باد چيست ؟

باد جريان هوايي است که از مراکز پرفشار به طرف مراکز کم فشار به حرکت در مي‌آيد.
هر چه شيب فشار (تفاوت فشار) بين دو نقطه بيشتر باشد شدت جريان هوا نيز بيشتر خواهد بود. تفاوت فشار دو نقطه را گراديان فشار مي‌گويند.

1) بادهاي آليزه (تجارتي) :

اين بادها در نيمکره‌هاي شمالي و جنوبي به ترتيب از شمال‌شرقي به جنوب‌غربي و از جنوب‌شرقي به شمال‌غربي در حال وزشند بادهاي تجارتي در زبان‌هاي اسپانيولي‌ـ ايتاليايي و فرانسوي به ترتيب Alisios و Alisei و Alizes در زبانهاي آلماني تحت عنوان Passat مي‌نامند. تمام اين اسامي فاقد منشاء شناخته شده‌ايي هستند.
اين بادها در بين منطقه پرفشار جنب حاره و همگرايي ميان حاره‌ايي در بخش اعظمي از اين مناطق در تمام طول سال مي‌وزد و با ثبات‌ترين بادهاي کره زمين هستند.
در نيمکره‌ جنوبي به علت مداومت فشار زياد جنب حاره، بادهاي تجارتي به طور منظم وزيده و طوقه‌ايي را تشکيل مي‌دهند. از اين رو تجارتي‌هاي سطحي در نيمکره شمالي حالات منظم‌تر و قويتري دارنده وسعت نفوذ کمربند تجارتي‌ها در نيمکره شمالي در حدود 2500 کيلومتر و در نيمکره جنوبي در حدود 3000 کيلومتر است.
در سطح فوقاني کمربند حاره در حدود 10 کيلومتري از سطح زمين، بادهايي با جهت مخالف تجارتي‌ها مي‌خورند، که آنها را آنتي‌تريد (ضد تجارتي) مي‌گويند.

2) بادهاي موسمي :

کلمه موسم داراي ريشه عربي است و به معني فصل است. به بادهايي که در فصول متضاد سال با جهات مخالف مي‌وزند موسمي‌ها گفته مي‌‌شود.
اين بادها در زمستان، به صورت جريان سردي از خشکي به دريا و در تابستان به صورت جريان هواي مرطوب و گرمي از دريا به خشکي مي‌وزند.
در تابستان‌ها، قاره آسيا گرم شده و به علت تشکيل کم‌فشارهاي حرارتي گسترده در خليج فارس و آسياي مرکز و دشت راجستان هند، از اقيانوس هند و آرام بادهايي به جهت اين مراکز کشيده مي‌شوند اين شرايط همزمان با استراليا و توأم با تشکيل يک آنتي‌سيلکون در روي آن مي‌باشد که بادهاي خروجي از آن، ضمن عبور از استوا با جهت جنوب غربي به جهت آسيا کشيده مي‌شوند و موسمي‌هاي تابستاني در آسيا را بوجود مي‌آورند.

3) بادهاي غربي:

در گستره جهاني اغلب در عرض هاي ميانه و بين حدود 35 تا 65 درجه عرض جغرافيايي و يا به عبارت ديگر از پر فشار جنب حاره به مناطق کم فشار جنب قطب شيوع دارند.
اين بادها از نظر جهت و استمرار داراي خصوصيات متغيرند در سرعت و جهت حرکت آنها جريانات موجي بويژه سيلکون‌هاي سيار و آنتي سيلکون‌هايي که در منطقه نفوذ اين بادها از غرب به شرق حرکت مي‌کنند اثر عمده‌اي دارند از اينرو ممکن است بادهاي مذکور ضمن وزش از غرب به شرق خصوصيات طوفاني هم داشته باشند در زمستان‌هاي نيمکره شمالي توسعه آنتي‌سيلکون‌هاي قاره‌ايي و بعضاً حتي سيکلون‌‌ها از توسعه بارز بادهاي غربي ممانعت به عمل آورده و بدين جهت بادهاي مزبور به نحو بارزي بر روي اقيانوس‌ها توسعه مي‌يابند ولي چون در عرض‌هاي ميانه نيمکره جنوبي، شرايط قاره‌ايي تقريباً حاکميتي ندارد. بادهاي غربي هم تقريباً حالت کمربند جهاني بخود گرفته‌اند.

4) بادهاي محلي :

اين بادها منطقه کوچکي را در برگرفته و معمولاً منحصر به لايه‌هاي بسيار پايين اتمسفر است.

5) نسيم درياو خشکي :

اين بادها حاصل تفاوت روزانه درجه حرارت بين درياها و خشکي‌ها است. به هنگام روز، ميزان فشار هواي درياها در مقايسه با خشکي‌هاي همجوار به علت پايين بودن نسبي درجه حرارت بيشتر است از اين رو جريان هوايي از طرف دريا به طرف خشکي برقرار مي‌شود و شب هنگام خشکي‌ها سرد شده و به علت افزايش فشار هواي سطوح آنها جريان بادي از خشکي به سوي دريا مي‌وزد.

6) بادهاي کوه و دره :

اين بادها در اتمسفر آزاد، در نتيجه تفاوت گرماي حاصله بين دره‌ها و دشت‌ها که منجر به اختلاف فشار بين نواحي ياد شده مي‌شود، بوجود مي‌آيند.

7) فون (Foehn) :

باد گرم و خشکي است که در سمت پشت به باد يک پشته کوهستاني بروز مي‌کند و اين نام منشاء خود را از آلپ گرفته است.
زماني که هواي نسبتاً مرطوبي بر پشته کوهي صعود مي‌کند سرد شده، تراکم حاصل از اين امر به صورت بارندگي در جهت رو به باد ظاهر مي‌شود و چنانچه در ارتفاعات ذخيره‌ايي از هواي سرد انباشته نباشد جريان هوا ضمن گذر از پشته کوهستاني به تدريج در شرايط بي ‌در رو، در داخله پشت به باد گرم و خشک مي‌شود به طور کلي، در زمان جريان اين باد، ميزان نم نسبي به طور ناگهاني پايين مي‌آيد بارندگي قطع مي‌شود.
در زمان حداکثر شدت باد، درجه حرارت به حداکثر خود مي‌رسد و عموماً از ميزان فشار هوا کاسته مي‌شود. ذوب برف‌هاي زمستاني، خشکي و سوزاندن مزارع و ايجاد شرايط مساعد براي حريق جنگل‌ها از ديگر نشانه‌هاي بروز بادهايي با خصوصيات باد «فون» است.

علت بوجود آمدن باد چيست؟

آزمايش

مقداري پودر تالک تهيه کنيد. اين پودر را به قيمت کم از فروشندگان لوازم بهداشتي و آرايشي مي‌توانيد بخريد. آنگاه يک لامپ صد واتي روشن کنيد. وقتي لامپ گرم شد و دور و بر خود را گرم کرد، مقدار کمي از پودر تالک را از نيم متري بالاي لامپ روي آن بريزيد. پودر قبل از اينکه روي لامپ برسد، به طرف بالا بر مي‌گردد.
اگر کمي از لامپ فاصله بگيريد و پود را کمي بالاتر از ميز روي آن بريزيد اين بار پودر در هوا ، قبل از رسيدن به ميز ، به سوي لامپ کشيده مي‌شود و به اين ترتيب جريان هوا که نامرئي بود، براي شما قابل روئيت مي‌شود. در سطحي بسيار وسيع‌تر از کره زمين ، نيز همين کار رخ مي‌دهد و بادي متناسب با جابه‌جايي هوا در تمام فصول سال ، مخصوصا در فصلهاي معيني جريان مي‌يابد.

بادهاي جهاني و منطقه‌اي

مي‌دانيم که گرمترين نقاط روي زمين اطراف خط استوا است. بنابراين اطراف اين منطقه هميشه هواي گرم در حال بالا رفتن است. هواي جابجا شده در منطقه‌هاي معين ، در شمال و جنوب خط استوا ، قطب شمال و قطب جنوب ، جريان مي‌يابد. اگر زمين ساکن بود، مسير اين بادها هميشه شمالي و جنوبي بود، ولي چون زمين به دور خودش حرکت مي‌کند (حرکت وضعي زمين)، اين حرکت سبب مي‌شود که در نيمکره شمالي باد از چپ به راست و در نيمکره جنوبي از راست به چپ بوزد.
علاوه بر بادهاي جهاني بادهاي منطقه‌اي نيز وجود دارند که مربوط به بخشهاي کوچکي از زمين هستند. مثلا ساکنان ساحل درياها و درياچه‌ها شاهد بادهاي روزانه و شبانه در خلاف جهت همديگر خواهند بود. زيرا وقتي روزها خورشيد به خشکي و دريا مي‌تابد، ساحل بيشتر از دريا گرم مي‌شود (زيرا دريا گرما را به خود جذب مي‌کند، در حالي که ساحل حرارت را پس مي‌دهد.).
بنابراين هواي گرم ساحل بالا مي‌رود و هواي تقريبا سردي از دريا به سوي ساحل جريان پيدا مي‌کند و شبها نيز عکس اين جريان رخ مي‌دهد، زيرا وقتي آفتاب غروب مي‌کند، ساحل سرد مي‌شود، درحالي که چون ظرفيت گرمايي آب زياد است، آب دريا گرمايي را که در طول روز جذب کرده است، به تدريج پس مي‌دهد و هواي مجاور خود را گرم و سبک مي‌کند و به بالا مي‌زند و در نتيجه نسيم ملايمي شبها از ساحل به دريا مي‌وزد. بادها هميشه ملايم و خوشايند نيستند و گاهي طوفان شديدي در اثر جابه‌جايي سريع هوا حاصل مي‌شوند که جان و مال مردم را به خطر مي‌اندازد.
انسان که به دنبال استفاده از نيروي طبيعت است، از باد نيز غافل نبوده است. او با مهارکردن باد توانسته است در موارد زيادي انرژي باد را به خدمت خود درآورد. کشتي‌هاي بادباني ، آسيابهاي بادي ، ژنراتورهاي بادي که امروزه در کشورهاي ساحلي روز به روز به تعداد آنها افزوده مي‌شود و ... نمونه‌هايي در اين زمينه هستند.

انرژي باد

تاريخچه
احتمالا نخستين ماشين بادي به توسط ايرانيان باستان ساخته شده است و يونانيان براي خرد کردن دانه‌ها و مصريها ، رومي‌ها و چيني‌ها براي قايقراني و آبياري از انرژي باد استفاده کرده‌اند. بعدها استفاده ار توربينهاي بادي با محور قائم سراسر کشورهاي اسلامي معمول شده و سپس دستگاههاي بادي با محور قائم با ميله‌هاي چوبي توسعه يافت و امروزه نيز ممکن است در برخي از کشورهاي خاورميانه چنين دستگاههايي يافت شوند.
در قرن 13 اين نوع توربينها به توسط سربازان صليبي به اروپا برده شد و هلنديها فعاليت زيادي در توسعه دستگاههاي بادي مبذول داشتند، بطوري که در اواسط قرن نوزدهم در حدوود 9 هزاز ماشين بادي به منظورهاي گوناگون مورد استفاده قرار مي‌گرفته است. در زمان انقلاب صنعتي در اروپا استقاده از ماشينهاي بادي رو به کاهش گذاشت. استفاده از انرژي باد در ايالات متحده از سال 1854 شروع شد. از اين ماشينها بيشتر براي بالا کشيدن آب از چاههاي آب و بعدها براي توليد الکتريسيته استفاده شد.
بزرگترين ماشين بادي در زمان جنگ جهاني دوم توسط آمريکائيها ساخته شد. در شوروي سابق در سال 1931 ماشيني بادي با محور افقي بکار انداختند که انتظار مي‌رفت 100 کيلو وات برق به شبکه بدهد. ارتفاع برج 23 متر و قطر پره‌ها 30.5 متر بود.
انرژي باد نظير ساير منابع انرژي تجديد پذير، بطور گسترده ولي پراكنده در دسترس مي باشد. تابش نامساوي خورشيد در عرض‌هاي مختلف جغرافيايي به سطح ناهموار زمين باعث تغيير دما و فشار شده و در نتيجه باد ايجاد مي‌شود.
به علاوه اتمسفر كره زمين به دليل چرخش، گرما را از مناطق گرمسيري به مناطق قطبي انتقال مي‌دهد كه باعث ايجاد باد مي‌شود. انرژي باد طبيعتي نوساني و متناوب داشته و وزش دائمي ندارد. انرژي باد بعنوان يکي از فن‌آوريهاي انرژي پاک محسوب مي شود ، چرا که تنها جزئي بر طبيعت و محيط زيست مي گذارد. نيروگاه هاي بادي هيچ نوع آلاينده هوا يا گاز گلخانه اي توليد نمي‌کنند.

کاربرد انرژي باد

از انرژي باد جهت موارد ذيل بهره گرفته مي شود:
- الكتريسيته
- پمپاژ آب از چاهها و رودخانه ها
- آرد كردن غلات، كوبيدن گندم
- گرمايش خانه
استفاده از انرژي بادي در توربين هاي بادي كه به منظور توليد الكتريسته بكار گرفته مي شوند از نوع توربين هاي سريع محور افقي مي باشند. هزينه ساخت يك توربين بادي با قطر مشخص، در صورت افزايش تعداد پره ها زياد مي شود.
در مكانهائي كه شبكه برق رساني ضعيف و بادهاي محلي در نزديكي ژنراتورهاي بادي موجود مي باشد استفاده از اين حامل انرژي كاربرد بيشتري خواهد داشت.
در طي انقلاب صنعتي سوخت هاي فسيلي بدليل ارزاني و قابليت اطمينان بالا، جايگزين انرژي باد شدند. با اين وجود، بحران نفتي باعث ايجاد تمايلات جديدي در زمينه تكنولوژي انرژي باد جهت توليد برق متصل به شبكه، پمپاژ آب و تامين انرژي الكتريكي نواحي دور افتاده گرديد. در سالهاي اخير، مشكلات زيست محيطي و مسئله تغيير آب و هواي كره زمين بعلت استفاده از منابع انرژي متعارف اين علائق را تشديد كرده است.

مزارع بادي

معمولا چندين توربين بادي متمركز را شامل مي شود که به منظور تامين انرژي كه از طريق شبكه توزيع مي شود طراحي شده اند بيشترين ظرفيت توربينهاي بادي نصب شده در چند دهه گذشته به شبكه متصل بوده و نيزاز توربينهاي بادي در كاربردهاي منفصل از شبكه مانند توليد انرژي در نواحي دور افتاده و شارژ باتري استفاده مي شود. كاربرد مهم ديگري كه توربينهاي بادي دارند توليد انرژي مكانيكي جهت پمپاژ آب است.
اندازه فن آوري جديد توربينهاي بادي مدرن به دو شاخه اصلي مي‌شوند :
توربين هاي با محور افقي و توربين هاي با محور عمودي آسياب هاي بادي قديمي همچنان در بسياري مناطق غيرشهري ديده مي شوند .
مي‌توان از توربين هاي بادي با كاركردهاي مستقل استفاده نمود و يا مي‌توان آنها را به يك ” شبكه قدرت تسهيلاتي “ وصل كرد يا حتي مي‌توان با يك سيستم سلول خورشيدي يا فتوولتائيك تركيب كرد.
عموماً از توربين هاي مستقل براي پمپاژ آب يا ارتباطات استفاده مي‌كنند، هرچند كه در مناطق بادخيز مالكين خانه‌ها و كشاورزان نيز مي‌توانند از توربين ها براي توليد برق استفاده نمايند مقياس كاربردي انرژي باد، معمولا ‌تعداد زيادي توربين را نزديك به يكديگر مي‌سازند كه بدين ترتيب يك مزرعه بادگير را تشكيل مي‌دهند.
?توربين هاي بادي متصل به شبكه معمولا دو كاربرد دارند:
توربينهاي بادي منفرد: براي تامين بارهاي الكتريكي از نوع مسكوني، تجاري، صنعتي يا كشاورزي توليد انرژي مي نمايند. بار مصرفي در مجاورت توربين قرارداشته و بار مصرفي به شبكه نيز متصل است.
اكثرا توربين در نزديكي يك كشتزار يا گروهي از منازل قرار داده ميشود. عموما اندازه اين توربين ها مابين kwe 100 -10 است.
پمپ هاي بادي موارد استفاده از توربين هاي بادي جهت پمپاژ آب عبارتند از:
- تامين آب آشاميدني چارپايان در مناطق دور افتاده
- آبياري در مقياس كم و آبكشي از عمق كم براي پرورش آبزيان
بيش از يك ميليون پمپ بادي درحال حاضر بعنوان نمونه در آرژانتين، ايالات متحده آمريكا، آفريقاي جنوبي، بوتسوانا، نامبيا و زيمبابوه نصب شده اند.

باد مخرب است يا مفيد؟

گهگاه توفانها و گردبادهاي سهمگيني در گوشه و کنار جهان پديدار مي‌شود که اگر نيروي آنها بطور صحيح بکار گرفته شود، مي‌تواند به جاي مخرب بودن ، مفيد باشد. اصول بهره برداري از انرژي باد از نخستين کوششهاي انسان تا کنون تغيير نکرده است. با وزش باد ، قايقها و کشتيها به حرکت در مي‌آيند و يا پره آسياب بادي از طريق دنده‌ها گردانده مي‌شود. امروزه مولدهاي الکتريسيته بادي به نحوي طراحي شده‌اند که از حداکثر نيروي باد بهره برداري شود و انرژي باد بجاي آسياب کردن غلات ، بوسيله يک ژنراتور توربيني تبديل به الکتريسيته مي‌شود.

مزاياي انرژي بادي

يکي از مزاياي انرژي باد آن است که وزش باد در زمستانها سريعتر است و هنگامي که نياز بيشتري به برق داريم، الکتريسيته بيشتري توليد مي‌شود. اين انرژي بدون ايجاد آلودگي ، داراي منبع انرژي پايان ناپذير و فن آوري آزموده شده است. پيشرفتهاي اخير در صنعت ، همواره سبب کاهش هزينه الکتريسيته توليد شده توسط مولدهاي بادي مي‌باشد؛ اين مبلغ کمتر از هزينه الکتريسيته توليد شده توسط زغال سنگ و شکافت هسته‌اي است و از نظر اقتصادي قابل رقابت با ساير موارد مي‌باشد.
همچنين مانند ديگر انرژيهاي قابل تجديد و ادامه دار مخالفان زيادي ندارد. بريتانيا داراي موقعيتهاي خوبي از نظر منبع باد در اروپا است. دانمارک در مقايسه با انگلستان که فقط 25% درصد الکتريسيته مورد نياز خود را از نيروي باد تأمين مي‌کند، 3.7 درصد (600 ميليون وات) الکتريسيته مورد نياز را از انرژي باد تهيه مي‌کند؛ در صورتي که منبع باد انگلستان 28 برابر بيش از دانمارک است.

ناکار آمديهاي انرژي بادي

گفته مي‌شود که يکي از بزرگترين موانع بهره برداري از نيروي باد در بريتانيا ، مسأله تأثير زيست محيطي آن است. بسياري از مردم مي‌گويند مولدهاي بادي از نظر ظاهري ناخوشايند بوده و پر سر و صدا مي‌باشند؛ بخصوص چون در نواحي زيباي خارج از مناطق شهري قرار دارند. اما بايد گفت مولدي که سوخت آن زغال سنگ است، مسلما پر سر و صداتر و زشت تر از دکلهاي آسياب بادي خواهد بود. صداي متوالي توربينهاي دکلهاي آسياب بادي براي کساني که در نزديکي آنها مي‌باشند، يک موضوع مهم به شمار مي‌رود. اکنون صداي اين مولدها به کمک فناوري چرخ دنده‌ها و توربينهاي سه تيغه‌اي قابل کنترل مي‌باشد.

نيروگاه ساحلي

يک راه پيشگيري از شکايات مذکور ، بنا کردن مجموعه دکلهاي بادي در پايگاههاي ساحلي است که هيچ کس نه آنها را مي‌بيند و نه صدايشان را مي‌شنود؛ همچنين در آنجا اغلب وزش باد دو برابر خشکي مي‌باشد. با اينکه هواي دريا طبيعتي تباه کننده دارد و سبب کاهش عمر مولدها مي‌گردد، اما در عوض احتمال تخريب و خرابکاري در آنها کاسته مي‌شود.

نيروگاههاي جديد بادي

امروزه ارتفاع برجهاي مخصوص انرژي باد به 70 متر مي‌رسد، مي‌توانند 1.5 مگاوات برق توليد کنند. اما نصب روتورهاي (چرخنده‌ها) قويتر در اين تأسيسات مي‌تواند بهاي الکتريسته حاصل از اين منبع غير سنگواره‌اي را تا حد قابل ملاحظه‌اي کاهش دهد. در حال حاضر يک شرکت آلماني در صدد است تا با توليد نسل جديدي از تأسيسات بادي هزينه اين منبع انرژي جايگزين را تا حد الکتريسيته هسته‌اي کاهش دهد. برج جديد که 90 متر ارتفاع دارد، قادر است 5 مگاوات الکتريسيته توليد کند، از آنجا که مجموعه چرخ دنده‌ها و مواد در يک واحد جاي دارند، بخش محرک بسيار سبکتر از نمونه‌هاي قبلي است. اين ويژگي امکان استفاده از اين تأسيسات را در درياهاي آزاد که در آنها بادهاي قويتري مي‌وزد، آسانتر مي‌سازد.
از اطلاعات مربوط به صنعت هواپيمايي ، آيروديناميک ، الکترونيک و ... در ساخت اين ماشينها بهره گيري مي‌شود. به اين ترتيب پروانه‌هايي ساخته مي‌شود که براي بادهاي تند بطور سريع کار مي‌کند. ماشينهاي ديگر غير از پروانه نيز مورد نظر بوده و در حال توسعه است. دو درصد از انرژي خورشيد که به زمين مي‌رسد به باد تبديل مي‌گردد، 35 درصد انرژي باد در ضخامت يک کيلومتري از سطح زمين موجود است. محاسبات نشان مي‌دهد که براي تمام سياره زمين اين انرژي 20 برابر انرژي مصرفي دنيا است.

نيروگاه بادي در آسمان

بهره‌گيري از نيروي باد به عنوان يکي از منابع انرژي نو روز به روز بيشتر مي‌شود. توان کنوني جهان ، حدود 50 هزار مگاوات است؛ يعني چيزي در حدود توان 50 نيروگاه هسته‌اي. اما هنوز مشکلاتي بر سر راه بهره‌برداري از اين الکتريسيته‌ سبز وجود دارد. توربينهاي چرخان باعث تداخل در دريافت تلويزيوني مي‌شوند و به نظر مي‌رسد وقتي باد نمي‌وزد، منظره‌‌ ناخوشايندي از چيزهايي بي‌مصرف را به نمايش مي‌گذارند.
اما برايان رابرت ، مهندس استراليايي ، راه حل جالبي براي اين کار دارد: به جاي برافراشتن توربينها روي زمين ، آنها را در جريان تند باد در ارتفاع 15 تا 45 هزار پايي شناور مي‌سازيم. او با همکاري سه مهندس ديگر دستگاهي را ساخته‌اند که ژنراتور الکتريکي پرنده (FEG) نام گرفته است. اين دستگاه مانند بادبادک در هوا شناور مي‌ماند و بادهايي با سرعت 200 مايل بر ساعت ، پره‌هاي آن را مي‌چرخانند. جريان الکتريکي توليد شده از راه رشته‌ بسيار محکمي به ايستگاه زميني فرستاده مي‌شود. به نظر اين مهندس استراليايي مي‌توان 600 عدد از اين دستگاهها را در هوا داشت که هر کدام 20 مگاوات برق توليد مي‌کنند.

محاسبه سرعت ميانگين باد

بادها از يک قانون کلي تبعيت مي‌کنند، ولي از لحاظ شدت روزانه و مدت وزش در هر نقطه از زمين بطور قابل ملاحظه‌اي تغيير مي‌کند. سرعت باد نسبت به ارتفاع از سطح دريا تغيير مي‌کند. با آزمايشهايي که انجام يافته ، نسبت توان توليدي در ارتفاع 1500 متري به توان توليدي در ارتفاع 50 متري برابر 25 و در ارتفاع 300 متري اين نسبت برابر 10 مي‌باشد.

مسائل اقتصادي ماشينهاي بادي

امروزه تکنولوژي استفاده از انرژي باد در بسياري از کشورها در دسترس بوده و ارزانترين راه براي تهيه الکتريسيته از مشتقات انرژي خورشيدي تشخيص داده شده است. بهاي انرژي توليد شده به عوامل محيطي و عملي و نيز نوع ماشين بکار گرفته شده بستگي دارد. با بررسيهاي مختلفي که در زمينه قيمت استفاده از انرژي باد انجام گرفته است، نشان مي‌دهد که گر چه هزينه ماشينهاي بادي با بزرگي و نيز ازدياد توان تخميني آنها افزايش مي‌يابد، ولي بهاي هر کيلو وات انرژي آنها کاهش پيدا مي‌کند.
وقتي کاربردهاي جمعي ماشينهاي بادي مورد نظر باشد، هزينه‌هاي کاربردهاي جمعي ماشينها در ابعاد کوچک است. لازم به ياد آوري است که در انتخاب دستگاههاي بزرگ محدوديتهايي وجود دارد. مثلا اگر سرعت انتهايي پره ماشين بادي به حد سرعت صوت و يا بيشتر برسد توليد موج ضربه کرده و سبب گرم شدن و فرسودگي و از کار افتادن سريع ماشين مي‌شود.
علاوه بر اينکه بايد سعي شود تا ماشينهاي بادي هزينه اصلي (هزينه ساخت روتور ، دکل و ..) کمتري داشته باشند و بايستي در محلهايي نيز که باد قابل ملاحظه‌اي دارند نصب شوند و ماشين براي سرعت باد عملي تنظيم شده باشد. تهيه ماشيني که براي تمام سرعتهاي باد کار کند، گرانتر تمام مي‌شود. ماشينهاي معمولي بادي اصولا براي جلوگيري از مصرف سوختهاي ديگر در ايام وزش باد بکار مي‌روند و همراه با ساير دستگاههاي توليد انرژي نيز ار آنها استفاده مي‌شود.
اگر از ماشين بادي بصورت تنها منبع انزژي استفاده شود، بايد دستگاههاي ذخيره انرژي در کنار ماشينهاي بادي نظير انباره‌ها ، ذخيره هيدروژن به توسط الکتريسيته ، دستگاههاي ذخيزه حرارتي ، دستگاههاي ذخيره انرژي جنبشي (چرخ طيار ، دستگاههاي الکترومغناطيسي فوق هادي) ، دستگاههاي ذخيره انرژي پتانسيل (نظير دستگاههاي سيالي پمپي با دستگاههاي ذخيره فشاري) بکار گرفته شوند. با اضافه کردن دستگاههاي دخيره ، بهاي برق توليدي ممکن است به مراتب افزايش يابد.

باد و آب

چگونه مي‌توان از باد و آب بطور همزمان و با همکاري يکديگر بهره برداري کرد تا منبعي مستمر و ثابت از برق بادي و آب شيرين بدست آورد؟ يکي از مشکلات روزافزون جهاني مسئله کمبود آب شيرين در آينده‌اي نزديک است. طبق آمار سازمان ملل ، جمعيت در حال افزايش دنيا تا سال 2025 روزانه به ميلياردها متر مکعب آب شيرين اضافي در روز نياز خواهد داشت. در حاليکه ظرفيت جاري جهاني آب شيرين کني رقمي در حدود 28 ميليون متر مکعب در روز برآورد مي‌شود.
يک راه حل اساسي براي مبارزه با کمبود آب در آينده، شيرين کردن و نمک گيري آب شور اقيانوسها در مقياس وسيع ميباشد، لکن نمک گيري و آب شيرين کني پروسه‌اي بسيار پر خرج و فن آوري انرژي بر در اغلب نقاط گيتي است. در ميان کليه فن آوريهاي جاري آب شيرين کني ، سيستم اوسموسيس معکوس بالاترين کارآيي انرژي برق را دارد و ميان 3 تا 8 کيلووات ساعت برق به ازاي هر متر مکعب آب راندمان آن است.
اوسموسيس معکوس متدي است که آب شيرين و خالص را از طريق تزريق يا فشار آب نمکي از داخل يک غشا يا پرده نيمه ضد آب (که اجازه مي‌دهد گروهي از سلولها و نه همه آنها ، از آن بگذرند) که اجازه گذشت نمک را نمي‌دهد، مي‌گذرانند. با وجود راندمان بالاي سيستم اوسمس معکوس ، 40 در صد قيمت آب شيرين به مصرف انرژي مورد نياز مي‌رسد. از نقطه نظر قيمت و محيط زيست ، منابع انرژي جايگزين ارزان و تميز براي راه حلهاي آب شيرين کني مقرون به صرفه مورد نياز مي‌باشد.
انرژي باد بهر حال يکي از ارزانترين منابع انرژي قابل تجديد است که داراي آينده‌اي اميدوار کننده نيز مي‌باشد. معهذا چون طبيعتي متغير و قانون ناپزير دارد و به هيچ فرمول و دستورالعملي پايبندي نشان نمي‌دهد، محققين مي‌بايد هنوز عواقب و عوارضي که بر سيستمهاي آب شيرين کني از خود نشان مي‌دهد و عملکردش بر کل سيستم را ارزيابي دقيق کنند.
در 2004 پروژه باد يک طرح مطالعاتي در مورد سيستم ترکيبي انرژي باد و سيستم آب شيرين کني را مورد توجه قرار داد که پروژه مزبور هنوز هم در کنکاش و جستجوي اثرات باد و آب شيرين کني بطور توأما مي‌باشد؛ و به اين منظور مسائل فني ، بررسي امکانات عملي و مناسب و قابل قياس با ايده‌هاي جايگزين و ارزيابي عملي و دوام پذير اقتصادي هر کدام از عمده امور مورد توجه پروژه مي‌باشد. براي اطمينان از عرضه دائمي و بي وقفه برق به شبکه خدمات شهري ، پروژه باد مشغول مطالعه در مزاياي بالقوه ادغام انرژيهاي باد و آب بصورت همزمان است (که انرژي حرکتي يا سقوط آب را در مهار مي‌آورد).

انواع روشهاي مقابله با باد و پيشروي باد رفتها

بادها به صورتهاي مختلفي اثرات منفي خود را بر سازه‌هاي مهندسي ، مخصوصا راهها ، وارد مي‌کنند. بخش وسيعي از کشورها بطور دائم در معرض فرسايش بادها و هجوم ماسه‌‌هاي روان است. کويرهاي مرکزي و حاشيه‌هاي آنها ، قسمتهاي از سواحل خليج فارس ، درياي عمان و درياي مازندران و حاشيه سواحل برخي از رودهاي کشور از جمله مناطقي‌اند که بطور دائم در معرض عمل فرسايش و رسوبگذاري باد قرار دارند. مقابله با بادرفتها ممکن است با يکي از اهداف زير صورت بگيرد.
از بين بردن يا تثبيت تجمعهاي ماسه‌اي ، به منظور جلوگيري از پيشروي بيشتر آنها. متوقف کردن مستقيم و دائمي ماسه قبل از آنکه به محل مورد حفاظت برسد. کمک به ماسه جهت استقرار در محلي خاص.

انواع روشهاي مقابله با بادرفتها

جابجايي

برداشتن و جابجا کردن مواد بادآورده از اولين کارهايي است که توسط افرادي که خانه و کاشانه آنها مورد هجوم ماسه‌ها روان قرار گرفته ، انجام مي‌شود. بکار گيري اين روش براي راهها و ديگر سازه‌هاي مهندسي ، اغلب غيراقتصادي است و در مدت طولاني بازده چنداني ندارد.

حفر خندق

حفر گودالهاي طويل عري به وي تلماسه‌ها تقارن آنها را بر هم زده و اغلب منجر به از بين رفتن آنها مي‌شود. از طرف ديگر حفر خندق در سمت رو به باد سازه مورد حفاظت ، کانوني موقتي جهت تجمع مواد بادرفته ايجاد مي‌نمايد.

گياهکاري

گياهان با ايجاد مانعي در برابر باد ، از يک طرف از سرعت و در نتيجه قابليت حمل آن مي‌کاهند و از طرفي ضمن نگهداري خاک توسط شبکه ريشه‌هايشان ، باد مرطوب نگهداشتن بخشهاي سطحي ، چسبندگي ذرات خاک را به يکديگر بيشتر مي‌کنند. در اطراف شهرها و آباديهاي حاشيه کويرهاي کشورمان ، با بکارگيري گونه‌هاي مناسب و مقاوم گياهان (مثل تاغ و گز و آتريپلکس) ، پيشرفتهاي چشمگيري در اين مورد بدست آمده است.
نهال اين گياهان معمولا در کيسه‌هاي پلاستيکي کوچک کاشته شده و پس از رشد کافي در خزانه به همان صورت در محل مورد نظر ، حتي روي تلماسه‌ها ، غرس مي‌شود. در يکي دو سال اول اين نهالها نياز به حفاظت بيشتر و چند بار آبياري در فصل گرم دارند. با گذشت زمان آنها مي‌توانند با ريشه‌هاي معمولا عميق خود آب لازم را از اعماق بيشتر خاک بدست آورند. در مناطق باد خيز ، درختکاري در سمت رو به باد مي‌تواند به عنوان عاملي سرعت گير ، مزارع و سازه‌ها را محافظت نمايد.

هموار کردن سطح

به منظور افزايش ضريب جهش مواد حمل شونده توسط باد ، با هموار کردن سطح زمين يا نصب پوششي سخت و هموار به روي آن حرکت ماسه‌ها را تسريع نموده از رسوبات آنها در جاهاي ناخواسته جلوگيري به عمل مي‌آيد.

افزودن به چسبندگي ذرات

در جاهايي که به دليل فقدان آب کافي ، يا ديگر مشکلات نتوان تپه‌هاي ماسه‌اي و زمينهاي اطراف آن را گياهکاري تثبيت نموده معمولا با پاشيدن مواد نفتي که تحت نام کلي "مالچ" ناميده مي‌شوند. ضمن چسباندن ذرات ماسه به يکديگر ، از حرکت و فرسايش آنها توسط باد جلوگيري مي‌شود. به منظور تداوم برقراري شرايط مناسب ، مالچ پاشي بايد هر چند سال يکبار تکرار شود.

سازه‌هاي بارشکن

ايجاد ديواره‌هايي در مقابل حرکت باد مي‌تواند بسته به جهت يابي ديوار ، مسير حرکت ماسه‌هاي روان و متغير داده و در مواردي که عمود بر جهت وزش باد بنا شده باشند، باعث توقف حرکت ذرات شوند. ديواره‌هاي بادشکن را با مصالح مختلفي از جمله ، حصير ، چوب يا ورقه‌هاي فولادي موجدار مي‌توان ساخت. در نواحي کويري کشور ما جهت تثبيت حرکت ماسه‌ها معمولا از حصيرهاي بافته شده از گون استفاده مي‌شود. با فرو کردن نوارهايي از حصير به داخل کاسه‌ها در امتدادي عمود بر جهت وزش باد ، ضمن ايجاد بادشکن ، ماسه‌ها در جلو و عقب حصيرها جمع مي‌شوند.
اين حصيرها را بايد هر چند مدت يکبار و قبل از مدفون شدن کامل، از زير ماسه بيرون کشيد، يا حصيرهاي جديدي به روي دانه نصب کرد. مثال فوق گواه اين مطلب است که ديوارهاي بادشکن الزاما نبايد از استحکام و مقاومت زياد ، مشابه ديوارهاي حايل ، برخوردار باشند. نکته اساسي در اينجا انتخاب محل و جهت مناسب براي ديوار است. تعداد ديوارها که معمولا با فاصله‌اي نسبت به هم قرار مي‌گيرند، عامل مهم ديگر در جذب انرژي و سرعت باد و جلوگيري از پيشروي بيشتر بادرفتها و تلماسه‌هاست.

بادسنج Anemomeler

اسبابي براي اندازه‌گيري سرعت باد يا هرگاز متحرک ديگر، به آن آنمومتر هم گفته‌اند.
? بادسنج ليزري نوعي بادسنج که در آن باد مورد اندازه‌گيري از ميان دو پرتو ليزر که در زاويه راست نسبت به يکديگر قرار گرفته‌اند عبور مي‌کند و در نتيجه بر طبق قانون فيزيکي تغيير سرعت پرتو نوري بر اثر عبور از يک عامل متحرک، سرعت يکي يا هر دو پرتو ليزري را تغيير مي‌دهد. اگر دستگاه‌هاهي براي سنجش تغيير سرعت پرتوهاي ليزري به سيستم اضافه گردد به‌طور نسبي مي‌تواند سرعت باد را در دامنه وسيعي به‌طور دقيق مشخص سازد.
? بادسنج: دستگاهي است که نيرو، وزش بادها (سرعت هوا) را اندازه مي‌گيرد و اهميت فراوان براي هواشناسان دارد. اين دستگاه با فراهم کردن اطلاعات درباره جهت وزش باد در جاهاي گوناگون کمک مي‌کند و ازين اطلاعات است که مي‌توان پديد آمدن طوفان‌ها و گردبادهاي تند را پيش‌گوئي کرد. اين اطلاعات است که به هوانوردان، کشاورزان و عامه مردم ياري مي‌رساند.

طوفان چيست ؟

عبارت است از آشفتگي جوي با اختلال در فشار موجود با گستردگي طوفان‎هاي تورنادو (عرض 1 كيلومتر) تا گردبادهاي حجيم (عرض 2 تا 3 هزار كيلومتر) را گويند.
گاه بر اثر حركت شديد بايد كه در جريان دو جبهه هواي سرد و گرم توليد مي‎شود به قدري شدت آن زياد است كه به صورت امواج هوايي سريع به حركت در مي‎آيد و در مسير خود باعث قطع درختان، خرابي ساختمان‎ها و شكستن شيشه‎ها مي‎شود و مناطق وسيعي را در هم مي‎‎كوبد. سرعت حركت طوفان گاه به صدها كيلومتر در ساعت مي‎رسد
طوفان‎ها، كه در نقاط مختلف دنيا به صورت گردباد، بادهاي دريايي و يا تند باد ديده مي‎شوند، ممكن است گردبادي با سرعت چرخش 100 تا 400 كيلومتر در ساعت و سرعت جابجايي 50 تا 70 كيلومتر در ساعت ايجاد كنند. طوفان‎ها اغلب با باران‎هاي شديد و سيل همراه‎اند.
گردبادهاي دريايي كه از اقيانوس‎هاي مناطق حاره منشأ مي‎گيرند قدرت تخريبي زيادي دارند. اين گردبادها در اوايل تابستان و اواخر پاييز بيشتر ديده مي‎شوند و معمولاً بين 7 تا 15 درجه عرض شمالي يا جنوبي در دو طرف خط استوا رخ مي‎دهند. در اين مناطق به طور متوسط سالانه 40 گردباد دريايي بزرگ ثبت مي‎شود.
در نوامبر سال 1970 كشور بنگلادش (كه در آن موقع پاكستان شرقي ناميده مي‎شد) مورد اصابت يكي از اين گردبادهاي شديد دريايي واقع شد و اين حادثه سبب مرگ صدها هزار نفر انسان، تلفات و نابودي سنگين دام‎ها و محصولات كشاورزي گرديد. درجنوب شرقي ايالات متحده آمريكا تنها يك تند باد صدها ميليون دلار خسارت وارد كرده است و در بعضي سال‎ها مجموع خسارات ناشي از بلاهاي طبيعي در اين كشور به رقم يك هزار ميليون دلار بالغ مي‎شود.
علاوه بر خسارات اوليه كه سبب آنها نيروي خود طوفان است (فرو ريختن سقف خانه‎ها، ريشه‎كن شدن درخت‎ها و …)،‌ اشيايي كه طوفان به اطراف پرتاب مي‎كند، موجب خسارات جاني ومالي زياد مي‎شوند. بر اثر بادهاي طوفاني اجسام مختلفي از جا كنده مي‎شوند و با نيروي زياد به اطراف پرتاب مي‎گردند. طوفان به سيم‌‎هاي انتقال برق و نيز تيرهاي چراغ برق صدمه مي‎زند و در نتيجه كار دستگاه‎هاي تصفيه آب و فاضلا و تلمبه خانه‎هايي را كه با نيروي برق كار مي‎كنند مختل مي‎سازد و مشكلات فراواني در اثر جمع شدن زباله و فضولات كه خود سبب افزايش مگس و ساير جانداران موذي مي‎شود پيش مي‎آيند.
به استثناي مواردي كه طوفان‎ها توأم با حوادث ثانوي مانند سيل و يا هجوم امواج دريا مي‎باشند به طور كلي اين گونه حوادث طبيعي موجب مرگ و مير و جراحات ناچيزي مي‎گردند، به عنوان نمونه در مهم‎ترين طوفان استوايي كه در سال 1974 در منطقه داروين استراليا رخ داد، يك شهر 45000 نفري تنها (5 نفر كشته شدند و 145 نفر مجروح نيز به بيمارستان‎ها مراجعه نمودند كه از اين تعداد 110 نفر داراي جراحات و مابقي گرفتار ضربه و كوفتگي‎هاي خفيف بوده‎اند.
اعلام آگاهي قبل از وقوع طوفان، ميزان مرگ و مير و ناتواني را محدود نموده و مجروحين داراي جراحات سطحي و بي‎اهميت خواهند بود.

انواع طوفان

الف) طوفان شن : عبارت است از صعود پرقدرت شن و ذرات گرد و غبار در اثر بادهاي سخت و طوفاني كه به سمت ارتفاعات به حركت درمي‎آيد.
ب) طوفان‎هاي رعد آسا : عبارت است از ابرهاي كومولوس حجيمي كه در آنها مراكز بارالكتريكي گسترش يافته است.
ج) طوفان شديد: عبارت است از طوفان‎هاي مخرب و متمركز كه در سطح زمين ايجاد مي‎شوند علامت مشخص كننده اين نوع طوفان ابرهاي متراكم و پراكنده لوله‎اي شكل است كه تا سطح زمين گسترش يافته و در مسير خود مخرب‎ترين اثرات را ايجاد مي‎كند.
د) طوفان‎هاي استوايي : اين گونه از طوفان‎ها در درياهاي آزاد ايجاد شده و از ويژگي‎هاهي آن خسارات ناشي از بادهاي شديد، ريزش شديد باران، امواج طوفاني دريا، امواج ساحلي شديد، سيل دريايي، سيل رودخانه‎اي،‌ رعد و برق و طوفان‎هاي رعد آسا است.
و) امواج طوفاني : بالا آمدن ناگهاني آب دريا در اثر وزش بادهاي شديد و فشار كم اتمسفر، منجر به ايجاد امواج طوفاني مي‎گردد. اين امواج گاه با اسامي درياي طوفاني، امواج طوفاني با امواج ناشي از جزر و مد شناخته مي‎شوند.
عوامل خاص در بروز سوانح ناشي از بادهاي شديد
- محل اسكان افراد دركنار مناطق ساحلي يا كوهستان‎هاي درحال ريزش.
- قدرت و استحكام اقامتگاه‎هايي با كيفيت پايين.
- درختان قديمي و سست ريشه.
- اشياء و وسايل پراكنده سبك در اطراف خانه‎ها.
- سقف‎هاي كاذب و سبك.
- خطوط تلفن و برق و دكل‎هاي برق و تلگراف.
- انسداد راه‎هاي عبور.

طوفان‎هاي دريايي (موج بندر يا دريا لرزه)

گاه قسمت‎هايي از بستر درياها و اقيانوس‎ها به طور ناگهاني و درجهت قايم (به سوي بالا و پايين) جابجا مي‎شوند، در پي اين امر آبهايي كه برروي بخش‎هاي جابجا شده قرار دارند نيز از حالت اوليه خود خارج مي‎گردند، امواجي بر سطح درياها و اقيانوس‎ها منتشر مي‎شود كه زمين‎شناسان به آنها طوفان دريايي (موج بندر يا دريا لرزه) مي‎گويند. بر اثر زلزله، لغزش‎هاي زمين در زير دريا و يا فوران آتشفشان در دريا به همراه ايجاد شكاف در كف اقيانوس‎ها امواج عظيم بسيار قوي، پديد مي‎آيد كه گاه از بيست تا پنجاه متر ارتفاع و به سرعتي از 500 تا 1000 كيلومتر در ساعت مي‎رسد، ميليونها تن آب را يكباره جابجا مي‎كند و گاه موجب غرق كامل بنادر و سواحل مي‎شود اين امواج درساحل سرعت خود را از دست داده و در مقابل بر ارتفاع آنها افزوده مي‎شود.
كلمه تسونامي از يك واژه ژاپني به مفهوم موج بند اقتباس شده است. مسافتي را كه تسونامي از محل تشكيل خود طي مي‎كند گاه به چندين هزار كيلومتر مي‎رسد. در سال 1775 ميلادي زمين لرزه‎اي در جنوب غربي اروپا، تسونامي ايجاد كرد كه 6000 نفر را در ليسبون پايتخت پرتغال كشت ارتفاع آب به 18 متر رسيد. در سال 1883 ميلادي به دنبال انفجارهاي آتشفشاني جزيره كراكاتو در اندونزي تسونامي ايجاد شده حدود 35000 نفر از بين برد. بيشترين موج Tsunami تاكنون در ژاپن، آلاسكا و بنگلادش مشاهده شده است.
اقدامات مقابله با تسونامي همانند اقدامات مقابله با سيل مي‎باشد و عزيمت به يك زمين مرتفع يا تاحدي وسط شهر محل سكونت مي‎بايست در دستور كار قرار گيرد. از جويبارهايي كه به داخل دريا جريان مي‎يابند نيز مي‎بايست پرهيز نمود.
در صورت بروز طوفان
1. براي اطلاع از وضعيت و گرفتن دستورات لازم به راديو، تلويزيون و يا اعلام بلندگوهاي عمومي گوش فرا دهيد.
2. پنجره‎هاي خانه را با تخته بپوشانيد (بر روي پنجره‎هاي بزرگ و پهن به منظور پيشگيري از خرد شدن، نوار چسب‎هاي مناسب بچسبانيد).
3. لوازم و ابزاري را كه بيرون هستند به داخل بياوريد.
4. غذا و آب ذخيره كنيد، راديو و چراغ قوه همراه داشته باشيد.
5. جريان برق، آب و گاز را قطع كنيد (امكان شروع هر گونه حريق را از بين ببريد).
6. در منزل بمانيد و به پنجره و درها نزديك نشويد (به محكم‎ترين قسمت خانه پناه ببريد)
7. تماشاي طوفان سهل‎انگاري است، وقتي كه امواج طوفان درست بالاي سر شماست مرحله آرامش است بزودي باد شديد از سمت ديگر بر خواهد خواست.
8. بعد از طوفان به خارج از منزل نرويد (به آرامش پس از وقوع طوفان اعتماد نكنيد، اين آرامش بيش از چند دقيقه طول نخواهد كشيد،‌ در داخل منزل و پناهگاه باقي بمانيد زيرا طوفان شديد از جهت مخالف باز خواهد گشت).
9. جز در مواقع ضروري رانندگي نكنيد.
10. اگر فرصت نداريد به پناهگاه برويد در نزديكترين نهر يا جوي آب دراز بكشيد و سر خود را با دست بپوشانيد.
11. به دليل نامنظم بودن طوفان‎هاي استوايي، اغلب اوقات پيش‎بيني محل و زمان دقق وقوع طوفان غيرممكن است.
12. چنانچه دستور ترك محل صادر شود، بايد فوراً به آن عمل نماييد.
13. از ساحل و ساير مناطقي كه احتمالاً در معرض خطر جزر و مد است دور شويد، طوفان ممكن است موجب جاري شدن سيل گردد پس، از جاده‎هايي استفاده كنيد كه از رودخانه‎ها دور باشند.
14. درجه برودت يخچال را افزايش دهيد تا در صورت قطع برق، مواد غذايي براي مدت طولان‎تري قابل نگهداري باشند.
15. اثاثيه خارج از منزل را به داخل منزل بياوريد (سطل زباله – آنتن و ...)
16. از تلفن فقط در موارد ضرورت استفاده نماييد.
17. بعد از بروز طوفان از مناطق خطر و آسيب‎ ديده دوري نماييد.
18. اگر احساس مي‎كنيد كه به سقف خانه فشار مي‎آيد و در حال خراب شدن است پنجره‎‎اي را باز كنيد.

در هنگام وقوع طوفان يا اعلام وقوع طوفان

1. وقتي كه در ناحيه شما طوفان‎هاي توأم با رعد و برق وجود دارد، براي دستيابي به آخرين اطلاعات اضطراري كه از سوي مقامات مسئول محلي اعلام مي‎شود، راديو و يا تلويزيون خود را روشن نماييد. گوش به زنگ شنيدن (جديدترين) اطلاعيه‎هاي منتشره در مورد احتمال وقوع گردباد، يا اعلام وقوع گردباد باشيد.
2. سيستم هشدار در مورد گردباد كه در محله يا منطقه شما موجود مي‎باشد را بشناسيد. اكثر نواحي مستعد گردباد به يك سيستم آژير مجهز مي‎باشند. فرق بين نوع آژير در هنگام احتمال وقوع گردباد با اعلام وقوع گردباد را بشناسيد.
3. وضعيت احتمال وقوع گردباد وقتي اعلام مي‎شود كه شرايط آب و هوايي مستعد ايجاد گردباد باشد، براي مثال در طي يك طوفان شديد توأم با رعد برق.
4. مواظب وضع هوا باشيد و آماده باشيد كه در صورت بدتر شدن اوضاع فورا پناه بگيريد. وضعيت اعلام وقوع گردباد وقتي اعلام مي‎شود كه قيف گردباد مشاهده شود يا توسط رادار مشخص گردد. فورا بايد پناه بگيريد.
5. از آنجايي كه گردبادها اغلب با طوفان‎هاي تندري همراه مي‎باشند، هر گاه كه احتمال وقوع يك طوفان توأم با تندر برود يا اين طوفان به وقوع بپيوندد، بايد به تغييرات اوضاع هوا، به طور جديد توجه نماييم. وضعيت احتمال وقوع طوفان تندري شديد به اين معني است كه امكان وقوع طوفان تندري شديد در ناحيه شما وجود دارد.
6. باتري‎هاي تازه (نو) و يك راديو يا تلويزيون كه با باتري نيز كار مي‎نمايد، در دسترس قرار دهيد. اغلب در طي طوفان‎هاي تندري – درست زماني كه اطلاعات در مورد اعلام وضعيت هوا بيش از هميشه موردنياز است – جريان برق قطع مي‎شود.
7. برخي گردبادها به سرعت،‌ بدون زماني براي هشدار اعلام وقوعشان و گاهي بدون همراهي طوفان توأم با تندر، ظاهر مي‎شوند. زماني كه مواظب گردبادهايي كه سريع پديدار مي‎شوند هستيد، بايد بدانيد كه نمي‎توانيد مطمئن باشدي كه قيف گردباد را حتما خواهيد ديد چون امكان دارد ابرها با بارش باران مانع ديد شوند.

اسطوره طوفان در فرهنگ‌ها

سومريان و بابليان

لوح طوفان از حماسه گيلمشقديم‌ترين نوشته‌اي که تاکنون درباره داستان طوفان به دست آمده، سنگ‌نبشته‌هايي‌است که از سومريان و بابليان باستان يافت شده‌است. اين سنگ‌نبشته‌ها در سه هزار سال پيش از ميلاد مسيح نوشته شده‌اند، به همين دليل سومريان و بابليان پيشتر از ديگر ملت‌ها، داستان طوفان را نگاشته‌اند. طوفان در سنگ‌نبشته‌هاي سومري، به نام زيوگيدو است.
رويدادهاي داستان طوفان سومري و بابلي با رويدادهاي داستان طوفان نوشته شده در تورات، تا حدودي هماهنگ است؛ زيرا در داستان سومري و بابلي، آمده‌است که کشتي طوفان با قير اندود شد و سازنده کشتي، خود قهرمان طوفان است. اين توصيف در سفر پيدايش در تورات نيز آمده‌است. در هر دو سند آمده‌است که خدايان، شخصي را از روي دادن طوفان آگاه کردند و او با افراد خانواده‌اش در يک کشتي نشسته و از جانوران، از هر کدام جفتي در آن نهاده و از طوفان رهايي يافتند. همچنين در هر دو روايت، مدت طوفان هفت روز دانسته شده‌است. در دوره طوفان، زيوگيدو يا زيودسورا به پيشگاه آن خداي آسمان و انليل رييس خدايان، قرباني کرده و آن‌ها را پرستش مي‌کند. در ديلمون، انو و انليل به زيوگيدو زندگي جاويدان مي‌بخشند. معني لغوي زيوگيدو ديدن زندگي‌است. در اين متن از اين که چرا انکي تصميم به نابود کردن بشر گرفته بود، سخني نرفته‌است.
چگونگي داستان طوفان در اسناد بابلي، که جديدتر از اسناد سومري‌است، با طوفان سومري اندکي اختلاف ظاهري دارد. نام خدايي که به قهرمان طوفان دستور ساختن کشتي داده در الواح سومري انکي ولي در سنگ‌نبشته‌هاي بابلي و آشوري نام او ايشتار نوشته شده‌است.
زيودسورا هم در اساطير بابلي و آشوري، اوتناپيشتيم است. ايئا از خدايان باستان سومر بوده‌است که نسل آدمي را از طوفان مي‌رهاند. چون بعل از گناهکاري آدميان در زمين خشمگين مي‌شود، و از شهر شوري‌پک کينه به دل مي‌گيرد، با فرستادن طوفان، شهر شوري‌پک را ويران کند، و آدميان گناهکار را بکشد.
در اين هنگام، ايئا از تصميم بعل آگاه مي‌شود و با شتاب به اوتانا پيش‌تيم که پادشاه بابليان بود و مردم او را به نيکي مي‌شناختند، رفته و او را از خواست بعل آگاه مي‌سازد. آنگاه ايئا به اوتناپيشتيم فرمان مي‌دهد که يک کشتي بزرگ بسازد و اندرون و بيرون آن را با قير اندود کند؛ آن‌گاه خود با خانواده‌اش و يک زوج نر و ماده از هر جانور در آن کشتي درآورد تا انسان‌ها و جانوران از طوفان رهايي يابند. اوتاناپيش‌تيم، به پيروي از ايئا کشتي را ساخته، آن‌گاه طوفان آغاز مي‌شود.
هفت شب و هفت روز، آسمان باران مي‌بارد و از درياها و چشمه‌ها آب مي‌جوشد و روي زمين را آب فرامي‌گيرد؛ و همه انسان‌ها و جانوران جز آن‌ها که در کشتي اوتانا پيش‌تيم در آمده‌اند، نابود مي‌گردند. پس از هفت شبانه‌روز، طوفان مي‌ايستد و آب‌ها در زمين فرومي‌روند؛ و اوتانا پيش‌تيم، از پنجره کشتي کبوتري به بيرون مي‌فرستد و کبوتر براي او از خشکي نشاني مي‌آورد. پس از آن کشتي، بر فراز کوهي مي‌نشيند و سرنشينان آن، در سرزمين ميان‌رودان از کشتي پياده مي‌شوند، و از فرزندان ايشان، سومريان و بابليان و ديگر اقوام پديد مي‌آيند.
در ميان داستان حماسي گيل‌گمش که در حدود دو هزار و پانصدسال پيش از ميلاد، در الواح سومري نوشته شده، اشاره‌اي به داستان طوفان سومري و بابلي شده است؛ در آن داستان، يعني داستان حماسي گيلگمش، ميان گيل‌گمش و اوتناپيش‌تيم ديداري روي مي‌دهد، گيل‌گمش چگونگي رخ دادن طوفان بزرگ را از اوتاناپيش‌تيم مي‌شنود. گيل‌گمش براي ديدار اوتاناپيش‌تيم از جنگل و درياها گذشته و در جزيره‌اي در وسط دريا با او ديدار مي‌کند؛ اوتاناپيش‌تيم آن‌چه در طوفان بر وي گذشته‌است، براي گيل‌گمش روايت مي‌کند.

عبرانيان

خدا به نوح دستور داد كه جانوران را جفت‌جفت به كشتي بياورد.به دليل همانندي بسيار رويدادهاي طوفان نوح در تورات و طوفان سومري و بابلي، سرچشمه داستان طوفان در تورات را روايت‌هاي سومري دانسته‌اند. البته داستان طوفان در تورات، با شرح بيشتري نوشته شده‌است. ظاهراً عبرانيان، به نوشته‌هاي سومري و اکدي دست يافته و نام نوح، يکي از قهرمانان قديم خود را، جانشين نام اصلي کرده‌اند. باب‌هاي ششم تا هشتم، سفر پيدايش به طوفان نوح مي‌پردازد.
روايت تورات در کتاب پيدايش چنين است: " و خداوند خدا ديد که شرارت انسان در زمين بسيار است، و خيال‌هاي دل او، دائماً شرارت است. و خداوند متأسف شد که انسان را بر زمين ساخته بود، و در دل خود محزون گشت. و خداوند گفت انسان را که آفريده‌ام، از روي زمين محو سازم، انسان و بهايم را، حشرات و پرندگان هوا را، چون‌که پشيمان گشتم از ساختن ايشان."1
خدا نوح را که در نظر التفات يافته بود2 برگزيد و به او دستور داد که کشتي را بسازد. کشتي از چوب کوفر ساخته شد و بيرونش به قير اندود گشت. طول کشتي سيصد ذراع، عرضش پنجاه ذراع و ارتفاع آن سي ذراع بود.3 همچنين خدا به نوح دستور داد که جانوران پاک، هفت جفت و از جانوران ناپاک يک جفت به کشتي بياورد. با روي دادن طوفان، نوح با خانواده‌اش به کشتي وارد مي‌شود؛ تا اين که سرانجام کشتي بر کوهي نشست. آنگاه نوح و خانواده‌اش به زنين تازه پا گذاشتند.
بنا به روايت تورات، پسران نوح که از کشتي بيرون آمدند، سام و حام و يافث بودند. نوح سيصد و پنجاه سال پس از طوفان زندگي کرد و در تمام عمر، نهصد و پنجاه سال عمر داشت.

مسلمانان

داستان طوفان در سوره‌هاي چندي از قرآن آمده‌است. داستان نوح در قرآن، همانند داستان نوح در تورات است و در عين حال اختلافاتي نيز وجود دارد. در تورات، داستان بسيار مفصل و يک‌جا آمده‌است؛ در قرآن، داستان پراکنده، مکرر و بسيار مختصر است. در تورات، داستان به شيوه اسطوره و داستان بيان شده‌است.
اما در قرآن، پس از بيان روايت نوعي پند و عبرت نيز در آن بيان گشته‌است. اما در روايت اسلامي، در تفاسير قرآن و کتب تاريخي و قصص أنبيا، مانند تاريخ طبري، اين داستان بسيار مفصل آمده‌است؛ به قدري که از تورات نيز مفصل‌تر است و يا از ديگر کتاب‌هاي يهود نظير هاگادا بهره برده‌است.
در قرآن تصريح شده‌است که کساني از مشرکين، به نوح آزار مي‌رسانند؛ اما نوح به خدا دعا کرد. خدا به او دستور داد که يک کشتي بسازد. نوح را کشتي را مي‌ساخت، در حالي که قوم او، وي را مسخره مي‌کردند. در قرآن، همچنين اشاره به فرزند ناصالح نوح رفته‌است که به کشتي درنيامد و هلاک شد.

متون قديم يوناني

اسطوره يوناني طوفان چنين است که زئوس خداي بزرگ قوم هلن، رييس خدايان آن گروه، پس از آفرينش انسان پشيمان گشت و از کارهاي او خشمناک گرديد؛ پس خواست که ايشان را در زمين نابود کند، به درياها، رودها و چشمه‌هاي زمين دستور داد طغيان کنند، و به آسمان هم فرمان داد که ببارد تا طوفان سختي ايجاد شود و نسل ايشان از بين بروند. ولي در اين وقت، پرومته پيش از روي دادن طوفان از خواسته زئوس آگاه شد و بي‌درنگ به دکاليون و زنش پيرا دستور داد براي نجات آدمي و جلوگيري از نابودي نسل انسان، يک کشتي بسازند و هنگام رخ دادن طوفان بر آن سوار شوند تا از طوفان رهايي يابند. دوکاليون و پيرا، بر کشتي ساخته شده سوار گشتند، و پس از آن طوفان پديد آمد و آسمان به شدت باريد و ده‌روز، جهان را آب فراگرفت و به جز دو نفر کشتي‌نشينان، همه انسان‌هاي زمين غرق شدند. پس از مدتي، آب‌ها فرورفتند و آسمان از باريدن ايستاد و کشتي دکاليون و پيرا، بر قله کوهي نشست و آن دو باقي مانده، به خشکي درآمدند. پس از پايان طوفان، دکاليون به پيشگاه زئوس قرباني کرد. زئوس به او و همسرش دستور داد که سنگ‌هايي پشت سرشان بياندازند. سنگ‌هايي که دکاليون انداخت تبديل به مردان شدند و سنگ‌هايي که پيرا انداخت تبديل به زنان شدند. يکي از پسران ايشان هلن نام داشت که يونانيان از آن‌ها به وجود آمدند.

ايرانيان

داستان طوفان و چگونگي روي دادن آن در متون ديني زردشتي و داستان‌هاي اساطير باستاني ايران نيز آمده‌است. داستان طوفان در کتاب ونديداد اوستا چنين آمده‌است که ميان اهورامزدا و اهريمن جنگي درگرفت. اهورامزدا براي نابود ساختن اهريمن خواست در زمين طوفان سختي بفرستد، ولي مي‌خواست انسان‌را رهايي دهد و نگذارد که انسان‌ها از بين بروند.
از اين رو، اهورامزدا به جمشيد آگاهي داده و به وي دستور مي‌دهد: " اي جمشيد، در اين جهان خاکي، سرماي سختي خواهد شد، سرماي سختي که از آن نابود گردند، در آن برف بسياري خواهد باريد، از فراز کوه‌ها تا رود اردوي. اي جمشيد، از سه جاي جانوران خواهند گريخت. نخست از آن‌چه ترسناک‌ترين جاي‌ها هستند، دوم آن‌چه در فراز کوه‌ها هستند، سوم آن‌چه در درياهاي ژرف در خانه‌هاي استوار هستند. پيش از سرما، اين سرزمين سرسبز است؛ آن را برف بجنباند و سپس اي جمشيد برف آب شده و اين جهان خاکي را ويران کند. همان جهاني که مردمان آن جاي پاي گوسفندان را مي‌بينند؛ چنين جهان از طوفان آب ويران گردد. پس اي جمشيد، غاري بساز که درازا و پهناي آن چون يک ميدان اسب باشد. تخمه جانوران بيشه و ستور و مردم و مرغان و آتش سرخ را در آن‌جا ببر...در آن‌جا به‌اندازه مسافت هزار قدم انبار کن؛ آن‌جا بازاري بساز که در آن سبزي‌ها باشند و خوراکي که فاسد نشود. در آن‌جا خانه‌ها بسازد، با اطاق‌ها و ستون‌ها و ديوارها و حصارها. آن‌جا تخمه تمام بزرگ‌ترين و بهترين و نيکوترين مردان و زنان زمين را ببر و تخمه بزرگ‌ترين و زيباترين جانوران را، آن‌جا تخمه بلندترين و خوشبوترين گياهان و درخت‌ها را ببر، و تخمه خوشبوترين و نيکوترين خوراک را، تا وقتي که مردم در غار هستند، جفت‌جفت و دو به دو باشند تا نسل ايشان بماند."
خداوند جمشيد را از وارد کردن اين افراد بازمي‌دارد: کوژسينه،‌ کوژپشت، ستمگر، درويش، فريب‌دهنده، بخيل، بددين، و کسي که دندان‌هايش بدترکيب است.
جمشيد فرمان اهورامزدا را پيروي کرده و چنين غاري را ساخت. ونديداد، يک روز آن غار را يک سال دانسته‌است.
بعضي از زرتشتيان، باور دارند که، غار جمشيد و آن‌چه که در آن از انسان و حيوانات برده شده، امروز نيز محفوظ مانده و تا پايان جهان محفوظ خواهد ماند. اين عقيده زرتشتيان بيشتر به داستان اصحاب کهف در قرآن شبيه است.

گردباد Tornado

گردباد (سياه‌باد)، شديدترين و در مقياس خود ويرانگرترين آشفتگي جوي است. اما اين پديده بسيار كوچكتر از آن است كه بتوان روي نقشه‌هاي استاندارد هواشناسي آن را يافت. قطر اين پديده بين كمتر از يكصدمتر تا حدود يك كيلومتر متغير است. اين توفندهاي چرخنده و غرش كننده، هنگامي كه در سطح زمين حركت مي‌كنند مي توانند سرعت باد در حال دوران را به 500 كيلومتر در ساعت برسانند. ميانگين سرعت افقي اين توفان‌ها 50 كيلومتر در ساعت است و تنها چند كيلومتر را طي طريق مي‌كنند. اما بوده‌اند توفان‌هايي كه پس از طي يكصد كيلومتر بازهم فعال بوده‌اند.
گردبادها هميشه در اثر ناپايداري بيش از حد در جو به وجود مي‌آيد. در چنين هنگامه‌اي، آهنگ كاهش دما با ارتفاع در محيط زياد است. گردباد در حقيقت همان فعاليت توفان تندري بسيار نيرومند است. گردباد (سياه باد) ترجمه واژه اسپانيايي تورنادو به معني توفان تندري است.
گردباد نخست همانند ابر قيفي شكل funnel cloud نمايان مي شود كه از كف ابر كومولونيمبوس Cb به ويژه ماماتوس به سوي پايين گسترش يافته است. پس از آنكه اين قيف با زمين تماس پيدا كرد ويراني را آغاز نموده و ذرات را به درون خود مي‌مكد، و حتي اشياء سنگين را از روي زمين بلند نموده چند صد متر دورتر مي‌اندازد.
به جز بادهاي شديد و توانمندي كه اين پديده توليد مي‌كند، ويراني ساختمان‌ها تا حدي در اثر انفجار همراه با اين پديده است. فشار جو ممكن است در زمان كمتر از يك دقيقه بيش از 50 ميلي بار كاهش يابد. اختلاف فشار زياد ميان داخل ساختمان بسته و جو خارج آن، باعث انفجار شده و ممكن است ديوارها و سقف ساختمان را به سوي خارج پرتاب كند.
بزرگترين منطقه گردباد خيز جهان Tornado alley در منطقه ميسي‌سيپي است و سالانه ميانگين 200 تورنادو در آن رخ مي‌دهد.

گردبادهاي دريايي - Water Spouts

گردبادهاي دريايي در روي دريا رخ مي‌دهند و به كشتي‌هايي كه در مسير آنها قرار دارد خسارت چشمگير وارد مي‌كنند. گردبادهاي دريايي دو نوع هستند، يك نوع همانند گردباد خشكي است كه در روي دريا رخ مي‌دهد، يعني از گسترش قيفي شكل ابر كومولونيمبوس به سوي پايين ايجاد مي‌شود. نوع ديگر از سطح آب به سوي بالا گسترش مي‌يابد و به طور مستقيم به ابر مربوط نيست. اين پديده كمابيش مانند پديده تنوره ديو dust deviel است كه در تابستان‌هاي گرم كويرهاي ايران رخ مي‌دهد و شدتي كمتر از نوع نخست دارد.
هر دو پديده، جدا از پيدايش آن، گردباد دريايي water spout خوانده مي شود، زيرا آب به داخل آن و به سوي بالا رانده مي‌شود.
به عقيده نويسنده، يكي از ريشه‌هاي داستان اكوان ديو در افسانه‌هاي كهن ايراني كه به شاهنامه هم راه يافته است همين گردبادهاي دريايي بوده. اكوان ديو در دژي سنگي در ساحل دريا مي‌زيسته و در دريا و خشكي‌هاي ساحلي توفان به پا مي‌كرده است. سنگي كه افراسياب بر سر چاهي كه بيژن در آن زنداني بود گذاشت، توسط (توفان، تيفون) اكوان ديو از درياي چين به منطقه توران‌زمين پرتاب شده بود. در چين چرخندهاي ويرانگر دريايي تيفون ناميده مي‌شود. در نبرد با رستم، اكوان پهلوان را از زمين به آسمان برده به ميان دريا پرتاب مي‌كند. به عقيده نگارنده اكوان ديو نماد گردبادهاي دريايي Water Spot است.

تشکيل گردباد

گردبادها همراه چندين توفان توسعه مي يابند، به طوري که لايه اي از هواي سرد به زير هواي گرم مي رود و اين عمل باعث صعود هواي گرم مي شود. گردباد هاي روي آب گردبادهاي دريايي غالباً در نبود انتقال گرما و يا در دماهاي مختلف مشاهده مي شوند.
صدمات وارده از يک گردباد در نتيجه سرعت بالاي باد مي باشد. فصل گردبادها در آمريکاي شمالي ماه مارس و اوت است، گردبادها مي توانند چندين بار در سال رخ بدهند . آنها معمولاً در بعدازظهر و عصرها اتفاق مي افتند؛ بالاي هشتاد در صد از گردبادها ميان ظهر تا نيمه شب رخ مي دهند.
در کانادا، به طور متوسط از 80 گردبادي که ساليانه رخ مي دهد، 2 کشته،20 زخمي و باعث دهها ميليون دلار کانادايي خسارت مي شود.
به طور ميانگين، در آمريکا از 100،000 تندر استرم ساليانه، 1000 گردباد و تقريباً 50 کشته در هر گردباد بوده است. ليست مردگان گردباد آمريکا در 18 مارس 1925م، که از جنوب هند، ميسوري شروع شده بود ، در حدود 695 نفر بود. بيش از 6 گردباد در روز ملاحظه شده است.
شدت گردبادها به وسيله فوجيتا – پيرسن بدست آمده است.
هدف ياب ها براي آگاهي دادن به مردم در حالت آماده باش در شرايط اضطراري هستند.

مشخصات گردباد

هيچ دو گردبادي دقيقاً شبيه هم نيستند. هيچ يک از دو گردبادها دقيقاً مثل هم عمل نمي کنند. پيش بيني دقيق وقوع يک گردباد در يک زمان خاص تقريباً غير ممکن است.
ممکن است دو گردباد دقيقاً شبيه هم نباشند، ولي آنها براي دسته بندي شدن در گروه گردبادها داراي مشخصات يکساني هستند . يک گردباد از چرخش باد به دور محور مشخصي ايجاد مي شود. يک تندر استرم هم مي تواند بچرخد، اما به اين معني نيست که آن يک گردباد مي باشد.
بنا به گفته بوميان کانادا، کشته شدگان يک گردباد 12،000،000 نفر بودند. خسارات وارده از گردباد بالغ بر ميليونها دلار است.

ايجاد آگاهي و امنيت در مقابل گردباد

پس از گردباد بلافاصله، از راديو و رسانه خبري وقوع حادثه پخش مي شود. وقتي که اطلاعيه اي راجع به گردباد داده مي شود انجمن هاي عمومي توصيه به رفتن به پناهگاه مي کنند. پيش از ساختمان سازي توصيه به ايجاد يک پناهگاهي در يک اتاق يا راهرو و يا حتي زير زمين شده است، تا در هنگام وقوع يک گردباد بتوانيم زير يک درگاهي برويم. گر چه ساختمان هاي سست مثل mobile home هيچ استحکامي در مقابل گردبادهاي قوي ندارند، به افراد ساکن اين گونه ساختمان ها پيشنهاد ترک آنجا داده مي شود.
وسايل نقليه در هنگام يک گردباد خطرناک هستند. هنگام وقوع يک گردباد، ايجاد ترافيک سنگيني مي کند، ممکن شما قادر به رانندگي خارج از مسير آن باشيد. در غير اين صورت، بهتر است که هر چه زودتر آن را ترک کنيد و خود را به امن ترين جاي ممکن برسانيد. تحت هيچ شرايطي نبايد شما در وسيله نقليه بمانيد، چون وسيله نقليه به راحتي به وسيله بادهاي شديد به اطراف پرت مي شود. تعدادي از مردم زير يک پل هوايي پناه مي گيرند، اما توجه به ايمني آنجا نمي کنند. پل ها تنوع زيادي در ساختمان هادارند، ولي تعداد انبوهي از آنها در مقابل اينگونه حوادث مقاوم نيستند.

نکاتي در رابطه با وقوع گردباد

تشکيل سريع گردبادها ممکن است با هشدارجزئي يا بدون اعلام خطر همراه باشد.
گردبادها، تا زماني‌كه گرد و خاک و اشيا را از روي زمين بلند نكرده‌اند يا به شکل توده‌اي ابري‌ و به صورت قيفي درنيامده‌اند، ممکن است تقريباً شفاف به نظر بيايند.
ميانگين سرعت حرکت گردبادها50 کيلومتر در ساعت است اما ممکن است در حالت ايستا و بدون حركت، سرعت آن به 110 کيلومتر در ساعت نيز برسد.
گردبادها مي‌توانند همراه توفان‌هاي نواحي استوايي در حرکت باشند.
گرداب‌هاي دريايي، گردبادهايي هستند که به واسطه حرکت روي سطح آب تشکيل مي‌شوند.
ساعت وقوع بيشتر گردبادها بين 3 بعدازظهر تا 9 شب مي‌باشد، هرچند احتمال وقوع آن در هر زمان از شبانه‌روز امكان‌‌پذيرست.

مراقب اين علائم خطر باشيد:

آسمان تيره و غالب اوقات به رنگ متمايل به سبز بارش وسيع تگرگ توده ابري تيره، وسيع و درحال محوشدن (به ويژه اگر درحال چرخش باشد)غرش آسمان با صداي بلند شبيه به قطار باريژ اگرديديد توفان يا هر يک از علائم خطر درحال نزديک شدن است، فوراً براي رفتن به پناهگاه آماده شويد.

اقدامات قبل از وقوع گردباد

چند دقيقه وقت صرف نماييد تا با خانواده‎ يك برنامه‎ريزي براي مواقع اضطراري برخورد با گردباد، انجام دهيد.
محل جعبه‎ كمك‎هاي اوليه و كپسول آتش‎نشاني را مشخص نماييد.
محل قرار گرفتن كليدها يا شير فلكه‎هاي تأسيسات را مشخص نماييد تا در زماني اضطراري در صورتي كه وقت داشتيد، آنها را قطع نماييد.
كمك‎هاي اوليه ، طريقه استفاده از كپسول آتش‎نشاني، و چگونگي و زمان قطع جريان آب، برق و گاز را به اعضاي خانواده خود آموزش دهيد.
در برابر تغيير وضعيت آب و هوا هوشيار باشيد.
براي کسب اطلاعات به راديو و تلويزيون گوش کنيد.
هنگام وقوع گردباد، خانواده شما ممكن است هر جايي باشند، خانه، محل كار، مدرسه يا در خودرو، با اعضاي خانواده در مورد بهترين محل براي پناه گرفتن از گردباد و چگونگي محافظت از خود در برابر اشياي و اجسام در حال سقوط صحبت نماييد.
كليد جان سالم به در بردن از گردباد و كاهش خطر آسيب‎هاي احتمالي، در آماده بودن و تمرين كارهايي كه شما و اعضاي خانواده به هنگام بروز گردباد بايد انجام دهيد، مي‎باشد.
بيشتر موارد مرگ و آسيب ديدگي در طي يك گردباد ناشي از اجسام سبك و سرگردان است.
اگرچه ناحيه كاملا امن در هنگام وقوع گردباد وجود ندارد، برخي مكان‎ها نسبت به سايرين از امنيت بيشتري برخوردار مي‎باشند.

اقدامات حين وقوع گردباد

فورا پوشش مناسب به تن كرده، و به راديو و تلويزيون محلي به ويژه به گزارش هواشناسي گوش فرا دهيد.
مكاني را در خانه انتخاب كنيد تا اعضاي خانواده در صورتي كه گردباد بروز نمايد، در آن جمع شوند.
يك قانون اصلي اين است : از پنجره‎ها اجتناب نماييد چون كنده شدن پنجره و شكستن شيشه ها، مي‎تواند سبب آسيب‎ رساندن يا مرگ شخص شود.
امن‎ترين مكان خانه، قسمت مركزي زيرزمين مي‎باشد.
در صورتي كه زيرزمين نداريد، به يك اتاق مركزي، بدون پنجره در پايين ترين طبقه برويد.
در صورت امكان بدن خود را با يك پتو، كيسه خواب يا تشك پوشانده، سرتان را با هر چيز در دسترس حتي دست‎هايتان بپوشانيد.
دقت نماييد كه بالاي قسمتي كه در آن پناه گرفته‎ايد، اشياء سنگين وجود نداشته باشد، اشياء ممكن است بر روي شما بيافتند.
از آسانسورها استفاده نكنيد چون ممكن است برق قطع شود و شما در آن گير بيافتيد.
اگر در هنگام ايجاد گردباد، در هواي آزاد قرار داريد:
اگر هشدار وقوع گردباد را دريافت كرديد سريعاً به دنبال يافتن پناهگاه باشيد.
از نواحي پر درخت پرهيز نماييد
از وسايل نقليه اجتناب نماييد.
در يك جوي، آبراهه يا نقطه كم ارتفاع از زمين دراز بكشيد.
سرتان را با چيزي يا با بازوهايتان حفاظت نماييد.
اگر خارج از ساختمان هستيد و يك گردباد به شما نزديك مي‎شود، به درون شيار موجود در روز زمين برويد.
در صورت امكان، دراز كشيده و سر خود را با بازوهايتان بپوشانيد.
اگر در يك ساختمان مانند خانه، مدرسه، آسايشگاه، بيمارستان، کارخانه، مرکز خريد يا برج هستيد؛ به پناه‌گاه و محل امني (ازقبيل اتاق امن، طبقات پايين، زيرزمين، يا پايين ترين سطح ساختمان) که از قبل درنظرگرفته‌ايد برويد.
درصورت نبود زيرزمين، به وسط يکي از اتاق‌هاي داخلي واقع در طبقات پايين ساختمان به دور از کنج‌ها، پنجره‌ها و ديوارهاي بيروني برويد. اگر مقدور است ميان خود و محيط بيرون حصارهايي جهت محافظت از خود قرار دهيد.
زير يک ميز محکم برويد با كمك دست‌ها از سر و گردن خود محافطت نماييد.
پنجره ها را باز نکنيد.
اگر در يك وسيله نقليه، تريلر، يا کانکس هستيد؛ فورا از وسيله نقليه خارج شويد و به نقاط پست، پناهگاه يا داخل ساختمان برويد.
كاروان‌ها و اتاقك‌هاي ماشيني حفاظت لازم را ايجاد نمي‌كنند.
در يک مکان مسطح و پست بيشتر در امان هستيد.
از زير پل هوايي يا ساير پل‌ها رد نشويد ، هرگز سعي نکنيد، از طريق ماشين يا کاميون در مناطق شهري و متراکم از گردباد جلو بيفتيد، فورا وسيله نقليه را براي رفتن به پناهگاه امن، ترک کنيد.

انواع گردباد با مقياس ?وجيتا (مقياس اف)

مقياس فوجيتا ، يا مقياس اف، گردبادهاي تند را با در نظر گرفتن خسارتي كه بادهايشان به وجود مي آورند اندازه گيري مي كند. با آنكه وسيله مفيدي است ولي به هيچ وجه قطعي نمي باشد، مخصوصا به اين دليل كه هر ساله دانشمندان در حال كشف چيزهاي جديدي درباره گردبادهاي تند هستند.
گردباد تند اف- صفر (F0) (كمتر از 115 كيلومتر در ساعت)
به نام "گردباد توفاني" نيز شناخته مي شود. در بدترين حالت، اين گردباد ضعيف ممكن است چند شاخه درخت يا تابلوي نصب شده را بشكند. در ضمن آنها معمولا بسيار كوچك هستند.
گردباد تند اف- 1 (F1) (115 – 179 كيلومتر در ساعت)
بادهاي يك گردباد اف – 1 شدت يك تندباد را دارند. اين بادها مي توانند خانه هاي كارواني را از پايه هاي خود جدا كرده و وسائل نقليه را از جاده منحرف كنند.
گردباد تند اف- 2 (F2) (180 – 251 كيلومتر در ساعت)
گردبادهاي تند اف- 2، برادرهاي بزرگتر، خبيث تر و قوي هيكل تر اف- 1 هستند. خانه كارواني را كه اف- 1 قدري جا به جا مي كند يادتان است؟ اف- 2 همان خانه كارواني را متلاشي مي كند. ماشيني را كه اف- 1 از جاده منحرف كرد چطور؟ اف- 2 آنقدر قوي است كه مي تواند آن ماشين را از روي جاده بلند كند.
گردباد تند اف- 3 (F3) (252 – 329 كيلومتر در ساعت)
به فراواني اف- 1 و اف- 2 نمي باشد. اف- 3 واگنهاي قطار را واژگون مي سازد، ديوارهاي ساختمانهاي خوب ساخته شده را خراب مي كند، و يك جنگل را چنان درب و داغان خواهد كرد كه انگار درختهايش چوب كبريت هستند. اين همان توفاني است كه برايش پناهگاههاي زيادي دربخشهاي معيني ازايالتهاي غربي- مركزي آمريكا از بتون مسلح ساخته شده است.
گردباد تند اف- 4 (F4) (330 – 416 كيلومتر در ساعت)
تنها خبر خوب اين است: اف- 4 نادر است. به غير از اين، همه خبرها بد هستند: اف-4ها زمان زيادي طول مي كشند، مسافت زيادي را طي مي نمايند و خانه ها را با خاك يكسان كرده يا حتي آنها را از جاي خود بلند مي كنند. يك ماشين چطور؟ اگر در مسير يك اف- 4 قرار گيرد، بهترين تقليد از پرواز يك هواپيماي كوچك را به نمايش مي گذارد.
گردباد تند اف- 5 (F5) (417 – 508 كيلومتر در ساعت)
اف- 5، بزرگترين گردباد تند ممكن، يك خانه مستحكم پي دار را از جاي خود بلند و تا مسافت قابل توجهي حمل خواهد كرد. درختهاي بزرگ را از جا خواهد كند، پوست درختان را به طور كامل از تنه آنها جدا، و آنها را به صدها متر آنطرف تر پرت خواهد كرد. حتي يك ساختمان بتوني مسلح شده با استيل، اگر روي زمين قرار داشته باشد، به كلي ويران خواهد شد. در طي صد سال اخير، گردبادهاي اف- پنج صدها انسان را كشته اند.

منابع :

باد چيست؟ http://aftab.ir
باد http://daneshnameh.roshd.ir
گردباد http://www.helal-uast.ac.ir
انواع روشهاي مقابله با باد و پيشروي باد رفتها http://daneshnameh.roshd.ir
طوفان بزرگ http://fa.wikipedia.org
گردباد http://www.cloudysky.ir
انواع گردباد با مقياس ?وجيتا (مقياس اف) http://www.gooya.ca
انرژي باد http://daneshnameh.roshd.ir
بادسنج Anemomeler http://aftab.ir
طوفان http://www.avarbardari.com
گردباد Tornado http://www.hupaa.com

/س