چکيده:

هزينه بـالا و روز افزون فراهم کردن اطلاعات علمي باعث شده که سرورهاي نسخ پيش چاپ الکترونيکي افزايش يـابد. ما شاهد تـأسيس سرور نسخ پيش چاپ الکترونيکي شيمي، آرشيوclin Med وآرشيو PhilSciهستيم که اينها فقط سه نمونه از اين دست هستند. مخازن واسپاري نسخ پيش چاپ الکترونيکي، چه قديمي و چه در حال تحول، اين اميد را بـه وجود آورده که کتابخانه ها مي توانند با هزينه معقولي دسترسي يه اطلاعات علمي مورد نياز خود را ادامه دهند. اين مقاله مزايـاي سرورهاي نسخ پيش چاپ الکترونيکي و موانع احتمالي بر سر راه پذيرش آنها را بررسي مي کند.

تعريف:

اصطلاح چـاپ الکترونيـکي محدوده اي از معاني را دربر مي گيرد، با آن که تعريف آن در ابتدا اين بوده که يک نويسنده يا گروهي از نويسندگـــان اثر خود را در بين متخصصين زمينه کاريشان توزيع کنند و بازخورد آنها را دريافت نمايند، امروزه تعريف چاپ الکترونيکي به اندازه اي عموميت يـــافته است که شـامل هـر اثـر الکترونيکي مي شود کـه بـه وسيله نويسنده اي در خارج از محيط انتشـاراتي سنتي بــه گردش درآيد.
نسخ پيش چاپ الکترونيکي مي توانند مدرکهايي باشند که به سرورهاي نسخ پيش چاپ الکترونيکي فرستاده شوند. بعضي از نسخ پيش چاپ الکترونيکي قبل از فرستاده شدن به سرورها بايد توسط دست اندرکاران ( بعبارت ديگر داوران) بررسي دقيق شوند و بعضي ديگر بدون اينکه بررسي دقيق شوند به سرورها فرستــاده مي شوند و مؤلفــان براي ارايــه بازخورد درمورد يافتــه هايي که دريافت مي کنند، تشويق مي شونـــــد. در بعضي موارد نسخ پيش چاپ الکترونيکي هم به سـرورها منتقـل مي شونـد، و هم به مجله هــاي علمي سنتــي فرستـاده مي شوند تا در فرايند نقد و بـــررسي رسمي قــرار گيرند. نسخ پيش چاپ الکترونيکي مي توانند در هـرزمان توسط مؤلف روزآمد شوند و نسخه هاي قبــلي در سرور باقي مي ماننــــــد. نسخ پيش چاپ الکترونيکي براي اطلاع دادن به همکــاران در مورد يک تحقيق در حــال پيشرفت و جويـا شدن نظريات متخصصين درباره آنها مورد استفــاده قرار مي گيرند.

سرورهاي نسخ پيش چاپ الکترونيکي :

سرورهاي نسخ پيش چاپ الکترونيکي ابزارهايي براي ذخيره کردن نسخ پيش چاپ الکترونيکي و مديريت خدمات شبــکه هستند. سازمانهاي گوناگوني آنها را اداره مي کنند، ماننــد : ناشرين علمي، بنيادهاي پژوهشي و بخشهاي دانشگــاهي. بعضي سرورها ايميل هوشمند ارايه مي دهند که در آنجا خوانندگان مي توانند يک پروفايل از موضوعـــات مورد علاقه اشـان به وجود آورند و به محض اينکــه مقاله اي منطبق با پروفايل آنهـا وجود داشت به [ ايميل ] آنها منتقل مي شود.
نويسندگان مي توانند با استفاده از نرم افزار خود آرشيوي، مقالاتشان را به طور کامل به سرورها بفرستند. وقتي که [مقالات] درسرور قرار گرفت خوانندگان مي توانند به مقاله دسترسي پيدا کرده و آن را بخواننـد و يـا چاپ کننـد و يا آن را انتقال داده و ذخيـره کنند. خواننده همچنين توانايي دادن يک بــازخورد فوري به نويسنـده از طريق گروههــاي مباحثه زنجيره اي را داراست.

سابقه :

مجله علمي يک رسانه ارتباطي مهم براي جامعه پژوهشي در سرتا سر جهان است . همان طور که lucky آن را جزيي از ارتباطات علمي قلمداد کرده است : ارتباطات براي علم مانند سيستم گردش خون بوده است اگرچه خيلي حالت ضرباني نداشته است. (Lucky,2000,p.259)ولي نظـام ارتباطات علمي و پژوهشي بـه خصوص ارتباطات علمي تحت فشار شديدي است، در مدت بيش از يک دهـه چون که قدرت خريـد در مراکز دانشگاهي مرتبا کاهش چشمگيري داشته، منابع پايه براي پشتيبــاني از آموزش، پژوهش و يـادگيري نيز در اين مراکز کاهش يافته اند هزينه نگهداري مجموعه هــــاي پژوهشي براي اغلب سازمانهاي دانشگاهي غيرقابل تحمل شده است. و اين بـــه علت تورم دورقمي قيمت مجلات و هزينه هاي بسيــار زياد منابع الکتــرونيکي تجــــــــاري بوده است. به خصوص کتابخانه هاي استراليــا و نيوزيلند که بخش کوچــکي از بـــازار را تشکيل مي دهند، آسيب پذيرند و قدرت تجـاري کمي دارند، و در زمينه نرخ برابري با نوسانات بازار نيز آسيب پذير هستند. براساس آمــار انجمن کتابخانه هاي تحقيقاتي آمريکـا قيمت مجلات علمي 207 درصد بين سالهاي 1986- 1999 افزايش يافته است .(Association of Research Libraries , 2000)

الگوهاي جديد پشتيباني اطلاعات علمي پژوهشي

به ويژه در حوزه‌هاي علمي، مفاهيم سنتي دسترسي به پيشينه پژوهشي، براي پاسخگويي به نيازها و انتظارات محققان، يا حتي براي جريان سرعت بخشيدن به توسعه علمي کفايت نمي کند. پيشرفتهاي سريع در حوزه فناوري اطلاعات به شکلي چشمگير، ماهيت ارتباط علمي را دگرگون نموده است. رشد اخير «سرور»هاي چاپ الکترونيکي نمونه اي از شتاب رشد در مبادله اطلاعات علمي است. قبل از نشر از طريق اينترنت، پيش نويس هاي چاپي گزارشهاي پژوهشي بين همکاران براي اظهار و نشر دانش علمي، مبادله مي شد. اين وضع امکان دسترسي آزاد و نامحدود به يافته هاي پژوهشهاي جاري فراهم مي کرد. آنها به صورت يک الگوي رايج گسترش مي يافتند. دسترسي آسان و مبادله آزادانه اطلاعات بدون محدوديتهاي مرزهاي سازماني و ملي. چاپ الکترونيکي ممکن است تهديدي براي انتشارات پژوهشي برجسته نباشد، نظير «Nature» و «Science» امادر صورت موفقيت چاپ الکترونيکي، مجلات پرهزينه و کم اهميت تر که توسط ناشران تجاري توليد مي شود، تحت تاثير قرار گيرد (Kiernan, 1999).
چاپ الکترونيکي- با مجموعه اي از مزايا و معايب- خط سير ديگري را براي انتشار ارايه کرد. چاپ الکترونيکي امکان يکپارچگي داده ها را فراهم کرد، نظير ترکيب متن با تصوير و پويانما(انيميشن). آنها مي توانند به سادگي روزآمد شده و همچنين اين اطلاعات مي تواند با اطلاعات الکترونيکي ديگر که فرايند انتشار متفاوتي داشته يکپارچه شود. مانند داده هاي خام، استنباط‌هاي حاصل شده از تحليل، استدارکات موجز و در آخر بررسي اوليه.

مزاياي نسخ پيش چاپ الکترونيکي:

سرعت انتشار:

در بعضي موضوعها که انتشـار سريع دانش در آنها مهم مي باشد، انتشــــــار الکترونيکي نسخه هاي پيش از انتشــار1 يک ضرورت مسلم است. ( Tomaiuolo and Packer,2000,p.53) براي مثال فيزيک يک رشته نسبتا کوچک، فشرده و پيوسته است و فيزيکدانان بيشتر تمايل دارند که کشفيات جديد را فرا گيرند تا اينکه در فراينــــــد طولاني بررسي دقيق که به ارزيابي اعتبار نتايج تحقيقاتي مي پردازد، وقت خود را صرف کنند. (Ckierman1999)
همچنين انتشار سريع نتايج، در بسياري از مقوله هاي تحقيقاتي براي حفظ اولويت و ايجــــاد بازخورد به موقع مهم مي باشد. در بـررسي کـه انجمن نـاشرين جــامعه علمي وحرفه اي(APLS )با عنوان آنچه نويسندگان مي خواهنددر سال 1999 انجام داده، 34 درصد نويسندگان اظهار داشتند که سرعت انتشار مهمترين عاملي بوده که آنها بـراي انتخاب يک مجله جهت انتشار [ مقاله] خود به آن توجه کرده اند .
در بين فيزيکدانان فرايند رسمي دادن مقالات به مجلات با پيدايش روشهاي انتشــــاراتي ديگر (سريعتر) بهبود يافته است. براي مثالarxiv يک منبع مسؤول اطلاع رساني در زمينه فيزيک است که اغلب رشتــه هاي اين علم را زير پوشش خود دارد و منابع خود را در زمينه علوم غيرخطي، رياضيات و کامپيوتر، گسترش داده است.
arxiv داراي 130000 چاپ الکترونيکي با رشد سالانه 30000مي باشد و 35000 کاربر دارد که آنها80000 مورد از اين نسخ پيش چاپ الکترونيکي استفاده کرده اند و توسط 15 کشور بازبيني مي شود و به ارايه خدمات مي پردازد. خدمـاتي مانند گزارش دادن از طريق پست الکترونيکي در مورد نسخ پيش چاپ الکترونيکي جديدي که در زمينه هاي مورد علاقه افراد دريافت کرده است.
محققين در سرتا سر جهان براي گزارش دادن و ارسال تحقيقات جديد خود و اطلاع از تحقيقات جـديدديگران از arxivاستفاده مي کننـد. Arxiv سروري براي نسخ پيش چاپ الکترونيکي دارد کــه در آن جديــــدترين انتشارات مقوله هاي گوناگون فيزيک وجود دارد و نيز 90 درصد مقالاتي که قبلا در مجلات و کنفرانسها ارايه شده است را در بـردارد(Oconell,2000). arxiv الگويي از سرعت و تعامل مستقيم را ارايه مي کند که در آن محققين به عنوان توليد کننده ، توزيع کننده و استفاده کننده اطلاعات مشارکت دارند.
توانايي سروکار داشتن با مجموعه عظيمي از داده ها :
نسخ پيش چاپ الکترونيکي اساسا ويژگي هاي بيشتري نسبت به مقالات معادل خود دارند. براي مثـال : آنها مي توانند در يک رشته با توجه به گزارشات ارسالي توسط ديگران، تفسيرها و توضيحهايي را ارايه کنند. آنها توانــــايي ارتقاء روش ارايه نتايج را از طريق ارايه مجموعه زيادي از داده ها مانند تصاوير ديجيتــــالي و نتايج آزمايشــــات ناموفق را دارند.مثلا سرور نسخــــه هاي پيش از انتشــار شيمي
http://www.chemweb.com/preprint?url=/Cps مي تواند همه فايلهاي پيوست يک مقاله را بپذيرد و با آنها سازگاري پيدا کند. سيستمي مفيد است که به دانشمندان و محققين کمک کند تا از تجارب موفق و ناموفق ديگران مطالبي را بياموزند.

هزينه ها :

هزينه يک موضوع بسيار پيچيده است. (Varmus2000)از مرکزسرطـــانMemorial Sloan-Kettering نکات مهم اين بحث را به طور برجسته خاطر نشان مي کند:
“ استفاده زياد از نشر الکترونيکي هزينه هاي کلي نشر را قطعا پايين خواهد آورد، هرچنــد که توزيع مخارج ممکن است مورد بحث بـاشد اين نشان مي دهد کـه چگونـه دست انـدرکاران گوناگون نشريــات علمي در تعيـيـن هزينه هاي آنها سهم دارد مانند: نويسندگان، خوانندگان، انجمنهاي علمي، سازمانهايي مانند: House Scientisit ، نهادهاي دولتي و کتابخانه ها، البتـــه ميزان سهمي که هريک از اين دست انـدرکاران در هزينه ها بايد داشتــه باشند موضوع قابل بحثي است. ولي خوب است که خاطر نشان کنم به مرور زمان مي توان به حالت اقتصادي رسيد.
در حــالي که Varmusبــه طورکلي به نشــر الکترونيکي اشـاره مي کند و صرفه جويي مقياسي که او پيشنهاد مي کند در مورد مدل چــاپ الکترونيکي دقيقا صدق مي کند. همان طور که متون علمي آزادانــه و مجاني از طريق سرورهاي نسخ پيش چاپ الکترونيکي در دسترس قرار مي گيرند، نـاشرين نيز اصلاحاتي در الگوهاي هزينه اي خود به وجودمي آورند. براي روبرو شدن با کاهش احتمـالي تعداد مشتريان، ناشرين ممکن است بــار هزينـه ها را از خواننده به نويسنده منتقل کنند.
ممکن است نيــاز باشد که نويسندگان هزينه پذيرش را به ناشرين بپردازند که اين کار براساس برنامه اي انجام مي شود که مدل هزينه به ازاي صفحه نام دارد. نويسندگان مي توانند اين هزينه ها را جزو فرمهـاي مؤسسه پشتيبـاني کننده تحقيق وارد کنند.
کتابخانه ها مي توانند در انتخاب خود طوري عمل کنندکه از بعضي از هزينه هاي اشتراک جاري مجلات سنتي رهايي يابند و در نتيجه در موقعيتي قرار گيرند که در هزينه هاي پذيرشي که نويسندگان با آن روبرو هستند مشارکت کنند.

بررسي دقيق :

“توزيع اطلاعات علمي به وسيله روشهاي الکترونيکي به معني اشاعه اطلاعات نامنظم و بدون کيفيت و [ نيزبه معني ] فقدان سلسله مراتب ارزشمنـــدي از ساختار اطلاع رساني در علوم نيست(Varmus,2000) . در مطالعـــــــه اي که (ALPS1999) ]با عنوان [ آنچه نويسندگان مي خواهند انجام داده نويسندگان اظهار داشتند که بررسي دقيق بايستي ادامه داشته باشد همان طورکه عدم آن مي تواند براي کيفيت آثـــار چــــاپ شده زيان آور باشد، آنها همچنين از امکــان بـررسي دقيق الکترونيکي حمايت کردند.
چون که امروزه اطلاعات الکترونيــــکي قابل دسترس از رشد زيادي برخوردار شده اند، فراينـــد بررسي دقيق که به پـالايش [ اطلاعات ] مي پردازد بــراي صرفه جويي در وقت محققين اهميت زيــادي پيدا کرده است. خيلي ها ممکن است با ديدگاهي که سردبير يک مجله تاريخي بيان کرده و به وسيلهMcGinty,1999,p.105) ( نقل شده است موافق باشند: انتشارات خيلي زياد به اندازه کافي فوق العاده نيست. همچنين پالايش تحقيقات راهنمايي هايي را درباره ارزش گذاري براي محققين تازه وارد به يک رشته ارايه مي کند، ولي همان طور که Ginsparg خاطر نشان کرده وقتي که مقاله اي در يک مجله مروري دقيق وارد مي شود به معني صحت آن نيست… بلکه به معني اين است که اشتباهات آشکاري در آن وجود ندارد(Gorman,2001,p.77 نقل شده ازGinaparg) .
استفاده از نسخ پيش چاپ الکترونيکي باعث مي شود بررسي هاي دقيق از يک سيستم بسته و معمولي ـ که در آن تعداد کمي مطالب انتخاب شده وجود دارد ـ به يک فرايند باز و روبه رشد تبديل شوند. [که اين فرايند] بالقوه بسيـــاري مطالب از رشته هاي گوناگون را در بر مي گيرد. اين ماهيت بازگزارش و تفسير تضمين مي کند که محققين دقيق بوده و در ارزيابي کار همکاران خود دقت و وظيفه شناسي از خود نشان داده اند.
صاحبان اين سرورها افرادي دانشگاهي و علمي بوده و تضمين مي کنند که مطالب مروري نامربوط و افترا آميز منتشر نشود. ClinMed نمونه اي از مطالب بــررسي دقيق باز است . http://clinmed.netprints.org ( اين مشارکت به وسيله گروه انتشاراتيBMJ و کتابخانه هاي دانشگاهي Stanford انجام شده است. )
خوانندگان مي توانند نظريات خود را درباره هر مقاله از طريق تسهيلات پاسخ دهي سريع ارسال کنند، هدف اين است که پاسخ هايي که واقعا به موضوع ارتباط دارند دريافت شوند.
دسترسي باز به کتابخانه اي حاوي نسخ پيش چاپ الکترونيکي بين رشته اي :
براي جستجوي به هم پيوسته در سرتــاسر سرورهاي نسخ پيش چاپ الکترونيکي گونــــاگون پروژه آرشيوهـــــاي باز http://www.openarchives.org توسعه يافته است. اين به خصوص در مورد مقوله هايي که تحقيق در آنها به طور روزافزون بين رشته اي شده است بسيار با ارزش مي باشد. آرشيوهاي باز محققين را قادر مي کند که مقالات تحقيقاتي را در محدوده اي از سرورهاي موضوعي با يک شاخص بازيابي جستجو و بازيابي کنند. مشارکت کنندگان در اين پروژه عبارتند از: Cogprints,NCSTRL,Arxiv مسيوليت پروژه به عهده شوراي منابع اطلاع رساني و کتابداري، اتحاديه کتابخانه هاي ديجيتالي، ايتلاف منابع دانشگاهي و نشريات علمي، انجمن کتابخانه هاي تحقيقاتي و کتابخانه تحقيقاتي آزمايشگاه ملي LosAlamos مي باشد.

موانع و مسايل:

انتشارات مقدم:

نويسندگان نگران هستند که انتشار يک چاپ الکترونيکي مانع انتشار آن مطلب در مجلات بررسي دقيق شود.
مبتکرين در دوران چــاپ (دهه 1960 ) بــــا اين مشکل مواجه شدنـد، يعني زماني که مؤسسه ملي بهداشت آمريکا (NIH ) بــا توزيع نسخه هاي پيش از انتشـار مقالات زيست پزشکي از طريق گروههاي مبادله اطلاعاتي ( IEGS ) اين کار را تجربه کرد. ولي ويراستاران مجلات علمي هييت تحريريه خود را متقاعد کردند تا مقالات و ســـاير مدارک ارتباطي که قبلا در چرخه(IEGS ) قرار گرفته اند را قبول کنند. مخالفت به حدي بود که اين کار ديگر انجام نشد و عملا باعث شد که ديگر نسخه هاي پيش از انتشار تحقيقات در متون علمي وارد نشود .
« … اين احتمالا يکي از سه مانع عمده براي رشد بيشتر فرهنگ نسخه هاي پيش از انتشار در علوم بود. دوميــــن [مانع] قطع پشتيبــاني از(IEGS ) توسط (NIH )بودکه بخشي از آن به علت هزينه هايي بودکه ادامه و گسترش(IEGS )دربرداشتند. سومين [مانع] ادامه مخالفت بسياري از دانشمندان زيست پزشکي ارشد و مشهور با توزيع مقالات بررسي نشده بود.(Till,2001) »
حتي امروزه بعضي نــاشرين به نسخه هــاي منتشر نشده مؤلفين که به سرورهاي وب ارســال مي شوند توجهي نمي کنند.
مانند انجمن شيمي آمريکا و ناشرينEngland Journal of Medicine, Science New . ساير ناشرين مقــالاتي را که در سرورهاي نسخ پيش چاپ الکترونيکي وجود دارنــد را قبول مي کننـــد. جـامعه سلطنتي شيمي) Chemistry (Royal Societyمقـــالاتي را که سرورهــاي نسخ پيش چاپ الکترونيکي وجود دارد را رد نمي کند. of Neuroscience ,Physical Review ,Journal American Journal of Mathematics اين چنين توزيعي را سازگار با مجلات خود مي دانند. ناشر [مجله] Nature اظهار مي دارد که وجود نسخ پيش چاپ الکترونيکي در سرورها مانع ارايه اين انتشــــارات نمي باشدClinMedليست مجلاتي که نسخ پيش چاپ الکترونيکي را قبول مي کنند و يا از قبول آنها خودداري مي کنند را منتشر مي کند که از طريق اين آدرس در دسترس است: http://clinmed.netprints.org/misc/policies.shtml.
اگر اساتيد دانشگاه داراي انتشارات مقدم باشند نگران انتشار آثارشان در سرورهاي نسخ پيش چاپ الکترونيکي هستند. زيرا که نمي خواهند چشم انداز کمک ها و پشتيبانيهاي مالي را از دست بدهند.
ارايه مقاله در مجلات برجسته يک عامل مهم در تصميمات مربوط به استخدام رسمي و ارتقاء [اساتيد دانشگاه ] مي باشد.

اجبار در نشر :

محققين در يک محيط پژوهشي بسيار رقابتي کار مي کنند. يکي از آثار جانبي ناخواسته اين چنين رقابتي اين است که نويسندگان مرتب به اين فکر مي افتند که نتايج تحقيقات خود را پيش از موعد مقرر و شتابزده اعلام نمايند.
باتوجه به ماهيت عمومي رسانــه، به هرحــال ممکن است محققين بــراي اينکه اولين نفر در انتشــار مطلبي باشند عجله کرده و نتايج [ تحقيقات ] خود را کاملا بررسي نکنند.
«وقتي که يک مدرک ارتباطي به وسيله 700 متخصص و يا بيشتر مورد موشکافي قرار بگيرد يک فرد بايد احمق باشد که با ارايه يک مقاله درجه دوم يا پيش پا افتاده خود را به خطر بيندازد.»(Till,2001,p.9 نقل شده ازGreen)
Varmusروشهــاي گونـاگوني را براي حفظ کيفيت اطلاعاتي که از طريق سرورهاي نسخ پيش چاپ الکترونيکي توزيع مي شوند ارايه مي کند:
“با تعيـــين صلاحيت پديد آورندگان هر سايت الکترونيکي که براي انتشارات علمي به وجود مي آيد و با مشخص کردن معيارهاي صريح براي جلوگيري از ورود و حفظ بسياري از ويژگيهاي بررسي و پالايش [ مقالات] که در مجلات چاپي و هييت هاي تحريريه و بررسي هاي دقيق و ديگر موارد وجود دارد. (2000Varmus ) [ مي توان به اين کيفيت رسيد] .”

مسايل امنيتي :

نويسندگان ممکن است تمايل به انتشار مقالات خود در سرورهاي نسخ پيش چاپ الکترونيکي نداشته باشند زيرا آنها نگران هستند که يکپارچگي محتوايي مقالات آنها به خطر افتد. مدارک ممکن است به طور تصادفي يا مغرضانه دچــار تغيير شوند سرقت ادبي نيز مورد توجه است، زيرا امکانات رسانه نسخه برداري بدون ارجاع را امکان پذير مي کند.

رابط جستجو و توانايي بازيابي :

از بعضي سرورهاي نسخ پيش چاپ الکترونيکي انتقاد شده است زيرا که رابطهاي آنها کاربرمدار نبوده اند، در حالي که بعضي ديگر به نيازهاي کاربر نهايي پاسخ داده اند. زيرا که رابطهاي جستجوي آنها از نظر عملکردي، انعطاف پذير و واضح بودنـــد. براي مثال arvix راهنمــاييهاي عــالي براي کـــاربران فــراهم کرده است. سرور http://www.leeds.ac.uk/educol/index.html Educationlin نمونه اي از رابط جستجو است که با خواست کاربر نهايي پيشرفت کرده است.

پروانه ثبت اختراع :

جايي که پروانـــه هاي ثبت اختراع توليدات و فراينــدها، نتايج مطلوب کار بـاشد، محرمــانه بودن نتــايج تحقيق، ضرورت انتشار سريع و گسترده اطلاعات را تحت الشعاع خود قرار مي دهد. در اين محيطها نسخ پيش چاپ الکترونيکي ممکن است رشد پيدا نکنند.
“براي مثال در تحقيقـات شيمي فرصتهاي بيشتري براي ثبت اختراع نسبت به فيــزيک وجود دارد و بسياري از شيميدانان نمي خواهند اطلاعات را منتشر کرده يا [با ديگران ] به مشارکت بگذارند، زيرا که آنها از نظرتجاري ممکن است با ارزش باشند.) Bovenschulte & Parker نقل شده به وسيلهGorman,2001,p.77

جمع بندي:

امروزه سرورهاي نسخ پيش چاپ الکترونيکي زيادي فعاليت دارند، در زمينه شيمي، فلسفه، علوم تربيتي و تاريخ و نيز در مقوله هاي ديرينه تر مانند فيزيک، رياضيات و اقتصاد.
افزايش نسخ پيش چاپ الکترونيکي نشانه خوبي از تغيير در محيط الکترونيکي و گام برداشتن به سوي روشهاي تواناتر براي ارتباطات علمي است. رشته هاي علمي از نظر پذيرش نسخ پيش چاپ الکترونيکي بسيار با هم فرق مي کنند Robkling استــــاد سيستم هـــا و علوم اطلاع رســـاني در دانشگاه اينديـــا واقع درBloomingcoo مي گويد : (Kierman 1999,Cronin 2000)“ در اثري که توليد مي شود اعتبار ذاتي وجود دارد هرچند که مراحل رسمي و نهايي بررسي دقيق را طي نکرده باشد. آن مدل ممکن است از نظر فني در ســـاير مقوله ها تکـرار شود ولي از نظر اجتماعي ممکن است پذيرفته نشود. بنابراين بايد تفاوتهاي اجتماعي موجود در مقوله هاي [ اصلي ] و مقوله هاي فرعي را قبول کرد و نيز پذيرفت که چگونه اين تفاوتهاي روحي ـ رواني، شناختي و رفتاري، اقتباس الگوهاي جديد نشر، ذخيره سازي و آرشيو سازي و اطلاعات ارتباطي را سرعت بخشيده يا به تاّخير مي اندازند. “(Cronin 2000)
سروري که به تازگي در زمينه شيمي به وجود آمده است، مي تواند در آينده يک ابزار ارزشمند باشد. تاکنون شيميدانان تمايل داشتند که نتايج پژوهشهاي خود را به مشارکت بگذارند. نظريات مفيد جمع آوري شده بيش از 120مدرک را به سرور Chemweb رايگان ارسال داشته است. اين ممکن است کم به نظر برسد. توجه کنيد که يک ناشرچاپي (يعني انجمن شيمي آمريکا در واشنگتن دي سي) سالانه 32مجله بررسي دقيق با 20000مقاله منتشرمي کند.
ولي دقت کنيد که يک سرورنسخه هاي پيش از انتشار در آزمايشگاه ملي لوس آلاموس NMکه شروع ضعيفي داشته، در اولين چهار ماهه شروع کارش در سال1991، 225 مورد دريافت داشته است. اين مخاطره آميز است ولي پيشرفت خواهد کرد، تا نشانه اي براي تلاشهاي بعدي در زمينه نسخه هاي پيش از انتشار الکترونيکي شود.(Gorman,2001,p.76)
بايد ديد که آيا نسخ پيش چاپ الکترونيکي مي توانند ورود موفقيت آميزي در محيط هاي تحقيقاتي رقابتي داشته باشند. نسخ پيش چاپ الکترونيکي مي توانند روش ارتباط محققين با يکديگر و با خواننده هايشان را تغيير دهند.
نسخ پيش چاپ الکترونيکي مي توانند يک رسانه ارتباطي مؤثر، مطمين و سريع براي نويسندگان فراهم کنند. آنها نويسندگــــان را قــــادر مي سازند که نتايج تحقيقاتي خود را در مرحلــــه اي از فرايند تحقيق،بــا همتايان خود به مشارکت بگذارند و سؤالات خود را با آنها مطرح کرده و بازخورد منـــــاسب را دريافت نموده و منابع دايمي و بادوام از کارهاي خود ايجاد نمايند. ولي تــاّثير کلي نسخ پيش چاپ الکترونيکي براي همه دست اندرکاران صنعت ارتباطــات علمي مثبت نيست. همان طور که نسخ پيش چاپ الکترونيکي در فرآيند ارتباطات علمي وارد و با آن ادغام مي شوند، ارتباطات بين نويسندگان، ناشرين، خوانندگان و کتابخانه ها نيز تغيير مي يابد. هنوز موضوعات زيادي وجود دارد که بايدحل شوند تا ما همان طور که Eisen در مورد کتابخانه عمومي علوم پيش بيني کرده، به اين حوزه نگاه کنيم.
“آينده واقعي نشر اين چنين خواهد بود که در آن زمان هيچ کس کنترلي بر متون ( نشريات ) ندارد. Eisen) نقل شده به وسيله ( Karow.

پي نوشت :

1- نرم افزار خود آرشيوسازي مجاني که نويسندگان مي تواند با آن مقالاتشان را وارد سرور نسخ پيش چاپ الکترونيکي کنند را مي توان در سايت وب با آدرس http://eprints.org پيدا کرد.
2- اين پيش نويس ها اغلب با اين اسامي ناميده مي شوند: مقاله، مقاله کاري، مقاله مباحثه اي، مقاله تحقيقي.
3- در اين نقل قول، اگر بخواهيم دقيقاً اصطلاح نسخه پيش از انتشار را توصيف کنيم، بايد آن را چاپ الکترونيکي بدانيم چون که نويسنده به انتشارات الکترونيکي اشاره مي کند.
4- براي توضيح بيشتر در مورد اهداف و پيشرفت هاي پروژه آرشيوهاي مجاني شامل خصوصيات فني و خوانندگان آن مي توانيد به اين سايت وب مراجعه کنيد.http://www.openarchives.org

منبع:http://www.academist.ir