حساب قديمي‌ترين شاخه رياضيات است. احتمالاً پيدايش اين فن ناشي از نياز انسان به شمارش اشيا و دارايي‌ها بوده است.
پايه‌اي‌ترين عمليات حساب جمع و تفريق و ضرب و تقسيم است.
آموزش حساب از گذشته‌هاي دور جزو برنامه آموزشي کودکان دبستاني بوده است.
رياضي‌دانان معمولاً حساب را با نظريه اعداد مترادف مي‌دانند.

واژه? حساب

واژه حساب از محاسبه مي‌‌آيد. در زبانهاي اروپايي، به آن “آريتمه تيک” (Arithmetic) مي‌گويند که از واژه يوناني “آريتموس”(به معناي عدد) مي‌آيد. در زبان فارسي، دو کتاب از محمد فرزند ايوب طبري، اهل آمل مازندران، به نام‌هاي “شمارنامه” و “مفتاح المعاملات” در دست است که در سده چهارم و پنجم هجري نوشته شده است. محمد ايوب طبري “شمار” را به جاي حساب و “شمار نامه” را به معناي “کتاب حساب” گرفته است. “شمار” يا “شُمَر” از زبان پهلوي ساساني آمده که گاهي هم “مَر” ميگفته اند. بنابراين مي‌توان در زبان فارسي واژه نادرست “رياضيات” را که از واژه “رياضت” آمده است و از مضمون اين دانش، هيچ نشاني ندارد، به “راز و مر” تبديل کرد. “راز” که در واژه‌هاي “تراز” و “ترازو” آمده است، به معناي مقايسه کردن و “مَر” به معناي محاسبه کردن است، که روي هم، مضمون و جوهر “رياضيات” (دست کم به معناي نخست آن) را ميرساند. از ابوريحان بيروني هم کتابي باقي مانده (به زبانهاي فارسي و عربي) به نام “التفهيم” که گرچه درباره اخترشناسي است، ولي در پيش در آمد آن، عمل‌هاي مربوط به حساب شرح داده شده است. اين کتابها (شمار نامه، التفهيم و مفتاح المعاملات)، بجز آشنايي با دانش رياضي، ما را با برخي اصطلاحات فارسي مانند افزوذن (به جاي جمع)، کاستن (به جاي تفريق)، زدن (به جاي ضرب) و جز آن آشنا مي‌کند.

تاريخچه

حساب، دانش عدد، عملهاي مربوط به آن و بيان ويژگيهاي عدد است. در زندگي روزانه، در هر گامي که بر ميداريم، به حساب نيازمنديم. فرهنگ انساني را بدون “حساب” و “عدد” نمي‌توان تصور کرد، به اين دليل است که هر انساني بايد دست کم، از مقدمه‌هاي دانش حساب، آگاه باشد. حساب کهن‌ترين بخش از دانش رياضي است و سرچشمه‌هاي آن را بايد در ژرفاي تاريخ بشر جست و جو کرد. بسياري از قوم‌ها و ملت‌هاي باستاني، از جمله ايراني ها، مصري‌ها و چيني ها، بابلي‌ها و عيلامي‌ها (که در جنوب و جنوب غربي ايران زندگي مي‌کردند و امپراتوري بزرگي را تشکيل دادند) و حتي قوم‌هايي از ساکنان بومي امريکا مانند ماياها و آزتک ها، با حساب کار مي‌کردند. آنها، به حساب، براي شمردن و اندازه گرفتن چيزها (از هر نوعي که باشد) نيازمند بودند. از جمله، مصري‌ها براي محاسبه تعداد و اندازه سنگهايي که در ساختن هرمها به کار مي‌بردند، نياز داشتند، همچنين ارتفاع هرم، سطح قاعده آن و حجم هرم را محاسبه مي‌‌کردند.
منبع:http://www.academist.ir
/خ