چکيده:

با گسترش بيماري هاي مختلفي که به دليل افزايش مصرف روغن هاي حاوي اسيدهاي چرب ترانس بالا نظير امگا 6 به وجود مي آيد، در سال هاي اخير پزشکان مصرف روغن هاي حاوي امگا 3 را براي بيماران و افراد عادي تجويز مي نمايند. افزايش مصرف امگا 3 که در ماهي، بادام و شاه دانه وجود دارد. همراه با استفاده گسترده از ماهي ها به عنوان کودهاي تقويتي، غذاي ماهي هاي پرورشي و خوک ها و طيور، به نابودي بسياري از گونه هاي ماهي منجر گرديده است. البته دولت ها نيز با پرداخت يارانه هاي هنگفت براي ساخت قايق هاي غول پيکر صيادي، به اين وضعيت بحراني دامن مي زنند. نويسنده با يادآوري نقش لابي قدرتمند صنعت شيلات در تصميم گيري هاي مديران آمريکايي، خاطر نشان مي کند که خوش بيني نسبت به شرايط کنوني، تنها يک واپس گرايي جهالت آميز خواهد بود.
هر چه يک فرضيه بيشتر مورد آزمون قرار گيرد، آن فرضيه کامل تر خواهد شد. بروز بيماري هاي روان پريشي، ADHD، دسيپراکسيا و ساير بيماري هاي عصبي نيز به نظر مي رسد که با کمبود اسيدهاي چرب امگا 3 به ويژه در رحم در ارتباط باشد. دلايل ارتباط آن با افسردگي، سندروم خستگي مزمن و بيماري زوال عقل چندان روشن نيست، اما همچنان طرفداراني دارد. هيچ يک از اين شرايط، تنها بر اثر فقدان اين مواد شيميايي به وجود نمي آيد و يا نمي تواند به صورت کامل با تجويز آن درمان گردد؛ اما اين حقيقت کاملا روشن است که تعدادي از بيماري هاي مدرن و فراگير کنوني، تا حدودي به دليل کمبودهاي غذايي به وجود مي آيند.
به عنوان مثال، در سال گذشته پژوهشگران آکسفورد نتايج مطالعه اي را در مورد 117 کودک منتشر کردند که همگي آنها از دسيپراکسيا رنج مي بردند. اين بيماري باعث ضعف يادگيري، رفتارهاي مخرب و مشکلات اجتماعي مي گردد که در 5% کودکان وجود دارد. در اين مطالعه، به تعداي از کودکان اسيدهاي چرب امگا 3 و امگا6 داده و به بقيه آنها دارونما داده شده بود. نتايج غيرعادي بود: در طول سه ماه، سن خواندن گروه آزمايش 5/9 ماه افزايش يافت، در حالي که سن خواندن گروه مشاهده، تنها 3/3 ماه با افزايش روبه رو گرديد. ساير مطالعات نشانگر بهبودهاي زيادي در رفتار، هوش و قدرت تمرکز حواس مي باشد.
اين مطلب نبايد باعث تعجب ما گردد. در قديم، انسان ها به صورت منظم مقادير مساوي امگا 3 و امگا6 مصرف مي کردند. اما امروزه ما 17 برابر امگا 6 بيشتري در مقايسه با امگا 3 مي خوريم. امگا 6 در روغن هاي گياهي يافت مي شود، در حالي که بخش اعظم امگا 3 مصرفي ما از ماهي ها تأمين مي گردد. جان استين متخصص فيزيولوژي دانشگاه « آکسفورد» که در حوزه بيماري هاي روان پريشي تخصص دارد، معتقد است که روغن ماهي به افراد توانايي پيشرفت هاي زيادي مي دهد. وي مي گويد: « تمرکز امگا 3 در مغز، مي تواند شواهد زيادي را فراهم کند که انسان ها شباهت زيادي با آبزيان دارند. »
دکتر استين معتقد است که در صورت کاهش مقدار امگا 3 در سلول هاي مسئول تفکرات تصويري ( عصب هاي مگنو سولار) آنها ارتباط کمتري با ساير سلول ها برقرار مي نمايند و با کارايي کمتري به انتقال اطلاعات مي پردازند. بنابراين مي توان فهميد که چرا به عنوان مثال، بسياري از کودکان مبتلا به دسيپراکسيا عنوان مي کنند که حروف در اطراف صفحه در حال حرکت هستند.
بدين ترتيب، در اولين گام، ايده انجام تحقيقات دولتي در زمينه ارائه کپسول هاي خوراکي حاوي روغن ماهي به دانش آموزان، قابل مطالعه خواهد بود. سازمان استانداردهاي مواد غذايي، مطالعه اي را در مورد تأثيرات امگا 3 بر رفتارها و عملکرد دانش آموزان انجام داده است. آلن جانسون وزير آموزش و پرورش دولت ايالات متحده هم با آن موافق است. با توجه به دلايل محکم موجود، اين امر تعجب آور خواهد بود، اگر وي اقدامي در اين زمينه انجام ندهد. هم اينک شرکت هايي نظير « اس تي ايول» و « مارکس اند اسپنسر» غذاهاي غني شده با امگا 3 به بازار عرضه نموده اند.
در اين ميان يک مشکل وجود دارد. ما داراي ذخيره ماهي کافي در اين زمينه نيستيم. در ماه مارس سال جاري، در مقاله اي که در ژورنال پزشکي انگلستان به چاپ رسيد، چنين آمده است: « ما با يک پارادوکس روبه رو شده ايم: توصيه هاي مربوط به بهبود سطح سلامتي انسان ها باعث افزايش مصرف ماهي هاي حاوي اسيدهاي چرب شده است و در عين حال، ذخاير مربوط به اين ماهي ها اندک مي باشد... به هر حال، به نظر مي رسد که ما داراي يک زنجيره طولاني عرضه پايدار اسيدهاي چرب امگا 3 نيستيم.» لذا اين ماده غذايي ياري دهنده عملکرد بهتر مغز، در حال نابود شده است.
اگر شما مي خواهيد دريابيد که چرا چنين شرايطي پديد آمده است، کتاب زيباي چارلز کلوور با عنوان « پايان خط » را بخوانيد.وي که به سراسر دنيا مسافرت نموده است، به ما مي آموزد که چگونه مديريت ناصحيح ذخاير ماهي، همانند يک بيماري مسري، دنياي ما را دربرگرفته است. دولت ها به ماهي گيرانشان کمک مي کنند که تورهاي صيدشان را بگسترانند و با ساخت قايق هايي غول پيکر و اقيانوس پيما، به صيد بيشتر و بيشتر بپردازند. آنها پس از پاک سازي ذخاير ماهي موجود در آب هاي کشورشان، با استفاده از ماليات هاي مردمشان به سوي تخريب ماهي هاي متعلق به ديگران حرکت نموده اند. به عنوان مثال، اتحاديه اروپا حق سرقت پروتئين هاي متعلق به مردم گرسنه و دچار سوء تغذيه سنگال و آنگولايي را تصاحب نموده است. لذا ذخاير ماهيان موجود در آب هاي غرب آفريقا در حال دچار شدن به سرنوشت ماهي هاي تن درياهاي شمال و مديتران هستند.
من براي اولين بار، هنگام بازي فريزبي در پارک محله مان دريافتم که سياست هاي ما در حوزه شيلات، تا چه حد جنون آميز مي باشد. پس از يک شيرجه بلند و قرار گرفتن بيني ام روي چمن ها، متوجه شدن که اين گياهان تا چه حد بوي ماهي مي دهند. پس از پرس و جو دريافتم که کل پارک به وسيله کودهاي ساخته شده از ماهي تقويت شده است. به علاوه امروزه از ماهي ها جهت تغذيه خوک ها، گوسفندان، گاوها و ساير ماهي هاي سراسر دنيا بهره برده مي شود. در اين ميان، نکته قابل توجه اين است که به عنوان مثال، ماهي هاي تن، روغني و آزاد، دو برابر وزن خود از اين ماهي ها مصرف مي کنند. حتي تا سال 1996 ميلادي و پيش از بروز اعتراضات گسترده مردمي، در دانمارک نيروگاه برقي وجود داشت که در آن از روغن ماهي براي توليد الکتريسيته بهره برده مي شد. همچنين هم اينک من دريافته ام که وزارت انرژي ايالات متحده يارانه هايي را در جهت تبديل روغن ماهي به سوخت هاي زيستي در چارچوب « برنامه منطقه اي انرژي هاي زيستي» پرداخت مي کند. مديران اين طرع معتقدند که ماهي مي تواند براي توليد الکتريسيته و گرم کردن خانه هاي آلاسکا به کار گرفته شود. آنان طرح خويش را « عرضه انرژي پايدار» ناميده اند.
سه سال پس از انتشار مقاله مشترک رانسوم مايرز و بوريس ورم در مجله « نيچر» در مورد کاهش 90 درصدي ذخاير ماهي هاي شکارچي، هيچ چيز تغيير نکرده است. هنوز هم در غرفه عرضه ماهي فروشگاه محله ما، استيک هايي از ماهي هاي اقيانوس در حال انقراض نظير شمشير ماهي، ماهي تن و کوسه عرضه مي شود که وضعيت حيات آنها به وضعيت ببرهاي سيبري شباهت دارد. اخيرا در نشريه پايان هفته « گاردين» نيز گزارشي در مورد گونه هاي در معرض خطر به چاپ رسيده است. « شوراي ماهي گيران اروپايي» هم تصميم گرفته است که براي ساخت موتورهاي قدرتمندتر کشتي هاي ماهي گيري، يارانه هايي به ماهي گيران پرداخت کند. لذا ما ديگر بار ميلياردها دلار در جهت صيد بيش از حد ذخاير ماهي هزينه مي نماييم.
به ياد داشته باشيد که فرانکوي فاشيست، باحمايت صنعت شيلات به قدرت رسيد و بايد امروز نياز قدرت طلبي سياسي رهبران اين صنعت هراس داشت.
اگر به ذخاير ماهي اجاره جايگزيني داده شود و سياست هاي صيد نيز با توصيه هاي علمي همراه باشد، مي توان به حفظ ماهي ها اميد داشت. اما توصيه به استفاده گسترده از روغن ماهي در شرايط کنوني مي تواند به نابودي کل ذخاير جهاني آن منجر گردد. به علاوه، ما بايد براي جلوگيري از مرگ هزاران انسان دچار سوء تغذيه،کاري کنيم.
تعدادي از گياهان نظير بادام و شاهدانه، حاوي روغن امگا 3 هستند، اما آنها فاقد تنوع دامنه دار مورد نياز سلول هاي حافظه مي باشند. تنها گروهي از مردم از توانايي تبديل آن، به گونه اي ناکارآمد و کند، برخوردار هستند. اما چند هفته قبل، يک شرکت سوئيسي با نام Eaud گزارشي مطبوعاتي منتشر نمود که در آن ادعا شده است که آنها به يک فرمول محرمانه تبديل جلبک به اسيدهاي چرب دست يافته اند. اين امر به معناي بروز يک فاجعه براي حيات اين گونه گياهي مي باشد.
در پايان به خاطر داشته باشيد که به سختي مي توان در برابر شرايط کنوني همچنان خوش بين باقي ماند. چرا که اين گونه اقدامات را تنها بايد يک واپس گرايي به سوي ناداني دانست.

پي نوشت ها:

1. George Monbiot: نويسنده و روزنامه نگار سرشناس انگليسي.
برگرفته از کتاب سياحت غرب

منبع: www. Guardian.uk
/خ