ج ) ساير درسها
علاوه بر موارد ياد شده که اهم درسهاي دانشگاهي در رشته مهندسي عمران – عمران مي باشد، درسهاي ديگري نظير : " مصالح ساختماني و آزمايشگاه "، " تکنولوژي بتن و آزمايشگاه "، " آزمايشگاه مکانيک خاک "، " آزمايشگاه هيدروليک " و " آزمايشگاه مقاومت مصالح " ارايه مي گردد که در درسهاي آزمايشگاهي، دانشجو بعضي مطالب خوانده شده در درسهاي نظري را در عمل آزمايشگاهي آزمايش مي کند.
درسهاي نظير " راه آهن " و " اصول مهندسي ترافيک " هم که از جمله درسهاي مهم اين دوره هستند در بسياري از دانشگاههاي معتبر به عنوان درسهاي اجباري تدريس مي شوند.
درسهاي ديگري به عنوان درسهاي اختياري در دانشگاههاي مختلف باعنوانهاي متفاوت ارايه مي گردند. از جمله مهمترين آنها مي توان به درسهاي : " بارگذاري "، " اصول مهندسي سد"، " طراحي و معماري " و " اصول مهندسي پل " اشارهکرد.
1-7) ادامه تحصيلات
ادامه تحصيلات در دوره بعد از کارشناسي را تحصيلات تکميلي مي نامند که شامل : کارشناسي ارشد ( فوق ليسانس يا دکتراي حرفه اي ) و دکتراي تخصصي است. در دوره کارشناسي ارشد ناپيوسته، دانشجو حدود 32 واحد آموزشي تخصصي را که به تناسب رشته، تعدادي از واحدهاي آن را پايان نامه ( يا رساله ) تشکيل مي دهد، مي گذراند و معلومات خود را در يک زمينه خاص از رشته، گسترده تر از مقطع کارشناسي افزايش مي دهد .
در دوره کارشناس تخصصي که پس از پايان تحصيلات در مقطع کارشناسي ارشد شروع مي شود، بسته به رشته تحصيلي، حدود 45 واحد درس اختصاصي ارايه مي گردد که اغلب در حدود نصف اين تعداد واحد به پايان نامه دکتري اختصاص مي يابد. دانشجو با تدوين اين رساله، کار تحقيقاتي نسبتا" گسترده اي را در يک زمينه تخصصي خاص به انجام مي رساند و سعي مي کند در گسترش مرزهاي دانش سهيم باشد.
1-8) گرايشهاي مختلف کارشناسي ارشد و دکتري در رشته عمران
فارغ التحصيلان مقطع کارشناسي عمران- عمران، مي تواند در مقطع کارشناسي ارشد در گرايشهاي مختلف : سازه، سازه هاي هيدروليکي، مهندسي زلزله، راه وترابري، مکانيک خاک و پي، مهندسي آب، سازه هاي دريايي، مهندسي مديريت ساخت، مهندسي برنامه ريزي حمل و نقل، مهندسي نقشه برداري ( ژئودزي)، فتوگرامتري و مهندسي محيط زيست به تحصيل ادامه دهد و در هر يک از گرايشهاي ياد شده زير شاخه هاي تخصصي تري وجود دارد که در مقطع دکتراي تخصصي و به خصوص در ضمن انجام رساله دکتري به آن پرداخته مي شود.
امکان ادامه تحصيل در تمام گرايشهاي ياد شده درمقطع کارشناسي ارشد و در بعضي از زمينه هاي ياد شده در مقطع دکتري در داخل کشور وجود دارد، ولي ادامه تحصيل در پاره اي از گرايشهاي ديگر، در حال حاضر فقط در خارج از کشور ميسر است.
1-9) تواناييهاي فارغ التحصيلان مقاطع کارشناسي ارشد و دکتري
در دوره هاي تحصيلات تکميلي ( کارشناسي ارشد و دکتري ) بيشتر به جنبه هاي نظري و پژوهشي پرداخته مي شود. بدين جهت فارغ التحصيلان اين دوره ها در هر يک از گرايشهاي ياد شده، بيشتر تواناييهاي علمي و محاسباتي و به طور کلي نظري خود را افزايش مي دهد، اگر چه اين افزايش توانايي، در کارهاي اجرايي علمي نيز از نظر صحت اجرا مي تواند نقش مهمي داشته باشد.
در مقطع دکتري دانشجو ضمن افزايش مراتب علمي خود، در يک زمينه تخصصي تر، قدرت و توان خود را براي انجام کارهاي تحقيقاتي و توسعه مرزهاي دانش و رفع معضلات علمي و اجرايي از طريق پژوهش بالا برده، تحقيقاتي را در يک مورد خاص، انجام مي دهد.
1-10) جذب فارغ التحصيلان تحصيلات تکميلي در محيط هاي کار
از آن جا که اين فارغ التحصيلان علاوه بر توانايي هاي يک کارشناس عمران، از نظر علمي و نظري و پژوهشي در يک زمينه خاص، معلومات بيشتري دارند، بدين جهت کارايي بيشتري نيز دارند و از مطالب فراگرفته شده مي توانند در زمينه هاي طراحي و محاسباتي دقيق و تخصصي تر و همچنين پژوهشي، استفاده نمايند. اين گونه فارغ التحصيلان ضمن آنکه مي توانند در تمام محل هاي جذب فارغ التحصيلان کارشناسي مشغول به کار گردند، مسئوليتهاي بالاتر و سنگين تر علمي، پژوهشي و اجرايي را به عهده مي گيرند. پس از پايان دوره دکتراي تخصصي، امکان همکاري در دانشگاهها و ساير مراکز علمي و پژوهشي به عنوان عضو هيات علمي برايشان ميسر مي گردد.
آينده شغلي، بازارکار، درآمد: مراکز مختلفي به صورت مستقيم و غيرمستقيم در فعاليتهاي عمراني نقش دارند که هر يک به تناسب نوع فعاليت خود، اقدام به جذب فارغ‌التحصيلان اين رشته مي‌کنند. وزارتخانههاي مسکن و شهرسازي، راه و ترابري، جهاد سازندگي و نيرو به صورت گسترده‌تر و ساير وزارتخانهها، اداره‌ها، سازمانها، مراکز دولتي و خصوصي نظير : وزارتخانههاي آموزش و پرورش، کشاورزي، فرهنگ و آموزش عالي، بانکها و ... به صورت مستقيم براي کارهاي عمراني خود مثل طرح و محاسبه، اجرا و نظارت بر اجرا، نياز به استخدام مهندسان عمران دارند. علاوه بر آن، شرکتهاي مختلف مهندسان مشاور که در کشور به صورت گسترده وظيفه طراحي، محاسبه و نظارت بر اجراي پروژه‌هاي ساختماني را بر عهده دارند؛ همچنين شرکتهاي ساختماني و راه‌سازي دولتي و خصوصي که در اجراي اين طرحها فعاليت دارند، تعداد کثيري از فارغ‌التحصيلان رشته عمران را استخدام مي‌کنند. «اصولا مهندس عمران شانس کاري زيادي دارد چون در طراحي و ساخت بسياري از کارهاي عمراني مانند راهها، پلها، سدها، سازه‌هاي دريايي براي سکوهاي نفتي، آشيانه‌هاي هواپيما و خانه‌هاي مسکوني مقاوم در مقابل زلزله، مهندسين عمران حضوري فعال دارند. متخصصاني که يا در دفترهاي مشاوره به طراحي پروژه‌هاي فوق مي‌پردازند و يا مجري کارهاي عمراني مذکور بوده و به کيفيت اجراي آنها نظارت دارند.»«البته بايد توجه داشت که هر دانشجوي مهندسي عمران نمي‌تواند فرصت‌هاي شغلي خوبي داشته باشد. بلکه بايد در دوران تحصيل به دنبال پژوهش، تحقيق و يادگرفتن باشد نه اين که تنها واحدهاي دانشگاهي را پاس کند و يا حتي به فکر يک معدل خوب دانشگاهي باشد. چون شرکتهاي عمراني خصوصي و دولتي به دنبال يک نيروي کارآمد هستند نه يک شاگرد اول دانشگاه » تواناييهاي مورد نياز و قابل توصيه : يک مهندس عمران بايد بسيار اجتماعي و داراي توان ايجاد ارتباط با جمله سايرين باشد چون رشته مهندسي عمران يک رشته گروهي است. يعني متخصص عمران در محيط کار خود با اقشار مختلف جامعه از جامعه کارگران، تکنسين‌ها و مهندسان رشته‌هاي ديگر سروکار دارد و بايد با همه اين افراد ارتباط خوبي برقرار کند تا بتواند شاهد پيشرفت و موفقيت کارش باشد. با توجه به کميت و کيفيت درسهايي که در اين رشته ارائه مي‌گردد، داوطلب بايد از توان و دانش برتر در زمينه‌هاي رياضي و فيزيک برخوردار باشد. همچنين توان جسمي، قدرت تجزيه و تحليل، قدرت تجسم و دقت کافي در بسياري از مسايل را داشته باشد. «رشته مهندسي عمران داراي دو بعد اجرايي و نظري و آزمايشگاهي است. در اين ميان عده‌اي از مهندسين جذب کارهاي اجرايي مي‌شوند که در اين صورت بايد آمادگي کار در کارگاههاي داخل و خارج شهر را داشته باشند يعني براي برنامه‌ريزي و سروکار داشتن با اقشار مختلف مردم آماده باشند و عده‌اي نيز جذب بعد نظري و آزمايشگاهي مهندسي مي‌شوند که اين عده نيز بايد آمادگي کارهاي محاسباتي، دفتري و آزمايشگاهي را داشته باشند. کارهايي که به رياضيات قوي و صبر و حوصله بسيار نياز دارد.»
شايان ذکر است که بسياري از کارها و طرحهاي عمراني در خارج از محيطهاي شهري بوده و فعاليت نسبتا زيادي را مي‌طلبد لذا داوطلب اين رشته بايد علاقمند به کارهاي عمراني بوده و توانايي کار در محيط هاي پرجمعيت را داشته باشد.
نکات تکميلي : مهندسي عمران – نقشه‌برداري طرح و اجراي برنامه‌هاي عمران و مطالعات مربوط به زمين مستلزم وجود اطلاع دقيق مهندسي (مسطحاتي، ارتفاعي، چگونگي) به هنگام به صورت نقشه‌هاي گوناگون (ترسيمي، رقمي، تصويري) از منطقه مورد نظر است. مجموعه نقشه‌برداري پاسخگوي اين نيازها به گونه‌اي هماهنگ با ديگر رشته‌هاي عمران است و هدفش تربيت افرادي است که آگاهي علمي کافي و مهارت فني لازم را در زمينه نقشه‌برداري داشته باشند. داوطلبان ورود به اين رشته بايد در رياضيات (هندسه، مثلثات) و فيزيک دوره دبيرستان قوي بوده علاقه‌مندي و آمادگي جسمي (براي کارهاي صحرايي و ...) لازم را دارا باشند.
بعضي دروس تخصصي اين رشته عبارتند از : راه سازي، تئوري خطاها، جغرافياي ايران، نقشه‌برداري، ژئودزي (جهت تعيين شکل زمين) فتوگرامتري زميني و هوايي (عکسهاي هوايي) کارتوگرافي، هيدروگرافي (نقشه‌برداري از بستر دريا)، پروژه و کارآموزي از جمله دروس اين دوره است. بعضي تواناييهاي فارغ‌التصيلان اين رشته عبارتند از: مديريت گروههاي اجرايي در عمليات نقشه‌برداري، طرح و برنامه‌هاي سيستم نقشه، محاسبات و برنامه‌ريزي در زمينه‌هاي مختلف فني نقشه‌برداري، تدريس و آموزش در دوره کارداني (پس از طي دوره مربوط به تعليم و تربيت).
سازمان نقشه‌برداري وزارت برنامه و بودجه، وزارت راه و ترابري، وزارت نفت، سازمان آب، سازمان بنادر و کشتيراني، اداره جغرافيايي ارتش و سپاه و بخش خصوصي و ... از جمله محلهاي جذب فارغ‌التحصيلان اين رشته است.
نظر دانشجويان: اين رشته از لحاظ آموزشي با نارسايي‌هايي نظير کمبود استاد و لوازم کار مواجه است. زيربناي کليه کارهاي عمراني نقشه برداري است و با توجه به لزوم انجام دادن کارهاي عمراني، فارغ‌التحصيلان آن سريعا جذب بازار کار مي‌شوند. . داوطلبان بايد به سختي کار در بيابان و کوهستان و شرايط سخت نقشه‌برداري توجه داشته باشند. مهندسي عمران – عمراناين رشته قبلا به مهندسي راه و ساختمان موسوم بوده و به منظور تربيت مهندسان طراح، محاسبه و اجراي پروژه‌هاي ساختماني، صنعتي، راه‌سازي و تاسيسات آبي و نظارت بر حسن اجراي طرحهاي عمراني در زمينه‌هاي فوق و همچنين همکاري با مهندسان مشاور يا محاسبه در زمينه‌هاي ياد شده، به وجود آمده است. قسمت عمده دروس اين رشته را مجموعه متنوعي از دروس نظري و پروژه‌هاي طراحي تشکيل مي‌دهد و کنار آنها تعدادي دروس آزمايشگاهي و کارگاهي و نيز دو دوره کارآموزي در طي دو تابستان پيش‌بيني شده است. با توجه به سياستهاي عمراني و سرمايه‌گذاريهاي دولت براي ايجاد ساختمانها، راهها، پلها، سدها، نيروگاههاي هسته‌اي و حرارتي، رفع نيازهاي عمراني در زمينه مسکن و تاسيسات آبي جهت تامين آب آشاميدني شهرها و روستاها همچنين بازسازي مناطق جنگ‌زده اهميت اين رشته مشخص مي‌شود. فارغ‌التحصيلان اين رشته مي‌توانند در وزارتخانهها (نظير وزارتخانههاي راه و ترابري مسکن و شهرسازي و نيرو) و شرکتهاي دولتي و شرکتهاي خصوصي و مهندسان مشاور به کارهاي طراحي، محاسبه و اجرا بپردازند. در شرايط حاضر فارغ‌التحصيلان اين رشته مي‌توانند در دوره‌هاي مختلف کارشناسي ارشد سازه (آناليز و طرح سازه‌ها)، خاک و پي (مطالعه مسائل مربوط به رفتار خاکها و محاسبات پي‌ها)، راه و ترابري (طرح راهها و شبکه ترابري)، سازه‌هاي آبي (طراحي سازه‌هاي هيدروليکي و مسائل آبي ديگر در ارتباط با سدها) در داخل کشور ادامه تحصيل دهند.امکان ادامه تحصيل در دوره دکتري فقط در خارج از کشور وجود دارد. دارا بودن دانش قوي رياضي و فيزيک و توانايي جسماني از ضروريات اين رشته است. حدود 10 درصد از دروس اين دوره عملي است و از دروس تخصصي آن مي‌توان طراحي سازه‌هاي فولاد و بتن، پي‌سازي، مکانيک خاک، مکانيک سيالات، هيدروليک و تحليل سازه‌ها را نام برد. مهندسي عمران – آب اين دوره به منظور تربيت متخصصاني تدوين شده است که بتوانند در زمينه‌هاي شناخت منابع آب و کنترل و بهسازي کيفيت منابع آب اطلاعات لازم را به دست آورند تا بتوانند در مراحل مختلف طراحي، نظارت و مديريت پروژه‌هاي آب کار کنند. با توجه به اينکه توسعه کشور در زمينه‌هاي کشاورزي، صنعتي، عمران و ... بستگي به ميزان آب قابل استفاده دارد مي‌توان صنعت آب را در ايران در زمره صنايع مادر به حساب آورد. داوطلبان ورود به اين دوره بايد در دروس رياضي، فيزيک و شيمي دبيرستان قوي بوده، علاقه‌مندي و استعداد لازم (خصوصا در زمينه طراحي ) را داشته باشند. دروس اين دوره به صورت عمومي، پايه، اصلي، تخصصي، انتخابي و کارآموزي (کارآموزي صحرايي پروژه تخصصي و کارآموزي تخصصي) است. بعضي دروس اصلي و تخصصي اين رشته عبارتند از : مکانيک خاک، هواشناسي، هيدروليک، آبهاي زيرزميني، سدهاي کوتاه، پي‌سازي و ... فارغ‌التحصيلان اين دوره تواناييهاي لازم را در زمينه‌هاي مربوط به کارشناسي مطالعه منابع آب، تاسيسات آبي و سازه‌هاي هيدروليکي، کارشناسي آب و فاضلاب و نظارت بر حسن اجراي طرحهاي آبي را خواهند داشت. امکان ادامه تحصيل در اين رشته تا حد کارشناسي ارشد در داخل و تا سطوح بالاتر در خارج از کشور وجود دارد. سازمان آب، وزارت جهاد کشاورزي، وزارت نيرو و بخش خصوصي و ... از جمله مراکز جذب فارغ‌التحصيلان اين دوره است.
نظر دانشجويان : يکي از امتيازات اين گرايش آن است که علاوه بر محاسبات سازه‌اي، وارد محاسبات هيدرولوژي و هيدروليک نيز شده و بر وسعت کار مي‌افزايد.
وضعيت نياز کشور به اين رشته در حال حاضر : وقتي کسي صحبت از سازندگي مي‌کند اولين چيزي که به ذهن هر کس مي‌رسد پل، سد، کارخانه و کارگاه است که ساخت بناي همه اينها بر عهده مهندسين عمران است و به همين دليل فرصت‌هاي شغلي اين رشته در همه جاي دنيا بسيار زياد است در کشور ما نيز که فعاليتهاي عمراني 30 تا 40 درصد کل بودجه کشور را به خود اختصاص مي‌دهد، بازار کار يک مهندس عمران از مهندسين رشته‌هاي ديگر بيشتر است. بويژه اين که کشور ما بعد از انقلاب در زمينه مهندسي عمران رشد زيادي داشته است.» با توجه به روند رو به رشد ساخت و ساز بناهاي شهري در ايران و احتياج به مسکن و ساختمان به نظر مي‌رسد بازار کار اين رشته همچنان پويا و پرتحرک باشد. پيش‌بيني وضعيت آينده رشته در ايران : «چندسال پيش که براي مترو کارشناسان ژاپني آمده بودند، يکي از آنها گفته بود تهران ده بزرگي است چرا که خيلي از سيستم‌هاي شهري را ندارد. اين نشان مي‌دهد که براي پيشرفت و توسعه، ما به کارهاي زيربنايي مثل راه، مترو و تاسيسات شهري بسيار نيازمنديم. براي مثال امکان ندارد که کشوري پيشرفت کند اما سيستم ترابري و حمل و نقل آن به طور کامل درست نشده باشد؛ کاري که بخش اصلي آن بر عهده مهندسين عمران است.».
ارسال مقاله توسط عضو محترم سايت با نام کاربري : DZANJANI
/س