مقدمه:

ليکا دانه هاي مدور و سبک رس منبسط شده اي است که در کوره هاي گردان و در حرارت حدود 1200 درجه سانتي گراد توليد مي شود. اين دانه ها در حال حاضر در بيش از 30 کشور جهان با نامهاي تجاري گوناگون توليد و عرضه مي گردند.
دانه هاي ليکا به شکل تقريبا مدور با سطحي زبر و ناهموار است. قشر ميکروسکپي خارجي آن داراي خلل و فرج ريز و قهوه اي رنگ و داخل دانه ها به شکل بافت سلولي و به رنگ سياه است.

ليكا چيست؟

واژه ليکااز عبارتLigth Expanded Clay Aggregate)دانه رس منبسط شده(گرفته شده است. درروش توليد اين دانه ها ابتدا خاک رس به عنوان ماده اوليه سبکدانه ازمعادن خاک رس به واحد فرآوري کارخانه حمل شده، بعد از نمونه گيري و کنترل دقيق مواد شيميايي و حصول اطمينان از نداشتن مواد شيميايي و آهکي بعد از آبدهي به صورت گل رس واردکوره گردان مي شوند. وقتي گل رس دردرجه حرارتي حدود 1200 درجه سانتي گــراد قـــرار مي گيرد، گاز هاي ايجاد شده دانه ها را منبسط مي کند و هزاران سلول هواي ريز درون آنها تشکيل مي شوند. با سرد شدن مصالح، حبابهاي هوا به صورت فضاهاي منفک باقي مانده و سطح آنها سخت مي شود.
دانه هاي ليکا داراي شکل تقريبا" گرد و سطح زبر وناهموارند. رويه ميکروسکوپي خارجي دانه ها داراي خلل و فرج ريز و قهوه اي رنگ است .
بخش داخلي دانه ها داراي بافت سلولي سياه رنگ است. بعد از مرحله توليد، محصولات به صورت دانه بندي مخلوط 25-0 ميلي متر وارد ســرند شده وبه سه رده دانـه بنـدي 4 - 0، 10- 4 و 25- 10 ميلي متر تفکيک مي شوند.

جدول كاربردهاى ليكا بر حسب اندازه دانه ها

کاربرد	اندازه
عايقسازى كف، حذف، عايق سازى پى، پركننده سبك، توليد بلوك   كف، تسطيح بام، زير سازىساختمان، زهكشى ابنيه	( ليکاي درشت دانه ) بادامي        10-25 mm
توليدبتن سبك ليكا، توليد بلوك، دال و اجزاى ساختمانى،   زيرسازى ساختمان	( ليکاي متوسط) نخودي            4-10 mm
توليد بلوك، دال و اجزاى ساختمانى توليدبتن سبك، توليد     اندود  و  ملات   ليكا	ليکاي ريز و بسيار ريزدانه         0-4 mm

تاريخچه ليكا

سبكدانه هاي طبيعي از سال هاي دور مورد توجه بشر بوده اند. حتي 273 سال قبل از ميلاد در روم باستان از فاصله 40 كيلومتري به بندر Cosa در غرب ايتاليا حمل و در بندر سازي استفاده شده است .روميان در احداث معبد پانتئون و ورزشگاه کلوزيوم از نوعي سبدانه استفاده کردند.در قرن ششم در ساخت اوليه كليساي صوفياي استانبول نيز سبكدانه بكار رفته است. در قرن دوم پس از ميلاد، مهندسين رومي سبكدانه پوميسي را در ساختمان پانتئون روم بكار برده اند. پس از گذشت 1000 سال، سبكدانه در ساختماني در واتيكان بكار رفت.

ورزشگاه کلوزئوم (روم(

کاربرد بتن سبکدانه پس از توليد سبکدانه هاي مصنوعي و فراوري شده در اوايل قرن بيستم وارد مرحله جديدي شد.در حدود سال 1917، هايدي در كانزا س ايالات متحده، روش توليد صنعتي رس منبسط شده را با استفاده از كوره استوانه اي چرخان ابداع نمود. اين فرآورده هايديت نام گرفت. بدليل امکان فر آوري در توليد، اين محصول داراي ويژگيهاي منحصر بفرد بوده و مورد استقبال فراواني قرار گرفت. اين سبكدانه مصنوعي در هنگام جنگ جهاني اول به دليل محدوديت دسترسي به ورق فولادي براي ساخت كشتي بكار گرفته شد. در سال هاي 50 و 60 ميلادي ساختمان ها و پل هاي زيادي با بتن سبك در دنيا ساخته شد. در اين مدت بيش از 150 پل و ساختمان در ايالات متحده و كانادا با اين نوع بتن، مورد بهره برداري قرار گرفت. بزرگترين بناي بتن سبكدانه، ساختمان اداري 52 طبقه با ارتفاع 215 متر در هوستون تكزاس مي باشد. در ايران پس از آگاهي از مزاياي توليد سبکدانه در کشور واحد توليد ليکا توسط بخش خصوصي در سال 1358 راه اندازي گشت . محصولات اين شرکت کاربردهاي زيادي داشته و داراي تاثير بسزايي در سبکسازي و عايق سازي ابنيه مي باشند. امروزه سبكدانه هاي مصنوعي به ويژه ليكا در كشورهاي مختلف با نام هاي تجاري گوناگون توليد مي گردد.

ليكاي ايران:

شرکت ليکا ايران از سال 1352 با مديريت بخش خصوصي آغاز به کار نموده است. بهره برداري از واحد اول کارخانه ليکا به سال 1357 بازمي گردد، اماتوليدانبوه فرآورده درسال 1360 آغاز شد. توليد اين دانه ها تحت امتياز ليکاي بين المللي انجام مي شود. در حال حاضر اين کارخانه داراي 2 واحد توليد سبکدانه مجموعا" با ظرفيت اسمي 000ر300 متر مکعب در سال و سه بخش توليد بلوک سبک با ظرفيت اسمي مجموع 000ر000ر8 قطعه در سال مي باشد. اين کارخانه داراي بخش هاي R&D و آزمايشگاه ويژه کنترل کيفيت است.
طرح توسعه شرکت ليکا جهت احداث واحد دوم توليد سبکدانه ليکا در شهريور ماه سال 1382 آغاز و پس از دو سال تلاش شبانه روزي متخصصين ايراني در دي ماه سال 1384 به بهره برداري رسيده است.اکنون شرکت ليکا ايران بزرگترين واحد توليد کننده ليکا در آسياي ميانه و شرق آسيا مي باشد.شرکت ليکا داراي نظام مديريت ISO9001-2000، استاندارد ملي ايران، تاييديه شرکت بهينه سازي سوخت وگواهينامه فني محصول از مرکز تحقيقات ساختمان و مسکن مي باشد.
استفاده از بلوک هاي ليکا در پوسته خارجي ساختمان ضمن صرفه جويي اقتصادي و کاهش وزن مرده ساختمان در راستاي الزامات مبحث 19 مقررات ملي ساختمان سبب صرفه جويي قابل توجه انرژي در ساختمان مي شود.

كشورهاي توليد كننده:

فرآورده هاي حاصل از انبساط خاک رس وشيل در بيش از 20 کشور جهان و با نام هاي تجاري گوناگون توليد مي شوند. نام برخي از کشور هاي داري اين صنعت و نام تجاري فرآورده هاي آنها به شرح زير است:
* دانمارک ، نروژ، سوئيس، سوئد، آلمان، فنلاند، چين، پرتغال، انگستان و ايران با نام leca
* روسيه ،چک ، لهستان ، اسلواکي با نام keramzite
* افريقاي جنوبي با نام Aglite
* فرانسه با نام Argex
* ايتاليا با نام Laterlite
* اسپانيا با نام Liapour

روش توليد:

1) مــاده اولــيه
ماده اوليه ليكا نوعي رس صنعتي مي باشد كه ايليت يا مونت موريونيت نام دارد. تركيب شيميايي بخصوص ايــن ماده فقط درنواحي محدودي يافت مي شود. اولين معدن شناخته شده درروستاي كوشــكك ســاوه مي باشدكه مطالعات معدني و آزمايشگاهي آن توسط اروپاييان انجام گرفت وماده اوليه فعاليت كارخانه راتامين نمود. دردهه دوم فعاليت كارخانه كليه مطالعات از اكتشاف تا بهره برداري توسط كارشناسان ايراني شركت ليكا انجام گرفت . در اين راستا منطقه وسيعي در شعاع يکصد کيلومتري کارخانه از طريق تصاوير ماهواره اي(Remote Sensing ) مورد مطالعه قرار گرفت. از اين معادن جهت تامين مواد اوليه ، بهره برداري مي شود.ماده اوليه پس از اكتشاف، باطله برداري شده وسپس درهرمرحله از بهره برداريآزمايش انبساط پذيري ازسطح وعمق انجام گرفته و در صورت مثبت بودن نتايج آزمايش، ماده اوليه دپو و به كارخانه حمل مي گردد.
2) فـرآوري اوليه
آماده سازي خاك را فرآوري اوليه مي گويند. خاك ازطريق جعبه تغذيه وارد خط توليد مي شود. خاك وارد شده توزين مي گردد وباعبورازدروازه مغناطيسي وارد آسياب ( Adge mill ) مي شود درآنجا خاك همراه با آب مورد نياز له شده واز صفحه مشبكي با روزنه هاي 18 ميلي مترعبور مي كند. گل عبور داده شده وارد مخلوط كن مي گردد و درآنجا به وسيله دو محورچرخ گوشتي ورز داده مي شود تا گل به حالت پلاستيك درآيد. سپس گل ورز داده شده ازآسياب غلطكي با مجراي 2 ميلي مترعبور مي كند تاكاملا" حالت يكنواخت پيداكند. گل يكنواخت شده به كوره خشك كن هدايت مي شود
3)فـــرآوري
كوره خشك كن به طول 35 متروحركت 5/1 تا 2 دور دردقيقه داراي ساختمان داخلي بخصوصي است . اين ساختمان باعث مي شود تاگل درمعرض هواي گرم قرارگرفته, خشك وريز شود.نهايتا" به گندوله هاي ريزي تبديل مي شود. حرارت كوره خشك كن درابتدا 150 تا 200 درجه سانتي گراد است ودرانتهابه 550 تا 600 درجه سانتي گراد مي رسد. گندوله هاي آماده شده به كوره پخت مي ريزد. كـوره پخـت به طول 22مترو قطـر 4/3 مترقادراست تا 6 دور دردقيقه دوران نمايد. منحنــي حرارتي كــوره پخت از 600 تا 1200 درجه كشيده مي شود وگندوله ها دراين حرارت منبسط شده وبه دانه هايي از1 تا 20 ميلي مترسبك ومتخلخل تبديل مي شوند.دانه هاي سبک توليد شده به داخل خنک کن هاي ماهوارهاي هدايت شده و از آنجا بر روي نوارهاي خروجي ريخته شده و در محوطه آزاد ديو مي شوند
4) دانــه بنـــدي
بدليل آنکه هر کاربردي نياز به دانه بندي مخصوصي مي باشد ، لذا سبکدانه هاي توليدي باعبور ازسرند به سه سايز مختلف 4-0 ميلي متر, 10-4 ميلي متر، 25-10 ميلي مترتقسيم مي شود ودانه هاي مجزا شده براي كاربردهاي مختلف مورد استفاده قرارمي گيرد.

5) توليـــد بلـــوك
كارخانه ليكا داراي سه خط توليد بلوك سبك مي باشد كه يك خط همراه با كارخانه ليكا درسال 1357 نصب شده است ودو خط ديگر درسال هاي اخير وبخشي از طرح توسعه شركت ليكا مي باشد.درخطوط توليد بلوك كارخانه ليكا انواع مختلف بلوك سبك توليد وبه بازار عرضه مي گردد.

مشخصات فني سبكدانه:

وزن کم
وزن مخصوص دانه هاي ليکا Kg/m³ 330-430 و وزن مخصوص بتن ليکا در حالت متراکم kg/m³ 950 درحالت غير متراکم Kg/m³ 700 مي باشد. وزن کم دانه به دليل فضاي خالي داخل دانه ها است که برحسب دانه بندي بين 73 تا 88 درصد فضاي کل را اشغال مي کند.

عايق حرارتي

براساس آزمايشات مرکز تحقيقات ساختمان و مسکن، ضريب هدايت حرراتي دانه هاي ليکا 0.09-0.101مي w/mc باشد. تخلخل بالاي دانه هاي ليکا سبب قابليت رسانايي حرارتي ناچيز اين دانه ها مي گردد. مقادير رسانايي حرارتي براي دانه هاي بزرگتر کاهش مي يابد. براساس نتايج همين مرکز، بتن سبک ليکا داراي ضريب هدايت حرارتي 0.208 w/mc مي باشد. مصالح عايق، ميزان مصرف سوخت و الکتريسيته و در نتيجه هزينه هاي جاري ساختمان را به شدت کاهش مي دهد.
*

عايق صوتي

مصالح جاذب سروصدا قادرند امواج صوتي را که با سطح برخورد مي کنند به گونه اي جذب نمايند که تنها کمتر از 50 درصد آنها بازتاب گردد. وجود حفره ها و اندازه و عمق آنها در دانه هاي ليکا سبب مي گردد تا اثر صوت به دليل ايجاد اصطکاک مستهلک گردد.

تراکم ناپذيري

دانه هاي ليکا در مقابل فشار مکانيکي دائمي و يا بارگذاري مکرر فشرده نمي شوندو نسبت درصد هواي موجود ثابت مي ماند.

جذب آب

وجـود منافذ دروني بسته، ساختمان سلولي بخصوص و وجود لايه روکـش باعث کاهش چشمگيـرميزان جـذب آب دانه هاي ليکا نسبت به سايرسبکدانه هامي شود. جذب آب دانه هاي ليکا حداکثر به 18% حجم آن محدود مي باشد.

واکنش ناپذيري

دانه هاي ليکا با PH حدود 7، تقريباّ خنثي بوده و فاقد هرگونه مواد معدني واکنش پذير مي باشند.بنابراين باعث هيچ نوع خورندگي و پوسيدگي ساير اجزاء نمي شوند.

مقاوم در برابر آتش

دانه هاي ليکا در دماي نزديک به 1200 درجه سانتي گراد توليد مي گردند.در واقع اين دانه ها مي توانند شوک حرارتي تا دماي 1100 درجه سانتي گراد را تحمل نمايند.همچنين فرآورده اي ليکا به وي‍‍ژه اجزاي بتني ساخته شده با اين دانه ها مقاومت خوبي در برابر آتش *دارند.ميزان مقاومت به مقدار جرم ديوار بستگي دارد.

عمر مفيد

عمر مفيد دانه هاي ليکا بيش از 100 سال،و چندين برابر پوکه هاي معدني مي باشد.

بلوك ليكا:

بلوک هاي سبک ليکا از مهمترين فر آورده هاي ليکا در ايران است .اين بلوک ها از مخلوط سبک دانه با سيمان و آب به دست مي آيد. يراي حفظ سبکي اين قطعات،ريزدانه طبيعي از بتن حذف شده و محصول نهايي داراي تخلخل بالاتري نسبت به بتن نيمه سبک مي شود. وزن فضايي بلوک هاي بتني دانه سبک اغلب کمتر از 1100 کيلو گرم بر متر مکعب است .مقاومت اين بلوک ها حداقل 30 کيلو گرم بر سانتي متر مربع است و در صورت نياز ، با طرح اختلاط مناسب مي توان به مقاومت هايي تا 100 کيلو گرم سانتي متر مربع نيز رسيد .بلوک ليکا در دو شکل تو پر و تو خالي براي کاربرد در ديوار و سقف توليد مي گردد. ضخامت جداره بلوکهاي تو خالي براي بهره گيري بيشتر از وي‍‍ژگيهاي عايق کاري آنها بيش از بلوک هاي سيماني معمولي است،که اين افزايش به خاطر وزن بسيار کم بتن مصرفي اثر چنداني بر وزن نهايي بلوک ندارد.بلوک هاي سبک ليکا در انواع مختلف ديوارهاي پيراموني وتيغه اي توليد شده و داراي کاربرد هاي گسترده اي در انواع ديوارهاي پوشش خارجي ،جدا کننده، نما ،دو جداره ،عايق ،ضد آتش و نيز سقف هاي سبک بتني مي باشند.

ويژگيهاي بلوک ليکا

بلوکهاي ليکا توليد شده از بتن سبکدانه ليکا با توجه به ساختار داراي ويژگيهاي منحصر بفردي مي باشد .اين خصوصيات باعث گسترش استفاده ليکا در بخش ساختمان شده است. بعضي از ويژگيهاي مهم بلوک ليکا به شرح ذيل مي باشند:
-1وزن کم بلوکهاي ليکا باعث کاهش وزن بار مرده ساختمان و نيروي موثر زلزله شده و نيز زمان و هزينه اجراي کار را تقليل مي دهد.

-2بر اساس آزمايشات مرکز تحقيقات ساختمان و مسکن بتن سبکدانه ليکا داراي ضريب هدايت حرارتي w/mc 0.2
مي باشد. بلوک ليکا ، ساخته شده از بتن ليکا ، لايه عايق حرارتي مناسبي را براي ديوارها به ارمغان مي آورد. استفاده از بلوک ليکا در عايقکاري ديوارهاي پيراموني ، مورد تاييد سازمان بهينه سازي سازمان بهينه سازي مصرف سوخت کشور قرار گرفته و بدون استفاده از هر گونه عايق ديگري، ديوار چيده شده با بلوک ليکا بعنوان ديوار عايق همگن محسوب مي شود و الزامات مبحث 19 مقررات ملي ساختمان را تامين مي نمايد.
-3 ويژگيهاي سطح بلوک و خواص دانه هاي ليکا باعث جذب صوت مي گردد. بر اساس نتايج تحقيقات مرکز ساختمان و مسکن ، ميزان افت صدا در دبوار ساخته شده از بلوک ليکا به ضخامت 15 سانتي متر db 46 Rw= مي باشد.با استفاده از بلوک ليکا در ديوار چيني ، الزامات مبحث هجدهم مقررات ملي ساختمان برآورده خواهد شد. استفاده از بلوک ليکا ، آرامش را براي ساکنين به ارمغان مي آورد.
-3با توجه به اينکه دانه هاي ليکا در دماي 1100 سانتي گراد توليد مي شوند، ديوار ساخته شده از اين جنس با وزن حدود 130 کيلوگرم در هر متر مربع ، بيش از 3 ساعت در برابر آتش و سرايت آن مقاومت مي کند. اين امتياز ، حافظ امنيت جاني ساکنين در آتش سوزي احتمالي مي باشد.
-4استفاده از دانه هاي ليکا با pH تقريبي 7 در ساختن بلوک ليکا سبب مي شود تا هيچگونه آسيبي به لوله ها و کانالهاي تاسيسات در طول زمان وارد نشده و همچنين باعث هيچ توع خورندگي و پو سيدگي نمي شوند.
-5شکل هندسي بلوک هاي توخالي و ته پر ليکا علاوه بر کاهش وزن، از هدر رفتن ملات در هنگام ساخت ديوار جلوگيري مي کند.بلوک ليکا در اشکال وابعادمختلف مانندفارسي بر و آجرنيزتوليدمي شود.
-6اجراي انواع ملات و اندودهاي متداول با بلوک هاي ليکا، به دليل بافت زبر رويه بلوک و جذب آب مناسب آن، به آساني انجام مي گيرد. همچنين نزديکي ضريب انبساط حرارتي بلوک ليکا با ملات ونيز افت و خزش ناچيز آن، از ايجاد ترک در ملات و اندود در دراز مدت، جلوگيري مي کند.

-7عمليات برش، ميخ کوبي، سوراخ کاري ، شيار زني مسير کابل ها ولوله هاي تاسيسات ، برروي بلوک هاي ليکا به راحتي انجام مي شود.بلوک ليکا به راحتي با فرز بريده مي شودو در صورت استفاده از تيشه ، تنها از محل ضربه شکسته مي شوند. اين ويژگي باعث کاهش پرت مصالح به ميزان چشمگيري مي باشد.

-8بلوک هاي ليکا براساس آخرين استانداردهاي موجود توليد مي گردندو داراي مقاومت مطلوب در برابر بارهاي وارده هستند. همچنين پايين بودن مدول کشسان اين بلوک ها، به عنوان اجزاي پرکننده در ساختمان هاي مناطق زلزله خيز، موجب افزايش دوره نوساني ساختمان و به ديگر سخن، کاهش نيروي زلزله وارد برساختمان مي گردد.

ليكا در ساختمان:
بتن ليكا:
بتن سبك سازه اي:

کشور ايران از مناطق زلزله خيز جهان محسوب مي شودو بحث سبک سازي ابنيه جهت افزايش مقاومت در برابر زلزله از اهميت بخصوصي برخوردار مي باشد. استفاده از بتن به عنوان يکي از پرمصرف ترين مصالح ساختماني در ابنيه سازه اي همواره داراي مشکل سنگيني بوده است. بتن هاي سبک سازه اي بتن هايي هستند که علي رغم دارابودن چگالي کمتر از 2000 کيلوگرم بر مترمکعب، مقاومت فشاري بيش از 17 مگا پاسکال دارند. ساخت اين بتن ها صرفا" با استفاده از سبکدانه هاي مقاوم و سبک امکان پذير است. بيشترين مقاومت بتن سبکدانه معمولا" وقتي حاصل مي شودکه از سبکدانه هاي سازه اي که مقاومت آن برابر يا بيشتر از مقاومت ماتريکس سيمان باشد براي سبک سازي بتن استفاده گردد.

غير سازه اي:

بتن هاي سبک با مقاومت کمتر از 7 مگاپاسکال در رده بتنهاي سبک غيظ سازه اي طبقه بندي مي شوند. اين نوع بتن‌ها با وزن مخصوصي معادل 800 كيلوگرم بر مترمكعب و كمتر، به عنوان تيغه‌هاي جداساز و عايق‌هاي حرارتي و صوتي در كف بسيار مؤثر هستند. اين نوع بتن مي‌تواند در تركيب با مواد ديگر در ديوار، كف و سيستم‌هاي مختلف سقف مورد استفاده قرار گيرد.اضافه كردن ريزدانه‌هايي با وزن معمولي، موجب افزايش وزن بتن و مقاومت آن مي شود،ليكن به منظورحصول خواص عايق‌بندي حرارتي (ضريب انتقال حرارت کم)، حداكثر وزن مخصوص به 800 كيلوگرم در مترمكعب محدود مي‌گردد. هنگام ساخت و استفاده از بتن سبك غيرسازه‌اي، سعي بر اين است كه با كاهش وزن بتوان خصوصيات عايق حرارتي را افزايش داد، اما ذكر اين مطلب ضروري است كه باكاهش وزن مخصوص بتن، مقاومت آن نيز كاهش مي‌يابد. مقاومت فشاري و وزن مخصوص بتن، ارتباط نزديكي با هم دارند و با افزايش وزن مخصوص، مقاومت زيادتري مورد انتظار است. با توجه به مقاومت به دست آمده از اين نوع بتن، محل کاربرد آن تعيين مي گردد

پي سازي و زير سازي

باتوجه به ويژگيهاي ليکا، مي توان از آن براي عايق نمودن زير سازي و يا اجزاي سازه هاي باربر براي پي ساختمانهاي کوچک استفاده نمود
الف) دانه ليکا در پي سازي:
يکي از اصول لازم براي کنترل نفوذ رطوبت از زمين هاي مرطوب به ديوار و کف ساختمان، قطع لوله هاي مويين است. يکي از روش هاي بسيار معمول، استفاده از سنگدانه هاي درشت با اندازه هاي حداقل 4 mm است. براي اين منظور بايد روي زمين لايه اي از سنگدانه درشت با ارتفاع حدود 25 تا 30 سانتي متر اجرا شود سپس روي اين لايه به ارتفاع 2 سانتي متر مخلوط سنگدانه هاي ريز و درشت ريخته مي شود
بنابراين مي توان از ليکاي درشت(mm25-10) و ميانه (mm10- 4) براي ايجاد لايه محافظ در برابر موينگي استفاده نمود .همچنين به منظور تسطيح اين لايه براي عمليات بعدي زير سازي، از مخلوط دانه هاي ليکا استفاده مي شود. براي اين منظور بايد 1/1 برابر ارتفاع لازم را با ليکا پوشاند و سپس لايه را متراکم کرد تا به ارتفاه مناسب برسد. اين عمليات حداکثر براي لايه هايي با ارتفاع 30 سانتي متر مناسب است. سپس روي اين لايه بتن کت اجرا مي شود. براي سهول کار مي توان از يک توري فلزي داراي شبکه هايي به ابعاد mm150 و ميلگردهايي به قطر 4 mm روي دانه ها استفاده نمود.در اينصورت ميتوان قبل از بتن ريزي روي لايه ليکا راه رفت و با پايه هاي نگه دارنده لوله ها وفولادهاي سازهاي را روي ان قرار داد.
ب) بتن ليکا در پي سازي:
با استفاده از بتن ليکا با ترکيب سيمان و ليکا ريز به نسبت حجمي 1 به 8 که در محل ساخته و ريخته مي شود، ميتوان آب بندي کف ساختمان را انجام داد. چگالي اين بتن حدود و مقاومت فشاري آن حداقل است. بنابراين اين بتن نقش توزيع بار را نيز بر عهده خواهد داشت و ديوارهاي غير باربر تا يک طبقه را مي توان مستقيم روي اين بتن قرار داد بتن سبک ليکا درلايه هاي 10 تا 15 سانتي متر ريخته و متراکم مي شود. سپس بايد به مدت يک هفته اين بتن عمل اورده شود.براي حفاظت بتن از صدمات احتمالي ناشي از حرکت کارگران روي آن و مقاوم سازي سطح بتن ريزي هم مي توان سطح بتن را با اين گروت شستشو داد.با استفاده از بتن ليکا کنترل حرارت و رطوبت با هم انجام مي گيرد.

ليکا در کف سازي و شيب بندي بام

جهت دستيابي به يک سيستم بهينه بايد عوامل تاثير گذار بر آن را از ديد معماري و کار بردي ساختمان مورد توجه قرار داد بر اساس اين نيازمندي ها مي توان پارامترهاي مناسب سقف را نظير مقاومت ، وزن عايق کاري و... به دست آورد از آنجا که در يک سيستم سقف و کف ، عناصر سازه اي ( باربر ) و عناصر غير سازه اي ( پر کننده ،عايق و.... ) در کنار هم عمل مي کنند توجه توام به ويژگيهاي هر دو گروه لازم در ميان وزن کم به عنوان يکي از ويژگيهاي مشترک در هر گروه مطرح است و نقش تعيين کننده اي در زمان کل اجزاي باربر ساختمان دارد
الف) سقف بتن مسلح پيش ساخته و در جا
يکي از روشهاي متداول پوشش سقف استفاده از دال بتني يکپارچه است ايجاد ملييت در برابر بارهاي جانبي ايجاد پيوستگي بين اچزاي بار بر کنترل لرزشهاي سقف مقاومت در براب رآتش سوزي و ايجاد سطح صاف براي اندورکاري از مزاياي مهم اين پوشش است از آنجا که استفاده از قالب بندها يا پاندهاي سقفي پيش ساخته همچنين موجب افزايش دهانه، فني ست سقف و در نتيجه وزن آن به طور مضاعف افزايش مي يابند. در نتيجه کاربرد اين پانل ها در دهانه هاي بزرگ فقط با استفاده از روش هاي پيش کشيدگي و پس گشيدگي امکان پذير است، اين روش ها نيز نيازمند هزينه اضافي و عوامل اجرايي مناسب هستند.

بنابراين استفاده از بتن ليکا يک راه حل مناسب براي کاهش وزن سقف و در نتيجه اقتصادي کردن طرح سقف است. با استفاده از فولادهاي مسلح کننده مي توان طرح پانل سقفي را متناسب با دهانه، بارگذاري و ضخامت سقف کنترل نمود. همچنين قابل ذکر است که پانل هاي بتني دانه سبک نقش موثري در عايق کاري حرارتي کفها دارند.
ب) سقف سبک با تيرچه و بلوک
سقف سازي با استفاده از تيرچه بلوک ترکيبي از دو روش بتن پيش ساخته و بتن درجاست. در اين سيستم، بار سقف توليد تيرهاي T شکل بتني که از بتن ريزي تيرچه هاي پيش ساخته به دست مي آيند، تحمل مي شود فضاي خالي بين تيرچه ها با بلوک هاي سفالي يا بتني پر مي شوند و در انتها يک لايه بتن پوشش اجرا مي گردد. بلوک به عنوان قالب رايمي براي گونه هاي جان تير T شکل و نيز قالب ريزين تن پوشش درجا نيز مورد استفاده قرار مي گيرد با توجه به حجم قابل ملاحظه پوشش يافته با بلوک سقفي، وزن بلوک ها در بار مرده سقف موثر خواهد بود. اين موضوع اهميت کاربرد بلوکري سقفي سبک ساخته شده از بتن ليکا را نشان يم دهد. اگر چه مقاومت بلوک در سيستم سازه اي سقف منظور نمي شود. اما بلوک ها بايد قادر به تحمل ضربه هاي ناشي از حمل و نقل و نيز آمد و شد در زمان بتن ريزي باشند.بافت سطح زير بلوک نيز بايد براي اندود کاري مناسب باشد. بنابراين مقاومت، وزن کم، قابل حمل بودن، سهولت نصب و داشتن سطح مناسب براي اندود کاري از خواص مهم بلوک است.

ليکا در شيب بندي

عمر شيب بندي با دانه هاي ليکا بيش از 50 سال است و هزينه آن 20% از روش هاي ديگر کمتر مي باشد. ضخامت لايه هاي ليکا براي اين منظور معمولا" بين 3 تا 10 سانتي متر است.علاوه بر شيب بندي بام از محصولات ليکا در کف سازي در زير انواع کف پوش ها مانند سنگفرش، سراميک و ... در طبقات مي توان استفاده کرد و باتوجه به پايداري شيميايي ليکا ( 7 PH= ) و نداشتن مواد مضر شيميايي مي توان لوله هاي تاسيساتي را نيز از داخل اين لايه عبور داد.روش اجراي شيب بندي با ليکابسيار راحت مي باشد. براي ايجاد پايداري بيشتر در لايه سبکدانه آن را با دوغاب سيمان مخلوط مي کنند. به اين منظور به ازاي هر يکصد ليترليکا حدود 16 کيلو گرم سيمان مصرف مي شود. قابل ذکر است که باتوجه به عايق بودن لايه هاي ليکا مي توان از ضخامت لايه هاي عايق حرارتي کاست و يا به طور کلي آن را حذف نمود.

پر کننده زهکش سبک

در پروژه هاي عمراني در بسياري از موارد در پشت المانهاي حائل، تونل ها، ساختمانهاي پايين تر از سطح زمين، بندرسازي و... احتياج به يک پرکننده سبک مي باشد. اين پرکننده علاوه برسبکي بايد قابليت زهکشي، جذب آب پايين و همچنين زاويه اصطکاک داخلي مناسب را داشته باشد.اگر از مصالح عادي با مانند شن استفاده شود وزن بار مرده خاک پشت ديوار حائل با در نظر گرفتن وزن فضايي در مقايسه با ليکا در حدود 5 برابر سنگين تر خواهد بود.
همچنين اگر از پوکه هاي معدني به جاي ليکا استفاده شود، اين پوکه ها با وزني در حدود دو تا سه برابر ليکا در هنگام خيس شدن با جذب آب بالا، علاوه بر عدم زهکشي، باعث سنگيني مضاعف بار پشت سازه مي گردند . همچنين در جريان آب خطر شسته شدن به مرور زمان و ايجاد يک فضاي خالي و آوارريزي يک مرتبه سطوح پشتي را بوجود مي آورند.
در مواردي که احتياج به پرکننده سبک باشد استفاده از درشت دانه ليکا ( 25-10 ) به صورت فله و يا به صورت گوني شده بهترين گزينه مي باشد.استفاده از کلوخه ليکا با توجه به وزن فضايي بسيار پايين نيز در اين مورد مطلوب مي باشد

ديگر كاربردهاي ليكا:
كشاورزي:

از آنجا كه گياهان داراى جابجايى فيزيكى نيستند، بيش از ساير موجودات به مكان زندگى و تغييرات محيطى وابسته اند . رشد جمعيت و به تبع آن رشد توليد مسكن از يك سو و استفاده بي رويه از مراتع و جنگل ها و فرسايش خاك و عوامل مشابه ديگر از سوى ديگر موجب كاهش فضاى سبز مى گردد.در همين راستا نياز به احداث باغچه ها و گسترش گلخانه ها و ايجاد فضاى سبز در بخش هاى درونى و بيروني ساختمان بيش از پيش احساس مى گردد. گسترش اين روش ها نياز به محيط رشدى دارد كه نگهدارنده گياه باشد، آلوده كننده محيط زيست و مضر براى گياه نباشد، از لحاظ وزنى سبك و از لحاظ اقتصادى با صرفه باشد.ليكا پاسخى به اين نيازها است

مزاياى ليكا

برخى از ويژگيهاى ليكا كه كاربرد آن را در كشاورزى مناسب مى سازد به شرح زير است:
داراى تخلخل زياد و به علت هواى موجود در داخل و بين دانه ها سبك و حمل و نقل گلدان ها آسان و در موارد كاشت در پشت بام يا تراس ها فشار وارده كم است.به دليل ثبات ساختارى غير قابل فشردگى است.به علت فرآورى در دما ى بالا عارى از هرگونه آفت و بيمارى است. خاك ها ى معمولي نياز به ضدعفونى كردن و سمپاشى در سطح وسيع دارند و داراى هزينه بالايى هستند.داراى نفوذپذيرى زياد و قابليت بالاى نگهدارى آب است . به مرور زمان نيز تحت اثر آبيارى و جذب املاح حاصلخيز تر مي شود.

ليکا در راه سازي

دانه هاى ليكا كه وزن فضايى آن در طيف دانه بندى از 0 تا 25 ميلى متر بين 300 تا 600 كيلومتر بر متر مكعب است و همچنين به دليل هدايت حرارتى كم در حد %9 تا 0.101 W/m.k و خاصيت زهكشى بالا ، كاربردهاى مفيدى در امور راهسازى دارد.
وزن فضايي کم
كنترل نشست
در خاك هاي رسوبى ضعيف و تراكم ناپذير ، بار خاكريزى يكى از عوامل مهم تحكيم و نشست خاك است. ميزان نشست به تناسب ارتفاع خاكريزى و خواص تحكيم پذيرى خاك ميتواند در هموارى ، عملكرد و دوام راه بطور جدى مشكل آفرين باشد. علاوه بر بار ناشي از خاكريزى ، پركردن ترانشه ها و كاهش سفره هاى آب زيرزمينى نيز مى تواند موجب نشست خاك بستر راه گردد.استفاده از ليكا به دليل وزن فضايى كم از يك طرف باعث سبك شدن خاكريز جاده و به دليل حجم فضايى بيشتراز خاك از جانب ديگر موجب كاهش تراكم و نتيجتأ عامل مهمى در كنترل نشست و تحكيم خاكريز به شمار مى رود. بار وارده بر زير اساس ناشى از پركردن ترانشه ها و كاهش سطح آب زيرزمينى موجب نشست غير يكنواخت مى گردد كه با كاربرد ليكا ميتوان اين نشست را به مقدار زيادى كاهش داد .

پايدارى خاكريزها
بار وارده به زير اساس باعث گسيختگى لايه هاى خاك و خرابى خاك ريزى روى خاك هاى ضعيف گردد. بار خاكريزى روى بستر راه را مى توان با استفاده از ليكا كاهش داد تا پايدارى خاك تأمين گردد.
عايقكارى يخبندان
كاهش آسيب يخ زدگى
يخ زدگى زير اساس در اثر نا همگونى زير اساس، سنگ ها و نقاط بالاى عمق نفوذ يخبندان در سنگ و نيز در اثر جريان آب در زير اساس روي مى دهد.در زمان ذوب يخ ها، آب حاصل از ذوب يخ با خاصيت نفوذپذيرى باعث كاهش ظرفيت باربرى زير اساس و لايه هاى جسم راه مى گردد.با عايق كارى جسم راه با ليكا ، اثرات يخ زدگى جاده و آسيب هاى ناشى از آن و نيز كاهش ظرفيت باربرى در اثر ذوب يخ از بين مى رود. عايق ليكا در لايه هاى جسم راه قرار مى گيرد و مقاومت آنها را در برابر يخ بندان به دليل ظرفيت عايق حرارتى بالاتر نسبت به دانه هاى سنگى ، افزايش مى دهد

تسطيح تورم يخبندان
با پوشش عريض ترى از يك لايه ليكا با ضخامت كمتر به عنوان بخشى از روسازى مى توان از تغييرات طبيعى موثر كه موجب تورم طولى و عرضى ناشى از يخبندان مى گردد جلوگيرى نمود.

كاربرد ليكا در زهكشي:

با استفاده از ليكا و انجام زهكشى موثر لايه هاى روسازى مى توان از افت باربرى آن در اثر ورود آب جلوگيرى شود و ظرفيت باربرى مطلوبى را در طول عمر راه تامين شود.به دليل خواص مطلوب انتقال آب، ليكا به عنوان مصالح پركننده و هدايت كننده آب در كانال هاى زهكش مورد استفاده قرار مى گيرد.به هدايت مستقيم جريان آب زيرزمينى توسط يك لايه ليكا با شيب ملايم به كنار جاده، خسارت يخبندان و افت ظرفيت باربرى جاده حذف مى گردد.

نتيجه گيرى

با توجه به ويژگيهاى ليكا و از آن جمله وزن فضايى كم، زهكشى، عايق بودن، موئينگى كم، دوام، مقاومت در برابر تغيير شكل و ظرفيت باربرى كافى ، كاهش رانش ديوارهاى حايل پل ها و شيروانى ها همراه با اجراى صحيح مى توان بسيارى از مشكلات راه سازى را حل و ايمنى و دوام آن را تضمين شود.
منبع:www.Iran_eng.com
/خ