ذخيره شدن ماهي بصورت تازه و زنده موجب مصرف اکسيژن مي شود ودر حاليکه فساد شروع شده کاز هاي سمي توليد مي نمايد در يک محفظه بسته هوا بسرعت آلوده شده و موجب کمبود اکسيژن ميگردد که اين عامل منجر به مرگ ماهيان مي شود که در اين هوا تنفس مي کنند.
اين وضعيت در مواقعيکه ماهيان در مخازن بدون يخ ذخيره مي گردد بيشتر ين خطر را دارد و همانند عملي است که در مجاري در ماهيگيري صنعتي رخ مي دهد و نيز ماهياني که پس از صيد درکنار ساحل ريخته شده و سپس ذخيره مي گردند نيز باچنين خطري مواجه هستند.
در اين مقاله خطراتي را که ماهيان را تهديد ميکند و ميزان آلودگي و چگونگي بوجود آمدن آن و نيز ميزان تاثيري که کارگران در هنگام کاربر روي کيفيت ماهي در ماهيگيري صنعتي ايجاد مي کنند را شرح داده مي شود.

خطرات در کجا بوجود مي آيد؟

از سالها پيش دريافته اند که يک محفظه بسته واقع در کرجيهاي ماهيگيري که حامل ماهيان همراه يخ مي باشد بعلت بسته بودن درب محفظه بمدت چند روز در طي حمل و نقل وارد نمودن محموله بطور سريع بداخل آب ايجاد خطر مي نمايد.
در اولين فرصت کارگران آماده ميشوند تا بوسيله روشن نمودن شمع در مسير تخليه بار ، صيدهائي را که براي چک کردن د رنظر گرفته شده تخليه نمايد. اگر شعله خاموش گردد، نشانه عدم وجود اکسيژن کافي مي باشد . امروزه پوشش که بر روي دريچه بارگيري قرار مي گيرد را حداقل يک ساعت قبل از تخليه باربر مي دارند .در بعضي از بخشها در صورت نياز براي تهويه محفظه ماهي هواکشهاو دمنده هايي تعبيه شده است .
در سالهاي اخير با طريقه درست چيدن و کم کردن تعداد ماهي و پايين آوردن مدت زمان حمل ماهيان کمک شده است که از بروز خطرات جدي در طول تخليه ماهي جهت مصرف انساني جلوگيري بعمل آيد . کارگران که در اتاقکهاي نگهداري ماهي و نيز در فروشگاه و کارخانه هاي گوشت ماهي مشغول بکار هستنداز سر گيجه رنج مي برند و نيز دچار عدم هوشياري و خفکي ناشي از سموم آن مي گردند و در بعضي مواقع بيهوش گشته و در همان حال جان خود را از دست مي دهند .اين کارگران وقتي تلاش مي کنند تا خود را از وضعيت که به آن دچار شده اند رهايي بخشنددر اثر حوادثي ديگر جان مي سپارند .
ودر صورت بهوش آمدن مبتلا به بيماري چشمي و اثرات سوء ديگر خواهند شد. ماهي بدون يخ و نيز صورتهاي ديگر از فساد انجمادي بسرعت اکسيژن هوا را مصرف کرده و به همان نسبت دي اکسيد کربن و گاز هاي سمي ديگري توليد مي کنند که استعشام آنها نيز صفر مي باشد اگر اما بعد از اينکه اتاقکهاي ماهي را تخليه گرديد، هنوز خطر وجود خواهد داشت زيرا هواي آلوده و سنگين هنوز در کف اين اتاقکها که تهويه نيز صورت گرفته است وجود داردوبراي کسانيکه براي تميز کردن به آنجا وارد مي شوند خطرناک است.
براي مثال در يک سيستم تخليه پمپي قبل از بارگيري بوسيله پمپ آب بداخل سيستم کشيده شده و به محفظه هاي خالي از ماهي در تانکهاي ساحلي براي مصارف بعدي برگشت داده مي شود . عمل باکتريائي که در آب کشيده شده بوسيله پمپ به همان طريقي که ماهيان را فاسد مي کند هوارا آلوده مي سازند.
و مي توانند محيط محفظه هاي ماهي را آلوده کنند .بخشهاي ديگر که در مجاور محفظه ماهي قرار دارند نيز در معرض خطر مي باشند زيرا گازهاي سمي از اتاقکهاي حاوي ماهي به اتاقهاي مجاور محفظه ماهي قرار دارند نيز در معرض خطر مي باشند زيرا گازهاي سمي از اتاقکهاي حاوي ماهي به اتاقهاي مجاور انتقال مي يابند.
بنابر اين مسئوليت دادن به افرادي که ممکن است به خواب روند در حاليکه ظرفها در حال خالي شدن مي باشند ، خطرناک است مواردي ديده شده است که افرادي از پاي درآمده اند و چندين ساعت پيدا نشده اندچه موقع هوا آلوده مي شود؟
گازهاي سمي در همه سطوح لزوما" مضر نيستند مردم مي توانند براي مدت زمان طولاني غلظت پايين سموم را تحمل نمايند. با دانستن حد استانه مي توان تمهيداتي براي تشخيص غلظت مواد سمي که بوسيله هوا منتقل مي شوند در نظر گرفت تا بتوان براي 8 ساعت در روز بدون اثر سوء تاثير آن را تحمل نمود محدوده آستانه مي تواند راهنماي خوبي باشد .
اما بعضي از اشخاص بدليل سن کم و يا عدم سلامت و يا موقعيتهايي که در آن قرار مي گيرند در آستانه بسيار پاييني نيز احساس ناراحتي و بيماري مي کنند. بررسي هوا اندوخته شده در طي چند روز وجود گازهايي از قبيل دي اکسيد کربن ، سولفيد هيدروژن و آمونياک در غلظت بالا را نشان مي دهند که ارتباط مستقيم با کمبود اکسيژن دارد جدول زير محدوده آستانه اين گازهاونيز درصدي که زندگي را دچار خطر مي نمايد را نشان مي - دهد.
حتي وقتيکه ميزان گازهاي سمي موجود در هوا از حد آستانه نيز پايين تر باشد کمبود اکسيژن مي تواند موجب مرگ در اثر خفگي شود هوايي که کمتر از 18 درصد اکسيژن داشته باشد ناسالم است.

توصيه هاي ايمني

چيدن ماهيان صنعتي در دريا

براي جلوگيري از جابجايي ماهيان که در کنار هم بصورت لايه لايه چيده مي شوند بايد بوسيله تخليه حفاظت شوند 0 گوشت ماهي در اثر جابجايي تخريب شده و فاسد مي گردد و بدين ترتيب گازهاي سمي توليد ميکند وقتي کارگران در محفظه هاي ماهي مشغول کار هستند بايد يک نفر در مسير پايين فرستادن بار حاضر باشد تا در هنگام خطر ، ديگران را خبر کند در اين موقع اولين کمکي که افراد مي توانند انجام دهند تنفس دهان به دهان است .
برروي عرشه کشتي در نزديکي مسير دريچه تخليه بار بايد محلي براي اين منظور وجود داشته باشد وقتي فردي براي بيرون آوردن فرد بيهوش داخل محفظه ماهي مي شود ديگر اعضاء بايد در محل دريچه بارگيري باشندودر مکاني که براي حفاظت در نظر گرفته شده بايد از حوادث و اتقاقات بيشتر پرهيز گردد.
در بندر گاه زمانيکه صيد در ظروف وجود دارد افراد نبايد بخواب روند و ارتباط با ساحل تا زمانيکه محفظه ماهي خالي گرددو تهويه صورت گيرد بايد برقرار باشد چند ساعت قبل از شروع تخليه دريچه هاي محفظه ماهي بايد برداشته شود و در ضمن قبل از تخليه و نيز درطي تخليه به منظور پيشگيري از فاسد شدن محموله کشتي بايد تهويه صورت گيرد تخليه بعضي از صيد ها ممکن است سبب آزاد شدن ناگهاني گازهاي سمي شود.
زماني که کارگران در محفظه ماهي مشغول کار هستند فردي بايد مراقب دريچه تخليه بار باشدزمانيکه يک کارگري احساس خستگي کند مي بايست از ادامه کار دست بردارد و تخليه بايد متوقف گردد تا زماني که محفظه ماهي بخوبي تهويه شود محلي را در روي عرشه جهت استراحت و مراقبت از افراد آسيب ديده در نظر گرفته شده که اين محل بايد در نزديکي دريچه تخليه بار باشد تا از حوادث ديگر در طي کار جلوگيري شود به کارگراني که براي تخليه در نظر گرفته مي شوند بايد کمک شود واگر کسي بيمار ومصدوم شد بايد سريعا" تحت درمان قرار گيرد لوازمي که براي تجزيه هواي آلوده بکار مي رود بايد در دسترس بوده اگر چه کنترل اصلي مي توانددر طي تخليه صورت پذيردوهر حادثه اي مي تواند بسرعت بررسي و مورد تحقيق قرار گيرد.

در کارخانه هاي گوشت ماهي

توصيه ايمني براي کارکردن در محفظه هاي ماهي عموما" در فروشگاهها عرضه گوشت ماهي و کارخانه ها قابل اجرا است فساد ماهي در قسمت داخلي و سطحي رخ مي دهد وجود حشرات و عدم تهويه سالن موجب بروز خطرات ناشي از ايجاد گازهايي در فضاي اطراف مي شود.
بطور کلي تمام امور که با صيد و فرآوري و عمليات آن در ماهيگيري صنعتي ارتباط دارد بايد با آگاهي از خطرات آن و احتياطي که نياز است صورت گيرد ماهيگيران و کارگران ساحلي بايد بدانند که مرز بين خفگي و احساس آن بسيار اندک است احتياطهاي ايمني بايد در همه مواقع به منظور جلوگيري از حوادث جدي در نظر گرفته شود.
بهترين راه براي کم کردن خطر پايين آوردن ضايعات و آلودگي هواست پايين آوردن درجه حرارت صيد بوسيله يخ و آب سرد شده دريا در ماهيگيري صنعتي کمک مي کند که ماهيان براي مصارف انساني کم خطر تر شوند و در عين حال بايد بتوانند از ايجاد بوي ناراحت کننده و ضخم کاسته و از تراوش مواد بين بافتي به خارج جلوگيري به عمل آيد.
منبع: پايگاه اطلاع رساني شيلات ايران