علوم و فنون هسته اي جزو فن آوري هاي پيش رفته و برتر در عصر کنوني است. امروز تاثير اين علوم در گسترش دانش بشري، تسلط بر طبيعت، تامين رفاه و پيشرفت زندگي بشر غير قابل ترديد بوده و به درستي مي توان آن را از عناصر و محور هاي اصلي توسعه ي پايدار و از عوامل مهم اقتدار يک کشور به شمار آورد.
علوم و فنون هسته اي جزو فن آوري هاي پيش رفته و برتر در عصر کنوني است. امروز تاثير اين علوم در گسترش دانش بشري، تسلط بر طبيعت، تامين رفاه و پيشرفت زندگي بشر غير قابل ترديد بوده و به درستي مي توان آن را از عناصر و محور هاي اصلي توسعه ي پايدار و از عوامل مهم اقتدار يک کشور به شمار آورد. در واقع، در طول نيم قرن گذشته، در نتيجه تلاش پيگير پژوهش گران، اين فناوري نقش مهمي در رشد صنعت، کشاورزي و پزشکي ايفا کرده است. استفاده از راديو ايزوتوپ ها در تشخيص و درمان بيماري ها، به کارگيري فن آوري هسته اي در توليد برق و توليد مواد با خواص ويژه و هم چنين توليد گونه هاي مقاوم محصولات کشاورزي نسبت به آفات و کم آبي، تنها شماري از استفاده هاي گوناگون اين علوم در پزشکي، صنعت و کشاورزي است. جمهوري اسلامي ايران مصمم است، با توجه به تاثير شگرف علوم و فنون هسته اي در مؤلفه هاي علمي، اقتصادي و اجتماعي و به طور کلي توسعه پايدار، راه خود را در مسير پر پيچ و خم استفاده ي صلح آميز از اين فناوري باز کند.
انرژي هسته اي به طور صلح جويانه موارد مصرف گوناگوني دارد که به شرح آن ها پرداخته مي شود. (شايان ذکر است، آژانس بين المللي انرژي اتمي در اين حوزه تحقيقات متعددي را انجام داده است که به مراحل کاربردي نيز رسيده اند.)

? در بخش پزشکي و بهداشتي

طبق آمار هاي سازمان بهداشتي، ميزان افراد سرطاني در کشور هاي در حال توسعه تا سال 2015 هر ساله 10 ميليون نفر افزايش مي يابد. اين در حالي است که شيوه هاي زندگي در حال تغيير است. اکثر کشور هاي در حال توسعه، داراي متخصصان کافي در اين زمينه يا دستگاه هاي راديو تراپي نيستند تا بتوانند به طور موثر و ايمن با بيماران سرطاني خود تعامل کنند. در حدود 15کشور آفريقايي و چند کشور آسيايي، حتي يک دستگاه راديو تراپي نيز وجود ندارد. آژانس بين المللي انرژي اتمي در اين زمينه براي کمک به کشور ها، برنامه هايي را تدارک ديده است. هم چنين از تکنيک هاي هسته اي در ساخت داروهاي هسته اي نيز استفاده مي شود. به طور کلي، مي توان موارد ذيل را به عنوان مصاديق کاربرد تکنيک هاي هسته اي در حوزه ي پزشکي نام برد:
ـ تهيه و توليد راديو داروي يد – 311، براي تشخيص بيماري هاي تيروئيد و درمان آن ها
ـ تهيه و توليد کيت هاي راديو دارويي براي مراکز پزشکي هسته اي
ـ کنترل کيفي راديو دارو هاي خوراکي و تزريقي، براي تشخيص و درمان بيماري ها
ـ تهيه و توليد کيت هاي هورموني
ـ تشخيص و پي گيري درمان سرطان پروستات
ـ بررسي مراکز عفوني در بدن
ـ تشخيص سرطان هاي کولون، پانکراس، روده کوچک و برخي سرطان هاي سينه
ـ شناخت محل تومور هاي سرطاني و بررسي تومور هاي مغزي، سينه و ناراحتي هاي ريوي
ـ تصوير گيري بيماري هاي قلبي، تشخيص عفونت ها و التهاب مفصلي، آمبولي و لخته هاي وريدي
ـ تشخيص کم خوني ها يا سندرم اختلال در جذب ويتامين12B
ـ توليد دزيمتر هاي جيبي و محيطي
ـ استريليزاسيون لوازم پزشکي يک بار مصرف.

? در بخش دام پزشکي و دام پروري

? در اين حوزه مي توان از مصاديق ذيل نام برد:
ـ نقش تکنيک هاي هسته اي در پيش گيري، کنترل و تشخيص بيماري هاي دامي
ـ نقش تکنيک هاي هسته اي در توليد مثل دام
ـ نقش تکنيک هاي هسته اي در تغذيه دام
ـ نقش تکنيک هاي هسته اي در بهداشت و ايمني محصولات دامي و خوراک دام.

? در مديريت منابع آب

بهبود دسترسي به منبع آب جهان، به عنوان يکي از زمينه هاي بسيار مهم در توسعه شناخته شده است. بيش از يک ششم جمعيت جهان در مناطقي زندگي مي کنند که دسترسي مناسب به آب آشاميدني بهداشتي ندارد. تکنيک هاي هسته اي براي شناسايي حوزه هاي آب خيز زيرزميني، هدايت آب هاي سطحي و زيرزميني، کشف و کنترل آلودگي و کنترل نشت و ايمني سد ها به کار مي روند. از اين تکنيک ها، هم چنين در شيرين کردن آب شور و آب دريا نيز استفاده مي شود.

? در بخش صنايع غذايي و کشاورزي

? در اين حوزه نيز مي توان مصاديق ذيل را نام برد:
ـ جلوگيري از جوانه زدن محصولات غذايي
ـ کنترل و از بين بردن حشرات
ـ به تاخير انداختن زمان رسيدگي به محصولات غذايي
ـ افزايش زمان نگه داري
ـ کاهش ميزان آلودگي ميکروبي
ـ از بين بردن ويروس ها
ـ طرح هاي باردهي و جهش گياهاني چون گندم، برنج و پنبه.

? در بخش صنايع

? در اين حوزه مي توان از مصاديق ذيل نام برد:
ـ تهيه و توليد چشمه هاي پرتو زايي کبالت براي مصارف صنعتي
ـ توليد چشمه هاي ايريديم براي کاربرد هاي صنعتي و بررسي جوش کاري در لوله هاي نفت و گاز
ـ توليد چشمه هاي پرتو زا براي کاربرد هاي مختلف در علوم و صنعت از قبيل، طراحي و ساخت انواع سيستم هاي هسته اي براي کاربرد هاي صنعتي مانند سيستم هاي سطح سنجي، ضخامت سنجي، دانسيته سنجي و ...
ـ اندازه گيري خاکستر ذغال سنگ
ـ بررسي کوره هاي مذاب شيشه سازي براي تعيين اشکالات آن ها
ـ نشت يابي در لوله هاي انتقال نفت با استفاده از تکنيک هسته اي.

? در شناسايي مين هاي ضد نفر

در سال گذشته آژانس بين المللي انرژي اتمي از تکنيک هسته اي در کرواسي به صورت آزمايشي براي شناسايي مين هاي ضد نفر استفاده کرده و نتيجه اين بود که اندازه هاي خاصي از اين مين ها در اعماق مختلف و در شرايط خشکي خاک زمين شناسايي شدند. اما کار بيشتري نياز است تا منجر به کشف مين هاي ضد نفر کوچک تر و در شرايط رطوبت خاک زمين شود.

? توسعه هسته اي جمهوري اسلامي ايران در پزشکي، صنعت و کشاورزي

جمهوري اسلامي ايران برنامه گسترده اي در خصوص توسعه ي هسته اي در موارد فوق دارد. در اين زمينه، سازمان انرژي اتمي ايران با ايجاد مراکز و آزمايشگاه هاي مختلف تحقيقاتي، توليدي و خدماتي در اين امر اهتمام کامل ورزيده است. مراکز زير از جمله مهم ترين تاسيسات هسته اي سازمان، براي اجرايي کردن توسعه ي هسته اي اند:
ـ مرکز تحقيقات هسته اي
ـ مرکز تحقيقات گداخت هسته اي
ـ مرکز تابش گاما
ـ مرکز تحقيقات پزشکي و کشاورزي هسته اي
ـ مرکز پرتو فرايند
ـ مرکز علمي و صنعتي
ـ مرکز تحقيقات ليزر
? بخشي از مهم ترين فعاليت هاي مراکز فوق، عبارتند از:
ـ توليد راديو ايزوتوپ هايي مثل: 192-Ir و 60-Co و 137-Cs و 241-Am
ـ توليد راديو داروهايي مثل:99-Mo/m99-Tc و 131-I و 32-P و 67-Ga
ـ توليد انواع کيت هاي راديو دارويي
ـ توليد گندم موتانت و غير موتانت، جوموتانت و غير موتانت و پنبه ي موتانت
ـ توليد سيستم شمارش هسته اي با آشکارساز گايگر
ـ توليد مولد پالد هسته اي
ـ توليد دزيمتر جيبي و دزيمتر ديجيتال دستي
ـ توليد انواع ليزر ها
موارد فوق تنها نمونه هاي اندکي از فعاليت هاي سازمان انرژي اتمي در خصوص توسعه ي هسته اي در پزشکي، صنعت و کشاورزي است.
در حال حاضر صدها پروژه تحقيقاتي، کاربردي و توليدي در مراکز مختلف سازمان درحالي انجام است که نشان گر عزم و برنامه ريزي جمهوري اسلامي ايران در توسعه علوم و فن آوري هسته اي است.
منبع : آفتاب
/الف