ارنست رادرفورد يک فيزيکدان هسته‌اي اهل نيوزلند بود.
او در تاريخ 30 ماه اوت سال 1871 در حومه برايت‌واتر شهر نلسون واقع ساحل شمالي جزيره جنوبي نيوزلند به دنيا آمد. او چهارمين فرزند از دوازده فرزند جيمز و مارتا رادرفورد نيوزيلندي‌هاي نسل اول بود که از کودکي از اسکاتلند به زلاند نو آورده شده بودند. خانواده رادرفورد در يک خانواده پر جمعيت دوازده بچه‌اي بود که اعضاي آن همه در انجام کارهاي روزمره خانواده مشارکت مي‌‌کردند اهل خانه همه افرادي جدي کليسا رو، خوشحال و با فرهنگ بودند. علاقه مندي رادرفورد به علوم در مرحله زودي بروز کرد. او ده ساله بود که کتاب پرطرفداري بنام خواندني‌هاي اوليه در فيزيک تاليف معلمي بنام بالفور استوارت به دست آورد. کتاب استوارت مشابه کتابهاي خود آموز فيزيک اموزي بود که در آنها نحوه به نمايش درآوردن اصول پايه فيزيک يا استفاده از اشياي ساده موجود در خانه مانند سکه، شمع، سنگ وزنه و وسايل آشپزخانه به خواننده ياد داده مي‌شود. رادرفورد جوان سخت شيفته آن کتاب شده بود نخستين بورس از بورسهاي تحصيلي متعدد زندگي خود را در سال 1887 که 16 ساله بود به دست آورد.
بورس تحصيلي دومي وي را قادر به ثبت نام در دانشکده کنتربوري شهر کرايست‌چرچ کرد که مؤسسه‌اي بود که در سال پيش از تولد خود او بوجود آمده بود. وي رشته‌هاي تحصيلي اصلي خود را فيزيک و رياضيات انتخاب کرد که از بخت مساعد در هر دوي آنها معلمان خوبي هم داشت. رادرفورد در پايان دوره آموزشي سه ساله خود درجه کارشناسي رياضي و فيزيک – رياضي و (بطور کلي) علوم فيزيکي به پايان رسانيد. نکته قابل ذکر در رابطه با زندگي خصوصي وي در ايام اقامت در کريستچرچ اينکه وي در آنجا با ماري نيوتن دختر صاحبخانه خود آشنا و پيبند عشق او شد. رادرفورد در پي انتشار دو مقاله مهم در باره فعاليت تشعشعي مواد در سال 1895 بر خلاف دوم شدن در گزينش جايزه مهمي به شکل يک بورس تحصيلي دريافت کرد مقررات اعطاي جايزه حق انتخاب مؤسسه آموزشي را به خود برنده جايزه مي‌‌داد که رادرفورد آزمايشگاه کاونديش دانشگاه کمبريج به مديريت جي .جي تامسون(صاحب نظر پيشتاز جهان در زمينه الکترومغناطيس) را برگزيد در آن سال ويلهلم کنراد رونتگن فيزيکدان آلماني موفق به کشف اشعه ايکس شد کشف مهم ديگري که منجر به شروع کار اصلي رادرفورد شد.
کشف هانري بکرل فرانسوي در سال 1898 بود. رادرفورد در سال 1895 به آزمايشگاه کاونديش دانشگاه کمبريج آمد تا در آنجا تحت مديريت جي.جي امسون مشغول به کار شود تامسون که استاد فيزيک تجربي بود رادرفورد را فعالانه در آزمايشگاه به کار گرفت رادرفورد در اوايل کار تحقيقاتي خود با انجام آزمايشي که فکر آن از خود وي بود دو تابش راديواکتيوي ناهمانند شناسايي کرد او پي برد که بخشي از تابش با برگه‌اي به ضخامت يک پانصدم سانتي متر قابل ايستادن بود اما براي متوقف کردن بخش ديگر برگه‌هاي بس ضخيم تري لازم بود او اولين اشعه‌اي را که تابشي با بار الکتريکي مثبت و يونيده کننده‌اي قوي بود و به سهولت در مواد جذب مي‌‌شد اشعه آلفا نام داد. اشعه دوم را که تابشي بار الکتريکي منفي بود و تشعشع کمتري ايجاد مي‌‌کرد اما قابليت نفوذ آن در مواد زياد بود اشعه بتا ناميد. تابش نوع سومي که شبيه پرتوهاي ايکس بود در سال 1900 بوسيله پل اوريچ ويلارد(فيزيکدان فرانسوي) کشف شد اين پرتو نافذترين تابش را داشت. طول موج آن بسيار کوتاه و بسامد آن فوق العاده زياد بود تابش جديد، پرتو گاما نام گرفت. رادرفورد و همکارانش کشف کردند که فعاليت تشعشعي طبيعي مشهود در اورانيوم: فرآيند خروج ذره آلفا از هسته اتم اورانيوم بصورت يک هسته اتم هليم و بر جاي ماندن اتمي سبکتر از اتم اورانيوم در اورانيوم به ازاء هر خروج ذره آلفا از آن است از کشف آنها نتيجه گيري شد که راديوم تنها عنصر از شرته عناصر حاصل از فعاليت تشعشعي اورانيوم است.
رادرفورد در سال 1903 به عضويت انجمن سلطنتي لندن در آمد و در سال 1904 نخستين کتاب خود به نام فعاليت تشعشعي را که امروزه از کتب کلاسيک نوشته شده در آن زمينه شناخته مي‌شود، منتشر کرد شهرت رو به افزون رادرفورد در جوامع علمي سبب شد که از طرف دانشگاه‌ها تصدي کرسي‌هاي زيادي به وي پيشنهاد شود او در سال 1907 به انگلستان بازگشت تا تصدي مقام مذکور را در دانشگاه منچستر به عهده بگيرد رادرفورد در دانشگاه منچستر رهبر گروهي شد که به سرعت دست به کار تدوين نظريه‌هاي تازه در باره ساختار اتم شد آن دوره پر ثمرترين دوره زندگي دانشگاهي او بود رادرفورد به پاس کوششهاي علمي خود در دانشگاه منچستر نشانها و جوايز زيادي دريافت کرد که دريافت جايزه نوبل سال 1907 در شيمي نقطه اوج آن بود اين نشان افتخار را البته براي کارهايي که در کانادا در زمينه فعاليت تشعشعي عناصر کرده بود به او دادند بزرگترين دستاورد رادرفورد در دانشگاه منچستر کشف ساختار هسته اتم بود پيش از رادرفورد اتم به گفته خود او يک موجود نازنين سخت و قرمز و يا به حسب سليقه خاکستري بود اما اينک يک منظومه شمسي بسيار ريز متشکل از ذرات بي شمار بود که مظنون به نهفته داشتن اسرار ناگشوده متعدد ديگر در سينه هم بود.
رادرفورد در سال 1937 در اثر يک فتق محتقن(گونه‌اي تورم ناشي از انسداد اعضاي دروني) در گذشت او در آن هنگام 66 ساله و هنوز سرزنده و قوي بود سهم رادرفورد در شکل گيري درک کنوني ما از ماهيت ماده از هر کس ديگري بيشتر است او اشکارا بزرگترين فيزيکدان آزمايشگري به بزرگي او نيامده بود دهها انجمن علمي و دانشگاه به او عضويت و درجات دانشگاهي افتخاري دادند او را پدر انرژي هسته‌اي ناميده اند.
/خ