نشانه هاي فرهنگي , همچون نشانه هاي طبيعي , عام و بي زمان است , و لذا هندسه را مي توان با قواميني همتراز قوامين علمي تبيين کرد.نقشهاي هندسي اسلامي , آينه يک تمايل فرهنگي است.اين تمايل همان گريز از طبيعت و ميل به انتزاع هندسي است.در هم آميختن نقش و زمينه , بازتاب جهان بيني خاص اسلامي است که قدرت را مختص خداوند متعالي مي شمارد که همه مراتب نزد وي يکسان است پس نقشهاي هندسي اسلامي زاده يک مقصود هنري است که نگاره هاي طبيعت گراي کلاسيک را تغيير و به مدار فرهنگي کاملآ متفاوتي وادار کرد.
از ميان دانش هاي روز , از جمله رياضات و هندسه و آن ها که علوم خالص به شمار مي آمدند , برخي نقش آفريني بيش تري يافتند و کار ساز شدند.رياضيات , به دليل استحکامي که در ذات خود داشت و به دليل اتکاء بر " عدد " نمادهائي از مفهوم برابري را ميان افراد جامعه مي نماياند.و چنان که " بنيامين فارينگتن " ميگويد , " تا نيمه , طعم و بوي " دموکراسي " مي دهد; ضمن اينکه عدد , موجوديتي مفهومي خود که زاده از " منطق " بود را هرگز در سطح ثانوي يا فرعي قرار نمي داد.ويليام موريس (William Morris) ميگويد : "معماري شامل تمام محيط فيزيکي است که زندگي بشري را احاطه مي‎کند و تا زماني که عضوي از اجتماع متمدن هستيم، نمي‎توانيم از معماري خارج شويم، زيرا معماري عبارت است از مجموعه تغييرات و تبديلات مثبتي که هماهنگ با احتياجات بشر روي سطح زمين ايجاد شده است و تنها صحراهاي دست نخورده از آن مستثني هستند".و همان گونه که مي دانيد شکل کلي فضاي معماري برانگيزاننده ادراک مخاطب خود خواهد بود. هندسه بدليل نفي هرگونه هرج و مرج فضائي به رشد رسيده را بوجود مي آورد و در رشد شخصيت مخاطب خود نقشي ويژه دارد.آري هندسه تا نيمه طمع و بوي دموکراسي مي دهد.
فلورو به اتکاء شناخت کاملي که از دانشمندان بزرگ پيش از افلاطون داشت ((سقراط , ليمورگوس , فيثاغورس و ديگران)) , مفهوم افلاطوني ((خدا-هندسه دان)) را تفسير مي کند : (( ....رياضيات , در واقع , از آنجا که بر روي اعداد بنا شده است , چيز ها را به شکلي برابر توزيع مي کند ; هندسه , چنان که بر روي تناسبات بنا شده است , چيزها را بر اساس شايستگي توزيع مي کند. بنابراين هندسه هرج و مرج در دولت نيست , اما برعکس , در آن اثر گذاري مهمي را در زمينه متمايز کردن آدميان خوب و بد اعمال مي کند ; به اين شکل , که نه بر مبناي اهميت يا بر حسب اتفاق , اما بر پايه تفاوت ميان عادت سوء و خصيصه خوبشان پاداش مي گيرند.اين سيستم هندسي همان سيستم متکي بر تناسب است که خدا بر چيزها اعمال مي کند و , (( تينداروس )) عزيز , اين همان است که عدالت و احقاق حق ناميده مي شود.اين سيستم به ما ياد مي دهد که بايد عدالت را مانند برابري مورد توجه قرار دهيم اما نه برابري را مانند عدالت ; و بنابراين , آنچه که اکثريت آمال خود قرار مي دهند از تمامي بي عدالتي ها بزرگتر است و خدا آن را از دنيا دور کرده . زيرا غير قابل عملي کردن بوده است ; اما او توزيع ثروت ها بر اساس شايستگي را از طريق ثبات بخشيدن به آن بر مبناي هندسه , يعني بر حسب تناسب و قانون , مورد حفاظت قرار مي دهد و نگاهش مي دارد.))
سيد حسين نصر در کتابش به نام علم در اسلام بر اهميت هندسه در معماري اسلامي ميگويد: " عشق مسلمانان به رياضيات , خاصه هندسه و عدد , مستقيمآ به لب پيام اسلام مربوط است , که همانا عقيده توحيد است و افزود که در جهان بيني اسلامي ويژگي تقدس رياضيات در هيچ جا بيشتر از هنر ظاهر نشده است ; در هنر ماده به کمک هندسه و حساب شرافت يافته , و فضائي قدسي آفريده شده که در آن حضور همه جايي خداوند مستقيمآ انعکاس يافته است.نقشهاي هندسي بي نهايت گسترش پذير , نمادي است از بعد باطني اسلام و اين مفهوم صوفيانه " کثرت پايان ناپذير خلقت , فيض وجود است که از احد صادر مي شود :کثرت در وحدت "
ابن خلدون مي گويد : بايد دانست که هندسه ذهن را روشن و فکر را مستقيم مي سازد.جمله براهين آن بس روشن و بسامان است.بعيد است که به استدلال هندسي خطا راه يابد , زيرا که سخت متقنن و منظم است.لذا فکري که پيوسته خود را به هندسه وا مي دارد , بعيد است که به خطا در افتد....همچنين دانشمندان هندسه را قادر به برانگيختن روح براي تعمق در مراتب عاليتر ادراک مي دانند.بورکهارت در کتاب اصلي خود در زيبا شناسي , که در سال 1967.م با نام هنر مقدس در شرق و غرب از فرانسه به انگليسي ترجمه شد مي گويد : آفت اصلي که بايد از آن احتراز کرد اين ذهنيت عالمانه است که به همه آثار هنري از قرون گذشته چون پديده هايي صرفآ تاريخي نظر مي کنند که به گذشته تعلق دارد و ارتباط آن با زندگي امروز بسي ناچيز است....بايد پرسيد در هنر اجداد ما چه چيزي بي زمان است.اگر اين را تشخيص دهيم خواهيم توانست از اين در ساختار دائمي زندگي عصر خود استفاده کنيم.

منابع:

1-علم در اسلام نوشته : سيد حسين نصر
2-هندسه و تزئين اسلامي نوشته : مهرداد قيومي
3-ريشه ها و گرايش هاي نظري معماري نوشته : منصور فلامکي

4-http://riazicenter.net /س