آمار علم و عمل توسعه دانش انساني از طريق استفاده از داده‌هاي تجربي است. آمار بر نظريه‌ي آمار مبتني است که شاخه‌اي از رياضيات کاربردي است. در نظريه‌ي آمار، اتفاقات تصادفي و عدم قطعيت توسط نظريه احتمال مدل مي‌شوند. عمل آماري، شامل برنامه‌ريزي، جمع‌بندي، و تفسير مشاهدات غير قطعي است. از آنجا که هدف آمار اين است که از داده‌هاي موجود «بهترين» اطلاعات را توليد کند، بعضي مؤلفين آمار را شاخه‌اي از نظريه‌ي تصميم‌گيري به شمار مي‌آورند.

تاريخچه

سرآغاز اوليه آمار را بايد در شمارش هاي آماري حوالي آغاز قرن اول ميلادي يافت. اما ،تنها در قرن هجدهم بود که اين علم ، با به کار رفتن در توصيف جنبه هايي که شرايط يک وضعيت را مشخص ميکردند ، به عنوان رشته اي علمي و مستقل شروع به مطرح شدن کرد.
مفهوم از کلمه لاتيني ،به معني شرط ، استخراج شده است. مدت هاي مديد ، اين علم ، محدود به کار در اين حوزه بود ، و تنها در دهه هاي اخير از اين انحصاري جدا شدو ، و به کمک نظريه احتمال ،شروع به بررسي روش هاي تحليل داده هاي آماري و اثبات فرض هاي آماري کرد.
روش هاي اين آمار رياضي با آشکار کردن قوانين جديد ، به ابزاري موثر در علوم طبيعي و تکنولوژي تبديل شد.

جامعه و نمونه

جامعه يک بررسي آماري داراي مشاهده ها يا آزمايش هايي تحت شرايطي يکسان ، به عنوان عنصرهاي خود است. هر يک از اين عنصرها را ميتوان نسبت به مشخصه هاي متفاوتي بررسي کرد ، که مي توانند به عنوان متغيرهاي تصادفي XوY .... در نظر گرفته شوند.
اگر مشخصه تحت بررسي X ، داراي تابع توزيع F در جامعه مربوط باشد ، آنگاه گفته مي شود که جامعه مورد بحث داراي توزيع F نسبت به مشخصه X است. در بررسي هاي آماري همواره زير مجموعه اي متناهي از عناصر جامعه مورد تحقيق قرار مي گيرد.اين زير مجموعه به نمونه موسوم است ، و n، تعداد عناصر موجود در آن ، اندازه نمونه ناميده مي شود.
مثال
اگر وزن پسر بچه هاي ده ساله متغير تصادفي x باشد ، در اين صورت تمام پسر بچه هاي به اين سن يک جامعه تشکيل مي دهند . اندازه هاي وزن پسربچه هاي در شماري از مکان ها يک نمونه مي سازند ، و هر پسر بچه عنصري از جامعه مزبور است . وزن مورد بحث مشخصه اي از عنصر هاي مزبور به شمار مي رود ، و ساير مشخصه ها ، به عنوان مثال ، بلندي قد و اندازه سينه اند.

طرح آزمايش

در بررسي يک مسئله با روش هاي آماري ، بايد نقشه آزمايش کشيده شود که شامل روش جمع آوري داده ها،اندازه نمونه مورد نظر و روش حل آن مسئله است. در اين مورد هر چه نقشه آزمايش دقيق تر باشد ، نتايج به دست آمده از روش هاي آماري بهتر خواهند بود . بخصوص ، بايد اطمينان حاصل شود که هيچ يک از اندازه گيري هايي که براي نتايج مورد نظر داراي اهميت اند از قلم نيفتند يا ناقص نباشند . اما در اين مورد همچنين مي توان ، تنها به همان اندازه که مي شود با بخش ناچيزي از هزينه ها به دست آورد قناعت و از دستاوردي با يک رشته آزمون بسيار پرخرج اجتناب کرد.
در اين رابطه ، نکات زير از اهميت برخوردارند:
مواد يا اطلاعات بررسي شده بايد همگن باشند ؛ يعني ،روش آزمون ،در دوره بررسي ، بايد يکسان باقي بماند. در وسايل يا شرايط توليد نبايد تغييري داده شود ، و ابزارهاي اندازه گيري با دقت هاي متفاوت نبايد به کار روند.
بايدتا آنجا که امکان دارد خطاهاي منظم يا عوامل موثر کنار گذاشته شوند . به عنوان مثال ، اگر مايل باشيم دو ماده را با هم مقايسه کنيم ، بايد هر دو را در يک دستگاه تهيه کرده باشيم ، چه در غير اين صورت تفاوت دستگاه ها در نتايج بررسي وارد مي شود ، و در کشاورزي ، در آزمون کودهاي متفاوت ، بايد زمين را ،به خاطر يکسان کردن تاثير نوع خاک و موقعيت آن ، به باريکه هاي موازي تقسيم کرد. بايد نظارتي در نظر گرفته شود. در اين مورد، يا براي مشخصه تحت بررسي مقادير استانداردي موجودند ،که مي توانند با نتايج آزمون مقايسه شوند ، يا آزمونهاي نظارتي بايد انجام گيرند . به عنوان مثال ، در آزمايش مربوط به کودها ، بايد تاثير يک کود از تفاوت بين گياهاني که که با آن يا بدون آن ،تحت شرايط محيطي يکسان ،رشد کرده اند ، ارزيابي شود.
انتخاب نمونه بايد تصادفي يا نماينده اي باشد . انتخاب تصادفي انتخابي است که در آن هر عنصر براي اينکه عضو آن نمونه باشد يا نباشد ، از احتمال يکسان برخوردار است. به عنوان مثال ، در يک محموله پيچ ، نمونه مورد آزمون نبايد تماماَ از يک مکان انتخاب شود ،بلکه بايد روي کل محموله توزيع شده باشد ، و در اندازه گيري ضخامت سيم ها نقاط اندازه گيري شده بايد به طور تصادفي روي تمام طول سيم توزيع شده باشد. انتخاب تصادفي عناصر را مي توان به کمک جداول اعداد تصادفي انجام داد ، و انتخاب نماينده اي نمونه را مي توان زماني انجام داد که ماده تحت بررسي را بتوان به گونه اي يکتا به اجزايي تقسيم کرد . به عنوان مثال ، امکان پذير است که يک محموله پيچ را به چنان طريقي تقسيم کنيم که هر جزء مزبور ، به تصادف انتخاب کرد ، ودر اين صورت کل آنها نمونه مورد نظر را تشکيل مي دهند. به اين طريق تصويري از محموله ، بر مبناي مقياسي کاهش يافته به دست مي آيد. با توجه به اندازه نمونه مورد آزمون ، البته بايد به بررسي مورد بزرگ تر و استنتاج بهتر ، درباره جامعه اي که از آن مي توان ساخت ، پرداخت ،اما از طرف ديگر ، اندازه مزبور ، به دلايل زماني و تلاش به کار رفته ، معمولاَ کوچک در نظر گرفته مي شود، بنابر اين بايد انحرافي تصادفي از نتايج را نيز به حساب بياوريم. هنگامي که ، با روش هاي آماري ، استنتاجاتي درباره جامعه اي به دست مي آوريم بايد اندازه نمونه مورد آزمون را نيز در نظر بگيريم. از اين گفته ها ميتوان به اهميت تحصيل در رشته آمار و نياز جامعه به فارغ التحصيلان اين رشته پي برد.
منابع:
1-http://daneshnameh.roshd.ir
2-http://sciency.blogfa.com
/خ