(محصول شرکت پاناويا)
پس از جنگ جهاني دوم و توليد پيمان نظامي ناتو براي حفاظت اروپاي غربي در مقابل شوروي و پيمان نظامي ورشو، نيروهاي هوايي اين كشورها به هواپيماهاي بسيار گوناگون و مختلفي مجهز شدند.استفاده از ابزارهاي گوناگون، سردرگمي و چند دستگي استانداردهاي اين واحدها رابه دنبال داشت، به طوري كه فرماندهان هوايي ناتو تصميم به انتخاب جنگنده اي واحد و مشخص گرفتند.
تورنادو جنگنده ايست بسيار شبيه به اف-111 امريکايي
در دهه 1960، بررسي گسترده اي براي اين منظور صورت گرفت و نتيجه آن توافقي ابتدايي از سوي انگلستان، آلمان غربي و ايتاليا با عنوان پروژه پاناويا2000 شد. اجراي پروژه پاناويا 2000 به دهه 1970 كشيده شد و در اين سالها كنسرسيومي متشكل از سه كارخانه هواپيماسازي British aerospace از انگلستان MBB از آلمان غربي و اير ايتاليا از ايتاليا، در آلمان غربي به وجود آمد تا تحت هدايت هماهنگي اين امر صورت گيرد. لازم به ذكر است بعدها از طرحهاي اف-111 و اف-14 نيز بهره گيري شد. در اين ميان نقش انگلستان جدي تر و گسترده تر از بقيه بود به نحوي كه پس از آماده شدن نمونه غيرپروازي و تغيير پروژه به نام تورنادو به معناي توفان، انگلستان در دو گرايش حمله به زمين به صورت ضربتي ممانعتي و نوع دفاع هوايي پروژه مشترك ناتو را تكامل بخشيد. اين مدل نوع استاندارد هواپيماي تورنادو است. به عنوان يك جنگنده چندماموريته با تاكيد بر حمله به مواضع زميني، تورنادو قادر به انجام عمليات در ارتفاع بسيار پايين و همه گونه شرايط جوي، براي حمله به هدف هاي پدافند شده به ويژه كشتي هاست. مقدورات حمل جنگ افزار تورنادو در حد بهترين هواپيماهاي ضربتي ارزيابي مي شود. رادار تورنادو از نوع جلونگر چند حالته با نرم افزار قابل برنامه ريزي Texas Instrument با سيستم تعقيب عوارض زمين است. در سيستم راداري تعقيب عوارض زمين، اطلاعات مربوط به مسير پرواز از جمله ارتفاع هر كيلومتر مربع مسير، به صورت اعداد نمونه اي به كامپيوتر سيستم داده مي شود. پس از پرواز بر فراز منطقه دشمن، براي جلوگيري از شناسايي به وسيله رادارهاي دشمن، رادار بهترين و در حقيقت كمترين ارتفاع را در اختيار خلبان قرار مي دهد و خلبان با انتخاب اين ارتفاع و تطبيق دايم با اطلاعات كامپيوتر، به راحتي مي تواند اقدام به

عمليات و گريز نمايد.
جنگنده هاي تورنادو در حال پرواز با تسليحات کامل
كنترل الكترونيك فرامين پروازي يا به عبارت ديگر Fly By Wire براي نخستين بار در جنگنده تورنادو عملياتي شد. در اين سيستم كليه فرامين اعمال شده به وسيله اهرم كنترل به صورت علايم الكتريكي در آمده و به عمل كننده هاي هيدروليك هر قسمت مي رسد. بنابراين تمام رابطهاي معمول در هواپيما براي اعمال فرامين از ميان رفته و در نتيجه قابليت و اعتماد سيستم انتقال فرامين افزايش و وزن هواپيما كاهش مي يابد. در اين سيستم اگر هر گونه ايرادي براي انتقال فرامين پيش آيد از كانالهاي ديگر كامپيوتر پرواز باسيم بهره برده خواهد شد. علاوه بر اين با برنامه ريزي كامپيوتر تمام اعمال ورودي هاي هوا و حركت بال هنگام پرواز مافوق صوت مورد كنترل قرار خواهد گرفت. بدين ترتيب تورنادو توانست به لقب سريعترين هواپيما در ارتفاع پايين پروازي دست يابد. ديگر وسايل الكترونيك پرواز شامل دستگاه نمايش سربالا و نمايش سر پايين، صفحه تلويزيوني رادار هواشناسي رزمي در كابين جلو و سه نمايش دهنده ديگر وضعيت جنگ افزار در كابين عقب مي شود. حداكثر سرعت اين مدل در دريا 1480 كيلومتر در ساعت، در ارتفاع 2337 كيلومتر بوده و سقف پروازي معادل 15240 متر و برد عملياتي با 3629 كيلوگرم جنگ افزار 1390 كيلومتر را دارد. نوع برتري هوايي و يا دفاع هوايي تورنادو، دقيقاْ حاصل نيازهاي انگلستان است.

طرح بال هاي متغير تورنادو آن را بيش از هرچيز به اف-14 تامکت شبيه مي سازد.
طرح انگليسي تورنادو براي جايگزيني هواپيماهاي رهگير مانند لايتنينگ در نظر گرفته شده بود. در حالي كه هم اكنون بسياري از كشورهاي جهان، من جمله عربستان تعدادي از هر دو نوع تورنادو را براي دفاع از مرزهاي شمالي خود برگزيده است. طرح دفاع هوايي تورنادو بر اساس نوع استاندارد ضربتي و تاكيد بر قابليت هايش در رزم هوايي، از جمله برد و سرعت خطي، قابل ارزش و تعمق است. براي راحتي تعمير و نگهداري نوع دفاع هوايي، 80 درصد قطعات نوع ضربتي،ممانعتي، در اين مدل به كار رفته و جز دماغه هواپيما بدنه آن تغييري نكرده است. تغيير اصلي مدل دفاع هوايي در كابين هواپيما مشهود است. استفاده از نشان دهنده سرپايين جديد، رادار چند حالته ماركني فرنتي به صورت پالس داپلر و سيستم كنترل آتش بالانگر پايين نگر براي هدايت موشك هاي هوا به هوا به سمت هدف هاي بالا و يا پايين پرواز، چهره تازه اي به سيستم هاي الكترونيك پروازي بخشيده است.

تورنادو جنگنده اي اساساً ضد مواضع زميني است.
در اين ميان سيستم تشخيص دوست از دشمن، دفاع در مقابل ضد عمل سينگر كه مرتبط با هواپيماي پيش اخطار Nimrod است و ناوبري اينرسي INS ثانوي امكان تهاجم راداري بر عليه اين هواپيما را تقليل بخشيده است. نكته جالب در مورد نوع دفاع هوايي سيستم افزايش ديد خلبان VAS براي تشخيص چشمي هواپيماي دشمن از فاصله بسيار دور است. اين سيستم در كنار رادار مي تواند كمك هاي بسيار زيادي به خلبان خصوصاْ در نبردهاي تن به تن نمايد. در پايان بايد گفت انگليسي ها با طرح تورنادو دفاع هوايي به مقصد خويش دست يافتند و دفاع هوايي به گفته آنان مقدورات اين هواپيما فراتر از هواپيمايي است كه در خدمت نيروي هوايي انگلستان هستند
منبع:
http://power.smsm.ir

/الف