه، جدول زبان هاي آلتاي را مي بينيد:

Turkic Branch
Turkish : Azeri : Turkmen : Kazakh
***ghiz : Tatar : Bash*** : Uzbek
Uigur : Chuvash : Balkar : Nogai : Salar
Mongolian Branch
Mongolian : Buryat : Kalmyk
Tungusic Branch
Evenki : Lamut : Manchu : Nanai : Sibo
ضرب المثل مغولي: پا رويِ مار گذاشته اي! (به کسي که مبالغه مي کند يا در راه انجامِ کاري بسيار بزرگ، آنرا تباه مي کند گفته مي شود) ضرب المثل ازبکي: اتحاد قدرت است. ضرب المثل قزاقي: ملتي که قهرمان ندارد، در امان مي ماند. برخي زبانشناسان زبان هاي ژاپني و کره اي را نيز در خانواده ي آلتاي قرار داده اند که به نظر مي رسد نادرست باشد. زبان هاي ژاپني و کره اي را نمي توان با يقين در هيچ خانواده اي قرار داد.
خانواده ي زبان هاي استرانزي Austronesian Languages
خانواده ي آسترانِزي بيش از700 زبان را دربر ميگيرد که از اين نظر، پس از خانواده ي نيجر-کنگو ، دومين خانواده ي پرتعداد دنيا است.
زبان هاي آسترانِزي که در گذشته بدان مالي- پلي نِزيايي گفته مي شد، منطقه اي گسترده، از ماداگاسکار و جزيره ايستر گرفته تا هاوايي را زير پوشش خود دارد. در اين گستره، البته استرالياگينه نو استثناء هستند. چنانکه مي دانيد استراليايي ها به زبان انگليسي و گينه اي ها به زبان فرانسوي سخن مي گويند.
زبان هاي فورموسان در اين خانواده، زبان هاي غير چينيِ تايوان را تشکيل مي دهند.
زبان هاي Javanese, Sundanese, Madurese همگي در جاوه، باتاک در سوماترا ، بالي در جزيره ي بالي ، تتون در تيمور، و Tagalog , Ilocano, Visayan در فيليپين بکار مي رود. زبانِ چام تا قرن هفدهم زبان رسميِ کشور پادشاهيِ چامبا بود. زمانيکه در قرن يادشده، ويتنامي ها آن سرزمين را تسخير کردند و نام آنرا ويتنام گذاشتند، بسياري از چام زبانان به سوي کامبوج گريختند. کساني که امروزه در ويتنام به زبان چامي سخن مي گويند بيشتر مسلمانمائوري در زلاندنو؛ فيجي، تاهيتي، و راپانويي در جزيره ي ايستر؛ و زبان هاوايي در جزيره ي هاوايي استفاده مي شود.
زبان مالاگاسي، زبان مردم ماداگاسکار است. اين جزيره بزرگ در کنار کرانه هاي جنوبي آفريقااقيانوس هند را درنورديدند و خود را به اين جزيره ي آفريقايي رساندند. فرهنگ مردم ماداگاسکار، کاملا آفريقايي است، اما زبان خود را هنوز حفظ کرده اند.
براي نوشتن زبان مالاي، از قرن بيستم، خط لاتين جايگزين خط عربي شد. در زير، نمونه اي از خط جاوايي (متعلق به جزيره ي جاوه) را مشاهده مي کنيد.
و هستند. درکل، 230 هزار نفر زبان چامي را بکار مي برند. زبان قرار دارد. 1500 سال پيش، ساکنان جزاير پيرامون مالزي با قايق،

زبان هاي خانواده ي آسترانزي از وندها (پيشوند، ميانوند، و پسوند) براي تغيير معنا و نقش فعلدوسيلابي است. و از دوگانسازيمالايبچه را anak و بچه ها را anak anak مي خوانند؛ يا خانه را rumah و خانه ها را rumah rumah مي گويند. در برخي زبان ها، مانند زبان جاوه اي، سخنِ خودماني و غير رسمي با سخنِ رسمي و مودبانه بسيار تفاوت دارد؛ افراد در گفتگو با رييس خود بايد از گويش رسمي استفاده کنند 1. در اين زبان، گويش ماهيگيران و معدن چيان آنقدر با گويش هاي معمولي فرق دارد که فرد عادي ممکن است بسياري از اصطلاحات اين افراد را متوجه نشود. در زبان بالي، براي بسياري از واژگان، سه گونه از نظر ”رسمي بودن“ وجود دارد. براي نمونه، واژه ي خوردن در پايين ترين درجه از نظر رسمي بودن ”naar“، در درجه اي بالاتر ”neda“ و در بالاترين درجه ي رسمي اش ”ngadjengang“ خوانده مي شود.

در زبانِ چامي، گويشِ مردان با زنان فرق مي کند!

در بعضي از زبان هاي اقيانوس آرام (زلاندنو، ايستر، هاوايي) ضمير ملکي براي اشياء منقول و اشياء غير منقول فرق مي کند.
در زبانِ ايلوکانو، سه واژه براي ضمير ”اين“ وجود دارد: يکي براي چيزهايي که در معرض ديد هستند، ديگري براي چيزهايي که در معرض ديد نيستند، و يکي هم براي چيزهايي که ديگر وجود ندارند.
بعضي از زبان هاي اين خانواده، دو نوع ضمير شخصي دارند: يک نوع ”ما“ که شنونده را نيز شامل مي شود و آنرا Inclusive مي خوانند و يک نوع ديگرِ ”ما“ که مخاطب را شامل نمي شود و آنرا Exclusive مي گويند.
يکي از ويژگي هاي زبان هاي اقيانوسِ آرام، داشتنِ آواهاي کم است. زبان هاوايي تنها هشت همخوان (/h/, /k/, /l/, /m/, /n/, /p/, /w/ , /glottal stop/) دارد. براي درک بهتر آواي گلوتال استاپ به بخش آواشناسي مراجعه کنيد. در اينجا به همين نکته بسنده مي کنم که صداي ”همزه“ در عربي گلوتال استاپ است. در زبان هاوايي، پنج واکه نيز وجود دارد: /a/, /e/, /i/, /o/, /u/ . در اين زبان ها هجاهاي باز، يعني هجاهايي که با يک ”واکه“ ختم شوند، بسيار ديده مي شود. براي نمونه مي توان به نام سرزمين هايي چون في جي ، تا هي تي ، و... اشاره کرد.
يکي از ويژگي هاي جالب دستوري در بيشتر زبان هاي آسترانزي اين است که در اين زبان ها، کنشگر(عاملِ) ”غير از فاعل“ و مالک ، هر دو، با يک علامت نشانه گذاري مي شوند. (براي نمونه اين نشانه در زبان تاگالوگ ni است) در نتيجه ميان ”بوسيله ي سگ گاز گرفته شد“ و ”گازِ سگ (از چيزي)“ از نظر ساختاري تفاوتي وجود ندارد.
ساختار جمله در تاگالوگ و مائوري ”فعل- فاعل- مفعول“ است. اين ساختار در زبانِ مالاگاسي ”فعل- مفعول- فاعل“ مي باشد.
برخي زبانشناسان بر اين باورند که مردمِ خانواده ي آسترانزي در اصل در دره ي رود زرد در چينپيش از ميلاد، عده اي به اندونزي و عده اي ديگر به اقيانوس آرام مهاجرت کردند.

در زير، جدول زبان هاي خانواده ي آسترانِزي را مشاهده مي کنيد:

در جمله استفاده مي کنند. ريشه ي واژگان، معمولا (reduplication) براي جمع بستن واژگان استفاده مي شود. براي نمونه، در زبان (مالزيايي) ساکن بودند و 2500 سال پيش از ميلاد، از طريق تايوان به فيليپين، و سپس 1000 سال
Formosan Branch
Amis : Atayal : Paiwan : Tsou
Western Branch
Indonesian : Malay : Javanese : Sundanese
Madurese : Tagalog : Visayan : Malagasy : Achinese
Batak : Buginese : Balinese : Ilocano : Bikol
Igorot : Maranao : Pampangan : Pangasinan : Jarai
Rhade : Cham
Micronesian Branch
Marshallese : Gilbertese : Chamorro : Ponapean
Yapese : Palau : Trukese : Nauruan
Melanesian Branch
Fijian : Motu : Yabim
Polynesian Branch
Maori : Uvea : Samoan : Tongan : Niuean
Rarotongan : Tahitian : Tuamotu : Marquesan
Hawaiian : Rapa Nui
منبع:http://forum.parsigold.com
/الف