مقدمه

علفهاي هرز به گروهي از گياهان گفته مي‌شود که برخلاف ميل ظاهري در مزرعه يا باغ رشد مي‌کنند. ممکن است بوته‌هايي از گندم در مزرعه جو ديده شود که به عنوان علف هرز حذف شوند هر چند که ارزش اقتصادي گندم از جو بيشتر باشد. گاها علفهاي هرز به دليل داشتن مقاومت بالا با روشهاي معمولي مبارزه از بين نمي‌روند.
اغلب ، علفهاي هرز با گياه زراعي همزماني رسيدن دارند در نتيجه موقع برداشت محصول بذرشان مخلوط مي‌شود و باعث بوجود آمدن مشکلات زيادي مي‌شود. آشنا شدن با وسعت خساراتي که از نظر کمي ‌و کيفي علفهاي هرز بر محصولات وارد مي‌کنند ما را در برنامه ريزي صحيح مبارزه با علفهاي هرز مصمم‌تر خواهدکرد. تفاوتي که بين خسارت علفهاي هرز با آفات و امراض گياهي وجود دارد عدم وجود آسيبهاي ظاهري به صورت علائم بر روي گياه مثل آفات و امراض مي‌باشد.

عمليات مديريت علفهاي هرز

پيشگيري به معني متوقف کردن

رشد يک علف هرز جديد از حمله به يک منطقه مي‌باشد. پيشگيري مي‌تواند به صورت کاشتن بذور گياهان عاري از بذور علف هرز -جلوگيري از به بذر نشستن علف هرز - جلوگيري از حمل بذور علف هرز به يک منطقه توسط ماشينهاي کشاورزي و کود حيواني آلوده به بذور علفهاي هرز و آب آبياري آلوده به بذور علفهاي هرز باشد. انجام اين روش به صورت کامل در مزرعه مشکل است.

مبارزه يا کنترل

درجه‌اي از مديريت علفهاي هرز مي‌باشد که در آن جمعيت علفهاي هرز به حدي مي‌رسد که براي گياه مزاحمتي پديد نيايد و باعث کاهش محصول و مانع عمليات زراعي نشود. اين روش بيشترين کاربرد را در مديريت علفهاي هرز دارد.

ريشه کني

ريشه کني يک علف هرز به معني از بين بردن يک گونه علف هرز از يک منطقه مي‌باشد ريشه کني شامل گياه زنده و بخشهاي زايشي و رويشي علف هرز مي‌شود. در نتيجه ريشه کني ، علف هرز در سالهاي آينده در آن منطقه ديده نمي‌شود. ريشه کني علفهاي هرز در مزارع کوچک و همچنين در جاهايي که داراي ارزش بالاي باغداري و گلخانه‌اي باشند با ارزش مي‌باشد.

روشهاي مبارزه يا کنترل علفهاي هرز

مبارزه بيولوژيکي

در اين روش ، معمولا از يک حشره يا پاتوژن گياهي براي مبارزه با علفهاي هرز استفاده مي‌کنند. شرايط لازم براي کنترل بيولوژيکي اين است که عامل کنترل بايستي در روي ميزبان بطور اختصاصي زندگي کند. اگر عامل کنترل حشره باشد آن حشره بايستي قادر به انتشار - تکثير و زنده ماندن در شرايط جديد آب و هوايي باشد. نکته ديگر اينکه بايستي جمعيت علف هرز و عامل کنترل در مقياس پائين تثبيت شود. و ديگر اينکه با بررسي‌هاي آزمايشگاهي قبلي ، بي‌خطر بودن حشره مورد نظر و عدم امکان تغيير ميزبان به گياهان زراعي منطقه به اثبات رسيده باشد. از عوامل ديگر مبارزه بيولوژيکي برعليه علفهاي هرز ، ماهيها مي‌باشند. اين ماهيها براي مبارزه بيولوژيکي در مزارع غرقاب برنج بکار مي‌روند. همچنين در مبارزه بيولوژيکي برعليه علفهاي هرز آبي ، از مرغان آبي و حلزونها نيز استفاده مي‌شود. در مبارزه بيولوژيکي از حيوانات گياهخوار مانند گوسفند - بز - گاو براي مبارزه با علفهاي هرز استفاده مي‌شود. گوسفند و بز علفهاي هرز پهن برگ و درختچه‌ها را خورده و زمينه را براي چراي گاو بر روي علفهاي هرز نازک برگ مرتعي آماده مي‌کند. در روش مبارزه بيولوژيکي عليه علفهاي هرز عده‌اي موافق و عده‌اي مخالف اين روش مبارزه مي‌باشند. موافقان معتقدند که در اين روش از مواد شيميايي استفاده نمي‌شود و فقط يکبار پخش حشرات براي مبارزه با علفهاي هرز کافي است. مخالفان اين روش مي‌گويند که اين روش مبارزه علفهاي هرز را صد در صد کنترل نمي‌کند و عوامل مناسب براي استفاده در کنترل بيولوژيک علفهاي هرز ناياب هستند.

مبارزه شيميايي

اين روش مبارزه در عمل بيشترين قسمت از مبارزه با علفهاي هرز را تشکيل مي‌دهد. در اين روش مبارزه ، از سموم شيميايي يا علف کش‌ها براي کنترل علفهاي هرز استفاده مي‌کنند. واژه علف‌کش به هر نوع ماده شميايي اتلاق مي‌شود که براي از بين بردن يا کم کردن رشد علفهاي هرز مورد استفاده قرار مي‌گيرد. در روش مبارزه شيميايي نيز عده‌اي موافق و عده‌اي مخالف اين روش مبارزه مي‌باشند.
موافقان اين روش مبارزه معتقدند که استفاده از علف کش در مقايسه با وجين با دست مقرون به صرفه است و نيز مي‌گويند که با استفاده از علف کش‌ها از فرسايش خاک و ازبين رفتن خاک جلوگيري مي‌شود. مخالفان اين روش مي‌گويند که استفاده از علف کش ممکن است باعث مسموميت فرد سمپاش و افراد مجاور شود و نيز باقي مانده سموم در مواد غذايي خطرات زيادي را دربر دارد. علف کش‌ها را براساس زمان مصرف - ساختمان شيميايي آن به انواع مختلف تقسيم بندي مي‌کنند.

مبارزه زراعي

رعايت دوره تناوب از مهمترين روشهاي مبارزه زراعي است. دوره تناوب عبارتست از استمرار زراعتهاي گوناگون در طي سالهاي متوالي در يک زمين. لازم به ذکر است که علهاي هرز به دو دسته عمومي و اختصاصي تقسيم مي‌شوند. علف هرز عمومي‌بدون توجه به نوع گياه ميزبان در اکثريت مزارع ديده مي‌شود. علف هرز اختصاصي مختص گياهان خاص از گونه هاي گياهي است.
طبيعي است در مورد علفهاي هرز اختصاصي کشت متوالي يک نوع گياه در چندين سال باعث طغيان علفهاي هرز خاص آن گياه مي‌شود. بنابراين رعايت دوره تناوب موجب کاهش جمعيت علفهاي هرز مي‌شود. مثال براي دوره تناوب کشت يک سال سيب زميني سپس کشت يکسال چغندر قند و سپس کشت يکسال گياه علوفه‌اي.

مبارزه مکانيکي

سوزاندن علفهاي هرز و چيدن علفهاي هرز و وجين کردن علفهاي هرز از روشهاي مهم مبارزه مکانيکي است. وجين علفهاي هرز با ريشه کن کردن علفهاي هرز همراه است ولي چيدن علفهاي هرز با حذف بخشي از قسمت هوايي گياه انجام مي‌شود. امروزه وجين علفهاي هرز توسط ماشينهاي کشاورزي مانند کوليتواتورهاي رديفي و کوليتواتورهاي دوار در مزرعه صورت مي‌گيرد.
منبع:http://daneshnameh.roshd.ir
/س