زيردريايي هاي اتمي و حتي ديزلي از توانايي هاي مرگباري برخوردارند و در صورت ميل به قدرت نمايي، مهار آتش آنها بسيار مشکل است. اين جنگ افزارها در طول جنگ جهاني دوم، به دليل پنهان بودن از ديد دشمن، نيروي دريايي انگليس رابه زانو در آورده بودند. در ژاپن و شمال افريقا نيروهاي آلمان نازي با در اختيار داشتن اين سلاح ها سلطه خويش را بر درياها اعمال مي کردند.
هواپيماي ضد زيردريايي P-3 اوريون
شوروي با در اختيار داشتن زير دريايي هاي اتمي قادر بود در صورت بروز جنگ، ارتباط اروپاي غربي را با آمريکا قطع کند. در جنگ فالکلند پس از انهدام رزم ناو بل گرانوي آرژانتين توسط اژدر يک زير دريايي انگليسي، کشتي هاي جنگي آرژانتين ديگر تا پايان جنگ نقش مهمي را ايفا نکردند. به منظور مقابله با اين جنگ افزارها در صحنه جنگهاي گذشته و آينده تدابيري انديشده شده است. پي-3 اوريون از جمله سلاحهايي است که مي تواند تا حدود زيادي در مقابل زيردريايي ها، هر قدر هم که پيشرفته باشند عرض اندام کند. هواپيما چند منظوره پي-3 بيش از 30 سال است که به طور پيوسته توليد مي شود و تا کنون بيش از 700 فروند آن به خدمت ارتشها، آتش نشاني ها، نيروهاي حافظ صلح سازمان ملل و هواشناسي هاي کشورهاي مختلف در آمده اند. از اين لحاظ اوريون خود را تا مدت زيادي بي رقيب مي دانست.
طراحي اوليه بدنه و نحوه اتصال موتورها به هواپيما تا امروز تقريباً بدون هيچ تغيير عمده اي حفظ شده است. همين عدم نياز به تغييرات گواهي بر بي نقص بودن طراحي اوريون است. اما تجهيزات الکترونيکي اين هواپيما همواره در حال تغيير و تکامل بوده اند. از اين رو سازنده پي-3 در به کار گيري آنها به درخواست و سليقه مشتري عمل مي کند. انواع پيشرفته تجهيزات، اين هواپيما را به سلاحي خطرناک در مقابل زيردريايي ها تبديل مي کند. اوريون با چهار موتور توربو پراپ از نوع T56-A-10 کمي شبيه هرکولس محصول ديگر لاکهيد است.
با توجه به سابقه طولاني لاکهيد در به کار گيري اين نوع موتورها مي توان به اين نکته پي برد که اين شرکت به خوبي با مشکلات اين موتورها که سايرين را متواري کرده، کنار آمده است. پس از روي کار آمدن موتورهاي توربوجت شرکهاي هوايي سريعا به استفاده گسترده از آنها روي آوردند ولي لاکهيد و نيروي دريايي ايالات متحده به علت ويژگيهاي منحصر به فرد اين موتورها همچنان در طيف گسترده ايي آنها را به کار مي برند.
خوشبختانه شرکت توربين الکترا بزودي توانست معايب عمده اين موتورها را رفع کند و تا به امروز تامين کننده موتورهاي پي-3 باقي مانده است. طراحي اوريون به حدود 40 سال پيش و سال 1957 باز مي گردد. نخستين پرواز اين هواپيما در 19 آگوست سال 1958 انجام شد پس از چند پرواز آزمايشي، تغييراتي صورت گرفت که عمده ترين آنها کوتاه شدن بدنه به ميزان 2/13 متر بود. سپس اين هواپيما به تجهيزات متداول آن روزها مجهز شد و به عنوان گشت دريايي، خدمت خود را رسما در نيروي دريايي آمريکا آغاز کرد.
در آن زمان تغييرات ديگري براي فروندهاي بعدي در نظر گرفته شد. در سال 1962 چند تغيير ديگر به منظور کارآمدتر کردن اين سلاح اعمال شده و پي-3 اوريون که پس از گذشت سالها هنوز هم در خدمت ناسا است، متولد شد. نخستين سفارش قطعي براي خريد 7 فروند از اين هواپيما مربوط به سال 1960 مي باشد. نيروي دريايي آمريکا متقاضي خريد 7 فروند واي پي-3وي-1 با موتور آليسون-توربين الکترا شد که مي توانست انواع بمب هاي عمق روي معمولي و هسته اي، اژدرهاي ضد زير دريايي و مين و راکت را حمل کند.
کابين نسبتاً پيچيده هواپيماي P-3 اوريون
ظرفيت سوخت اين 7 فروند اوليه از 20631 ليتر در اولين سفارش تا 34826 ليتر در آخرين متفاوت بود، اما همگي 4 مخزن در بالها، هر بال 2 مخزن جداگانه، و يک مخزن بزرگ در امتداد بدنه داشتند که اين الگو تاکنون حفظ شده است. استفاده همزمان از دو رادار جداگانه در جلو و عقب هواپيما و ترکيب هر دو رادار براي ارايه تصويري 360 درجه ايي، پي-3 را به مجهزترين سلاح ضد زير دريايي آن روز تبديل کرد، اگرچه اين طرح به زودي لو رفت و شرکتهاي ديگر نيز به استفاده از آن روي آوردند. نخستين پرواز اين سفارش هفتگانه در 15 آوريل 1961 انجام شد و تا آوريل سال بعد در مجموع 2521 ساعت در 585 سورتي پرواز با اين هواپيماها به صورت آزمايشي و آموزشي انجام شد. بلافاصله پس از ورود اين هواپيما به خدمت از آنها در جنگ عليه کوبا استفاده شد. در جنگ ويتنام نيز آمريکاييها از اين هواپيما به ميزان زيادي استفاده کردند. ماموريت اصلي اين هواپيما در آن زمان پوشش راداري شبانه بر فراز خليج تونکين بود گشتهاي متداول روزانه و حمايت از کشتيهاي لجستيکي در برابر هجوم احتمالي زيردرياييهاي شوروي نيز از ماموريتهاي بود که اين هواپيما بر عهده داشت. نکته جالب توجه اين است که اين هواپيماها از پايگاهاي داخل خاک فيليپين به پرواز در مي آمدند. از آن هنگام پي-3 به طور منظم در عمليات مشابه برون مرزي مورد استفاده نيروي دريايي آمريکا قرار گرفته و مي گيرد و همواره به عنوان کشت ضد زير دريايي، مين گذار دريايي، راهنماي زير دريايي هاي خودي و هدف قرار دهنده اهداف دور به کار گرفته شده است.
هواپيماي P-3 اوريون در حال پرواز در معيت يک ناوچه آمريکايي
اين هواپيماها گاهي براي ايجاد تغييرات آب و هوا و باران زا کردن ابرهاي منطقه اي به کار گرفته مي شوند. براي اين کار پودر يديد نقره را در مقياسهاي زياد توسط تجهيزات خاصي که در اين هواپيما تعبيه شده است در ميان ابرها مي پاشند. قابليت شرکت در عمليات جستجو و نجات، عکس برداري و نقشه برداري هوايي و حتي توانايي انجام ماموريتهاي ترابري، اوريون را به هواپيمايي چند منظوره بدل نموده است. هم اکنون اين هواپيماها در بيش از 30 پايگاه برون مرزي و درون مرزي آمريکا نشست و برخاست مي کنند و حتي بارها توسط نيروهاي چند مليتي در مانورهاي مشترک به کار گرفته شده اند. آمريکا تنها استفاده کننده از اين هواپيماها نيست. اکثر کشورهايي که مرزهاي آبي دارند از پي-3 به خوبي استقبال کردند و به ميزان رفع نياز دفاعي از اين هواپيما خريده اند. نيوزلند اولين مشتري اوريون با سفارش 5 فروند پي-3 بي مجهز به مولد امواج صوتي کوتاه بود. کانادا 18 فروند و ژاپن که سرانجام در سال 1978 تصميم به جايگزين کردن اين هواپيما به جاي نپتون گرفت مشتريان بعدي بودند.
ژاپن خط توليد اين هواپيما را خريداري کرده و تا کنون بيش از 100 فروند از آن را توليد کرده است. پرتقال اسپانيا و تايلند خريداران دست دوم اين هواپيما هستند. هلند، نروژ، ايران و پاکستان نيز هر کدام چند فروند پي-3 در اختيار دارند. انواع مختلف پي-3 اگر چه با قرار گرفتن حروف بزرگ و کوچک و شماره هاي متفاوت دسته بندي مي شوند ولي عمدتاً تفاوت چشمگيري ميان مدلهاي مختلف مجود ندارد و مي توان با تغييرات پيش بيني شده از سوي کارخانه سازنده هر نوع تغيير کاربردي را در انواع آن ايجاد کرد. پي-3 با حوصله اي که در خور هواپيماي توربو پراپ است، وجب به وجب منطقه را بازرسي و شناسايي و به محظ اطلاع از موقعيت زيردريايي مهاجم اقدام به شکار آن مي کند. در طول عملکرد سي وچند ساله اين سلاح موارد منفي از لحاظ فني در مورد آن به چشم نمي خورد و همواره در انجام ماموريتهاي محوله موفق بوده است. همين امر سبب شده است تا پرسنل زير دريايي ها از هواپيماي پي-3 اوريون به عنوان کابوسي هولناک ياد کنند.
منبع: صنايع پرواز
http://power.smsm.ir/الف