ديد کلي

عطرها موادي هستند که انسان‌ها براي اينکه خوش‌بو باشند و در نزد ديگران مقبول ، از آنها استفاده مي‌کنند. عطرهايي که از مواد طبيعي بدست مي‌آيند، مانند مشک آهوي ختن ، اندکند. اغلب اين مواد ، از مواد شيميايي و بصورت سنتزي توليد مي‌شوند. با ساختار عطرها آشنا مي‌شويم.

مواد سازنده عطر

هر نوع عطر دست‌کم از سه جزء تشکيل يافته است که فراريت و وزن ‏مولکولي آنها تا حدي باهم تفاوت دارند.

جزء اول

جزء اول که تاپ نوت ناميده مي شود، فرارترين ماده و مشخصترين بو را در دارا بوده ‏و در توليد عطر کاربرد دارد.‏

جزء دوم

جز دوم که ميدل نوت ناميده مي شود، کمتر فرار است و عموما عصاره يک ‏گل (بنفشه ، ياس و غيره) است.‏

جزء سوم

آخرين جزء يا اندنوت ، کمترين فراريت را دارد و معمولا يک رزين يا پليمر مومي ‏است.‏

سيوتون ، اصلي‌ترين سازنده عطر

بيشتر عطرها اجزاي بسياري دارند و از لحاظ شيميايي غالبا مخلوطهاي ‏کمپلکس هستند. با پيشرفت تجزيه مواد عطر طبيعي ، مصرف ترکيبات آلي ‏سنتزي خالص که بوي آنها همانند بوي عطر خاصي مي‌باشد، بسيار ‏معمول شده است. نمونه آن سيوتون ، يک کتون حلقوي است که از سيويت ‏بدست مي‌آيد. سيويت ، ماده‌اي است که از غده‌هاي گربه سيويت ترشح ‏مي‌شود.
گربه سيويت ، حيواني شبيه به گربه است که در اتيوپي و افريقاي ‏مرکزي يافت مي‌شود.‏ سيوتون در عطر سازي ارزش بسيار دارد. امروزه سيوتون بصورت سنتزي ‏موجود است. براي سنتز سيوتون ، نخست 8 ، هگزادکان ـ1 ، 16، دي ‏کربوکسيليک اسيد تهيه مي‌کنند و سپس آنرا بصورت حلقه در مي‌آورند. يون توريم (Th+4) کاتاليزور بسته شدن اين حلقه است.
سيويت ، مانند مشک ، مجموعه‌اي از مواد جاذب جنسي است. اين مواد ‏جاذب جنسي در عطرهاي موثر با زيرکي بوسيله بوهاي گل و گياهي ‏پوشانده مي‌شوند. جاذبه اوليه از بوي خوش حاصل مي‌شود. اما اثر ‏اساسي ناشي از سيويتون يا مشک است.‏

ساير ترکيبات عطر

ترکيبات ديگري که در عطرها بکار مي‌روند، شامل الکلها و استرهايي با وزن ‏مولکولي زيادند. يک نمونه ، ژرانيول (با نقطه جوش‎‎‏ 230 درجه سانتي‌گراد) يک جزء اصلي از ‏روغن ژرانيوم (شمعداني معطر) ترکيه‌اي است.‏ استرهاي اين الکل ، براي ساختن ماده معطر سنتزي که بوي رز دارد، در ‏عطرسازي بکار مي‌رود. مثلا استري که از واکنش ميان ژرانيول و اسيد فرميک تشکيل مي‌شود، بوي رز دارد.‏
عطرها نوعا 10% تا 25% اسانس عطر و 75% تا 80% الکل و يک ثابت ‏کننده براي نگه داشتن روغن‌هاي اسانسي دارد. عطرها به بيشتر مواد ‏آرايشي افزوده مي‌شوند تا محصول بدست آمده بوي مطلوب داشته باشند؛ ‏اين مواد بوهاي طبيعي و ديگر اجزايي مانند مواد جاذب جنسي را مي‌‏پوشانند. آنها بعلت داشتن الکل ، خاصيت ضدعفوني و باکتري‌کشي ‏ملايمي دارند.‏

مواد دافع بو

حدود 2 ميليون غده عرق بر سطح بدن دست اندرکار تنظيم دماي بدن ‏هستند. اين غده‌ها با ترشح آب که تبخير آن اثر خنک کنندگي دارد، دماي بدن ‏را تنظيم مي‌کنند. از اين تبخير ، اجزاي جامدي به جاي مي‌ماند که عمدتا ‏سديم کلريد و مقادير کمتري پروتيين و ديگر مواد مرکب آلي است. ‏بوي بدن بيشتر از آمينها و مواد حاصل از هيدروليز روغنهاي چرب (اسيدهاي ‏چرب ، آکروليين و غيره) است که از بدن و از رشد باکتريايي در باقيمانده ‏حاصل از غده‌هاي عرق گسيل مي يابند. براي آنکه بدن انسان وظايف خود را ‏به خوبي انجام دهد، عمل تعريق هم امري عادي و هم ضروري است. خود ‏عرق کاملا بي بو است، اما محصولات تجزيه باکتريايي چنين نيستند.‏

انواع مواد دافع بو

مواد دافع بو از سه نوع عمده هستند:
* يک نوع آنها ، بطور مستقيم تعرق را مي‌خشکاند يا بعنوان مواد ‏منقبض‌کننده عمل مي‌کنند.
* نوع ديگر آنها که بو دارند و بوي عرق را مي‌پوشانند.
* نوع سوم آنها که ترکيبات بودار را با واکنش شيميايي برطرف مي‌کنند. از جمله موادي که بعنوان قابض عمل مي‌کنند، آلومينيم سولفات ‏آبپوشيده ، کلريد آلومينيم آبپوشيده (‏O‏2‏H‏6 . 3‏AlCl‏) ، آلومينيم کلروهيدرات ( در ‏واقع آلومينيم هيدروکسي کلريد ) و الکلها هستند. ‏

مواد بي‌بو کننده

از جمله مواد مرکبي که بعنوان عوامل بي‌بو کننده عمل مي‌کنند، روي ‏پروکسيد ، روغن‌هاي اسانسي و عطرها و انواعي از مواد ضد عفوني کننده ‏ملايم هستند. روي پروکسيد ، مواد مرکب بودار را با اکسيد کردن آمين‌ها و ‏ترکيبات اسيدهاي چرب بر طرف مي‌کند. روغن‌هاي اسانسي ، عطرها يا ‏بوها را جذب مي‌کنند يا آنها را مي‌پوشانند و ضدعفوني کننده‌ها معمولا ‏عوامل اکسيد کننده يا کاهنده‌اي هستند که باکتريهاي ايجاد کننده‌ بو را ‏مي‌کشند.
منبع:http://www.academist.ir