مقدمه
افزايش روزافزون جمعيت بويژه در کشورهاي در حال رشد و نياز روبه رشد اغلب اين کشورها به مواد غذايي و از سوي ديگر وجود ميليونها نفر جوان تحصيلکرده و علاقمند بکار و فعاليت اين قبيل کشورها ، زمينه ساز بکارگيري روشها و شيوه‌هاي کاربردي جديدي در استفاده از استعدادها و امکانات موجود است. براي اين منظور يکي از راهکارها ، گسترش کشت گياهان گلخانه‌اي است که هم از نظر تامين مواد غذايي مورد نياز مردم و هم از نظر اشتغال‌زايي بسيار حائز اهميت است.
اهداف کشت گياهان گلخانه‌اي
•پرورش تعداد فراواني از گلهاي زينتي و آپارتماني و بعضي از ارقام محصولات زراعي.
•در فصول غير زراعي مناطق سرد سيري هيچگونه امکان توليد محصولات کشاورزي در خارج از گلخانه وجود ندارد.
•بازده و ميزان توليد گياهان گلخانه‌اي در مقايسه با گياهان غيرگلخانه‌اي بسيار زياد است.
•در کشتهاي گلخانه‌اي امکان مبارزه غيرشيميايي با آفات و بيماريها ، اقتصادي و امکان پذيرتر است.
•با حداقل مصرف آب ، کود و سم حداکثر توليد بدست مي‌آيد.
•اشتغال و در آمد بيشتري براي توليدکنندگان فراهم مي‌شود.
•امکان توليد محصولات سالم و مشتري پسند فراهم شده ، ضايعات آن کاهش مي‌يابد.
•زمينه بسته بندي محصول و عرضه بهداشتي آن در مقايسه با ساير محصولات بيشتر است.
انواع گياهان گلخانه‌اي
غير از اغلب گياهان زينتي و آپارتماني که فقط در گلخانه‌ها و محيط‌هاي حفاظت شده قابل پرورش مي‌باشد، تعدادي از محصولات باغي نيز در محيط‌هاي گلخانه‌اي براحتي پرورش داده مي‌شوند که خيار داربستي ، فلفل دلمه‌اي ، گوجه فرنگي ، بادنجان و توت فرنگي از جمله اين گياهان هستند.
انواع گلخانه
گلخانه شيشه‌اي
اين نوع گلخانه‌ها معمولا داراي تاسيسات پيشرفته‌اي هستند. شيشه ، آهن و ساير وسايل و محصولات بکار برده شده در اين نوع گلخانه در مقايسه با گلخانه پلاستيکي از قيمت و استحکام بيشتري برخوردار است. سيستم آبياري ، نوع تغذيه ، نور ، گاز کربنيک ، رطوبت به صورت تمام اتوماتيک يا خودکار و با استفاده از کامپيوتر انجام مي‌پذيرد.
گلخانه پلاستيکي
اسکلت ساختمان اين گلخانه‌ها بيشتر از لوله‌هاي گالوانيزه و يا ميلگرد تشکيل شده و روي آنها با پلاستيکهاي مخصوصي پوشانده مي‌شود. عمر اين پلاستيکها حداکثر 5 سال است. اين گلخانه‌ها به صورت تونل‌هاي پلاستيکي تک واحدي ، مرکب ، با سقف شيرواني يا نيم دايره‌اي ساخته مي‌شوند.
انواع بسترهاي کشت گلخانه‌اي
کشت هيدروپونيک
در اين نوع کشت براي پرورش گياهان ، خاک استفاده نمي‌شود بلکه براي استقرار ريشه از پرليت يا از بسترهايي حاوي بسترهاي پشم سنگ استفاده مي‌شود. معمولا پس از استقرار بوته‌ها در بستر ، بلافاصله آبياري و تغذيه کامل گياه با استفاده از قطره چکانهاي مخصوص که در کنار هر گياه در نظر گرفته شده انجام مي‌گيرد.
کشت هيدروپونيک يا آبکشت مطلق
در اين نوع کشت معمولا کليه کودهاي مورد نياز گياه را به آب مقطر اضافه نموده در منبعي که داراي يک پمپ آب و چندين لوله متناسب با وسعت گلخانه است وارد مي‌نمايند. گياهان در سوراخهاي در نظر گرفته شده ، لوله‌هاي آب مستقر شده ، بطوري که ريشه اين گياهان کاملا در داخل آب قرار گرفته ، با جريان يکنواخت آب در داخل لوله‌ها مواد مورد نياز گياه را جذب مي‌نمايند.
کشت در بستر خاک
خاک مورد استفاده در گلخانه‌ها بايد داراي بافتي سبک ، هوموس‌دار و نفوذپذير باشد. در صورت سنگين بودن بافت خاک (خاک رسي) بايد با اضافه کردن مقداري شن به همراه مقداري کود حيواني پوسيده خاک را اصلاح کرد.
تنظيم دماي گلخانه و ارتباطش با ميزان نور و رطوبت نسبي
گياهان گلخانه‌اي در دماي بين 20 تا 25 درجه سانتيگراد بالاترين عملکرد را دارند. و درجه حرارت مورد نياز در شب بطور متوسط 4 ، 5 درجه کمتر از روز است. در درجه حرارت معمولي چون فعاليت گياه به حداکثر مي‌رسد بنابراين به نور بيشتري هم براي انجام فتوسنتز نياز دارد. رطوبت نسبي مورد نياز در گلخانه بين 70 تا 80 درصد است.
تامين گاز کربنيک مورد نياز گلخانه
براي تامين اين گاز يا بايد در روز تهويه کامل صورت گيرد و يا از کپسول‌هاي گاز کربنيک استفاده شود. در گلخانه‌هاي کوچک از چراغها و يا والرهاي نفتي هم مي‌توان براي رفع نياز گلخانه‌ها استفاده کرد به شرطي که شعله آنها کاملا آبي باشد تا از توليد گازهاي سمي ديگر جلوگيري شود.
منبع: http://daneshnameh.roshd.ir/خ