وظيفه ترموستات اين است که مجراي آبخروجي بلوکه سيلندر را ببندد و تا آبگرم نشده ترموستات اجازه خروج به آبرا نداده و هنگامي که درجه حرارت آبموتور به حالت عادي رسيد ترموستات باز شده و اجازه ميدهد آبدر رادياتور سردشود.
هنگامي که يک موتور سرد را روشن مي کنند با راندمان حداکثرش کار نمي کند اين پديده به علت تقطير شدن سوخت روي ديواره سيلندر تبادل حرارت زياد اتاق احتراق و ويسگوزيته زياد روغن است براي کم کردن اين تاخير حرارتي يک دستگاه تنظيم حرارتي در دستگاه سرد کننده قرار داده مي شود اين دماسنج که بين مجراي خروجي آباز موتور و رادياتور وجود دارد در مدتي که موتور گرم مي شود مانع از جريان مايع سرد کننده از موتور به رادياتور مي شود در اين مدت مايع به وسيله پمپ فقط داخل موتور مي گردد.
يک دستگاه تنظيم حرارتي مجهز به دريچه اي است که در زير قسمت زير ان شامل قطعات فلزي است که در ان ماده فراري مثل اتر پرشده است که به محض گرم شدن در اثر انبساط دريچه را باز
مي کند و سبب جريان يافتن آبمي شود در موقع کار با سرعت زياد جريان مايع در دستگاه سرد کننده ممکن است سبب ارتعاش دستگاه تنظيم حرارتي شود که موجب کم شدن عمل ان مي شود .
دستگاه تنظيم حرارتي يک حذف کننده ارتعاش دارد که به شکل قطعه کلاهي شکل در قسمت پايين دريچه واقع است محدود بودن جريان بين قطعات فلزي و انتهاي دريچه لازمه اش وجود حذف
ارتعاش است حتي زماني که دستگاه تنظيم گفته شده کاملا باز شد باز هم مقداري از آبجاري درموتور بدون ورود در رادياتور به وسيله پمپ دوباره به موتور بر مي گردد اگر همه آباز رادياتور عبورکند تبادل حرارت انجام خواهد شد.
بنابراين هنگامي که براي راندمان خوب احتياج باشد مثلا در موتورهاي با نسبت تراکم خيلي بالا که بايد حرارت را خوب حذف کرد تا از احتراق خودبه خود جلوگيري شود موتور و دستگاه تنظيم حرارت طوري طرح مي شوند که همه آبضمن گردش از قسمت هاي مختلف از جديدترين ترموستات داراي يک گوي از جنس پلاستيک سخت است که مي تواند معايب دستگاه هاي قبلي را برطرف مي کند.

انواع ترموستات
ترموستات فانوسي و ترموستات مومي

ترموستات فانوسي در قديم مورد استفاده قرار مي گرفت و در داخل ان الکل بود زماني که الکل گرم مي شد انبساط پيدا مي کرد اما در ترموستات مومي کپسولي وجود دارد که درون ان موم يا پودري از کرستال هاي مخصوص قرار داده اند که در اثر افزايش درجه حرارت منبسط شده وپيستون متصل به ان را حرکت داده و دريچه ترموستات را باز مي کند و زماني که درجه حرارت موتور پايين است آبسرد ناشي از ان , موم يا کرستال ها را منقبض کرده و فنر ترموستات دريچه را مي بندد.
ترموستات وسيله حرارت سنجي است که براي کنترل جريان آبدستگاه خنک کننده در درجه حرارت معين به کار مي رود چون عملکرد موتور به طور مستقيم به درجه حرارت موثر ان بستگي دارد .
بنابراين استفاده از وسيله اي که بتواند اين درجه حرارت را به ويژه در فصل زمستان حفظ کند بسيار ضروري است اين وسيله يا به عبارت ديگر ترموستات در حالي که موتور سرد است از هدايت آبداخل موتور به رادياتور جلوگيري مي کند و بر عکس هنگامي گرماي موتور بيش از درجه حرارت موثر ان است ترموستات باز مي شود و امکان مي دهد که حداکثر جريان آببراي خنک شدن از موتور به سمت رادياتور جاري شود.
اگر سيستم خنک کننده موتور هميشه تميز و درجه حرارت موتور در حد معمول باشد ترموستات سالها عمر مي کند اگر چه ترموستات از نظر ثابت نگه داشتن درجه حرارت نقش مهمي در موتور دارد ولي در صورت گير کردن ممکن است سبب کاهش يا افزايش حرارت موتور شود اگر ترموستات در وضعيت باز گير کند موتور در فصل زمستان به درجه حرارت موثر خود نخواهد رسيد از طرف ديگرترموستات در وضعيت بسته گير کرده باشد يا در درجه حرارت بيش از حد مجاز باشد گرماي موتور اقزايش مي يابد و آبسيستم خنک کننده شروع به جوشيدن مي کند .
درجه ترموستات در کارخانه سازنده تنظيم مي شود و در صورت بروز نقص غير قابل تنظيم خواهد بود براي مثال اگر درجه باز شدن ترموستاتي 82 درجه سانتيگراد باشد ولي در 71 درجه سانتيگرادباز شود نشان مي دهد که ترموستات از تنظيم خارج شده است اگر ترموستات در درجه حرارت پايين تر از حد مجاز خود باز شود موتور در وضعيت خيلي سرد کار خواهد کرد موتور سرد معمولا داراي معايب زير خواهد بود .
1- مصرف سوخت افزايش مي يابد .
2- غلظت روغن کم مي شود مصرف ان از حد مجاز زيادتر خواهد بود.
3- سائيدگي سيلندر و رينگ ها پيستون زياد مي شود .
4- با تشکيل اسيد و تراکم رطوبت زياد روغن را الوده مي کند و موجب سايش قطعات فلزي مي شود.
از طرف ديگر ترموستات در درجه حرارتي زيادتر از حد مجاز و تنظيم شده باز شود يا به علت نقص باز نشود درجه حرارت موتور ناگهاني افزايش مي يابد چنانچه در درجه حرارت زياد کار کند احتمال جوش آمدن آباز دستگاه خنک کننده بسيار زياد خواهد بود جوش امدن آببتدا در فشار کم و درست ورودي پمپ آباتفاق مي افتد در چنين حالتي مجراي آبدر اثر بخار مسدود يا به عبارت ديگر وضعيت قفل بخار در دستگاه خنک کننده موتور ايجاد خواهد شد قطعات فلزي موتور قابليت تحمل درجه حرارت 138 تا 149 در جه سانتيگراد را دارند در اين درجه حرارت روغن موتور شروع به شل شدن مي کند و در وضعيت جوش آمدن درجه حرارت موتور به 371 تا 482 درجه سانتيگراد افزايش مي يابد اين ميزان درجه حرارت مي تواند سوپاپ هاي دود و کاسه نمدها را از وضعيت اصلي خود خارج کند يا ممکن است انها را بسوزاند در اين حالت انفجار زودرس وروغن سوزي نيز اتفاق مي افتد و گير پاژ و خرابي کامل موتور دوراز انتظار نخواهد بود به همين دليل است که ترموستات طراحي و ساخته شده است ترموستات دقيق و سالم بايد شرايط زير را داشته باشد .
1- در محدوده درجه حرارت تنظيم شده شروع به باز شدن کند
2- در درجه حرارت تنظيم شده کاملا باز شود
3- حداکثر مقدار آب سيستم خنک کننده از طريق ان به رادياتور جريان يابد .
4- پس از بسته شدن جريان آبرادياتور بيشتر از مقدار مجاز نباشد .

نصب و بازديد ترموستات

ترموستات دستگاهي يک بار مصرف و غير قابل تعمير مي باشد در موقع نصب بايد علامت فلش روي ان دقت شود و اگر ترموستات در محدوده درجه حرارت مجاز تعيين شده باز و بسته نشود.
و موتور خيلي داغ و يا سرد باشد بايد فورا ان را تعويض کرد

منبع: سايت تخصصي مقالات اتومبيل www.khodroha.com
/خ