تعريف:
دماي بين پاسي عبارتست از دماي قطعه در ناحيه جوشکاري درست قبل از اعمال پاس دوم و يا بين هر دو پاس متوالي. در عمل حداقل دماي بين پاسي اغلب برابر است با دماي پيش گرم قطعه? هرچند که طبق تعريف اين مورد الزامي نمي باشد.
اهميت دماي بين پاسي:
اهميت دماي بين پاسي از نظر تاثير بر خواص مکانيکي و ميکروساختار قطعه? اگر بيشتر از اهميت دماي پيش گرم نباشد از آن کمتر هم نيست. بعنوان مثال استحکام تسليم و استحکام کششي فلز جوش تابعي از دماي بين پاسي مي باشند. مقادير بالاي دماي بين پاسي باعث کاهش استحکام فلز جوش مي شود. علاوه بر اين دماهاي بين پاسي بالا اغلب باعث بهبود خواص ضربه و تافنس جوش مي شود. هرچند که در صورت افزايش اين دما به بالاتر از 260 درجه سانتيگراد اين اثر عکس خواهد شد.
حداکثر دماي بين پاسي:
هنگامي که دستيابي به خواص مکانيکي مشخصي در فلز جوش مد نظر باشد? کنترل حداکثر دماي بين پاسي اهميت ويژه اي ميابد. درصورتي که طراح حداقل استحکام را براي قطعه اي که ممکن است در اثر شرايط جوشکاري به دماهاي بين پاسي بالايي برسد? مشخص کرده باشد? بايد حداکثر دماي بين پاسي نيز تعيين گردد. در غير اين صورت ممکن است استحکام جوش بشدت کاهش يابد.کنترل حداکثر دماي بين پاسي هم چنين در جوشکاري فولادهاي کونچ و تمپر شده (مانند A514 ) نيز اهميت خاصي دارد. بدليل اين که عمليات حرارتي خاصي روي اين فولادها اجرا شده است? دماي بين پاسي بايد در محدوده مجاز کنترل شود تا به خواص مکانيکي مورد نظر در فلز جوش و HAZ دست يابيم. البته کنترل حداکثر دماي بين پاسي در همه موارد الزامي نيست.در مورد فلزات حساس? حداقل دماي بين پاسي بايد به حد کافي باشد تا از ايجاد ترک جلوگيري نمايد? در حالي که حداکثر دماي بين پاسي نيز جهت دستيابي به خواص مکانيکي مناسب بايد کنترل شود. براي رسيدن به يک تعادل بين ايندو? پارامترهاي زير نيز بايد مد نظر قرار گيرد: زمان بين اعمال پاسها? ضخامت فلز پايه? دماي پيشگرم? شرايط محيطي? خصوصيات انتقال حرارت و حرارت ورودي حين جوشکاري.براي مثال جوشهايي با سطح مقطع کوچکتر طبيعتا دماي بين پاسي را افزايش ميدهند. بدين صورت که با ادامه عمليات جوشکاري دماي قطعه بدليل انتقال حرارت کمتر? بطور مداوم افزايش ميابد. بعنوان يک قانون کلي اگر سطح مقطع جوش کمتر از 130 سانتيمتر مربع باشد? دماي بين پاسي در اثر اعمال هر پاس ( درصورت ثابت بودن سرعت عمليات ) افزايش ميابد. در حالي که اگر سطح مقطع بيشتر از 260 سانتيمتر مربع باشد? دماي بين پاسي در صورت عدم وجود منبع حرارتي ديگري? در خلال جوشکاري کاهش ميابد.
اندازه گيري و کنترل دماي بين پاسي:
يک روش پذيرفته شده براي کنترل دماي بين پاسي استفاده از دو شمع حرارتي يکي با دماي ذوبي برابر با حداقل دماي بين پاسي يا دماي پيش گرم و ديگري با دماي ذوبي برابر با حداکثر دماي بين پاسي مي باشد. جوشکار ابتدا ناحيه اتصال را گرم مي کند تا زماني که شمع حرارتي اول ذوب شده و رسيدن به دماي پيش گرم را تاييد کند. پس از اينکه قطعه به دماي پيشگرم رسيد پاس اول اجرا ميشود. درست قبل از اعمال پاس دوم ( و پاسهاي بعدي) حداقل و حداکثر دماي بين پاسي توسط شمعهاي حرارتي در محلهاي مناسب کنترل ميشود. بدين صورت که شمع اولي (با دماي ذوب کمتر) بايد ذوب شود (نشاندهنده رسيدن به حداقل دماي بين پاسي) در حاليکه شمع دوم ( با دماي ذوب بيشتر) نبايد ذوب شود ( نشاندهنده عدم عبور دماي بين پاسي از حداکثر تعيين شده). اگر شمع حرارتي مربوط به دماي ذوب کمتر ذوب نشود بايد حرارت بيشتري به قطعه اعمال گردد و درصورتي که شمع حرارتي مربوط به دماي بيشتر ذوب شود بايد قطعه در هواي محيط به آهستگي سرد شود تا حدي که ديگر شمع دماي بالاتر ذوب نشده ولي شمع اولي ذوب شود. در اين هنگام مي توان پاس بعدي را اعمال کرد
محل اندازه گيري دماي بين پاسي:
محل اندازه گيري دماي بين پاسي در استانداردها مشخص شده است. بعنوان مثال در AWS D 1.1 و AWS D 1.5 چنين آمده که دماي بين پاسي بايد در فاصله اي حداقل برابر با ضخامت قطعه ضخيمتر ( اما نه کمتر از 3 اينچ يا 75 ميليمتر) در تمامي جهات از نقطه جوشکاري? اندازه گيري شود. اين حالت براي اندازه گيري حداقل دماي بين پاسي قابل درک است. اما وقتي کنترل حداکثر دماي بين پاسي نيز ضروري باشد? دماي ناحيه مجاور جوش ممکن است بسيار بالاتر از حد مشخص شده باشد. در اين حالت بهتر است دما در فاصله يک اينچي از کناره گرده جوش ( Weld Toe ) اندازه گيري شود. در موارد ديگري نيز صنايع خاص دستورالعملهاي مخصوص به خود را دارند. بعنوان مثال در صنايع کشتي سازي? دماي بين پاسي معمولا در فاصله يک اينچي از کناره گرده جوش و در 300 ميليمتر اول از نقطه آغاز جوشکاري اندازه گيري مي شود. در اين حالت خاص پيش گرم از طرف مقابل محل اندازه گيري اعمال مي شود تا از پيشگرم شده کامل ضخامت قطعه اطمينان حاصل شود.
منبع: www.parsigold.com/خ