مقدمه
دانشمندان قرن نوزدهم ، خورشيد را سرچشمه جويباري از ذرات ابر گونهاي که در فضاي بين سيارات روان است، ميپنداشتند و بر اين اعتقاد بودند که پديدههائي چون فروغهاي قطبي و توفانهاي مغناطيسي (که اختلالاتي را در ميدان مغناطيس زمين موجب ميگردد.) از برخورد ابر گونه مزبور با جو زمين پديد ميآيند.
نظرياتاين نظريه در سال 1900 بوسيله اليور لوچ انگليسي چاپ و منتشر گرديد و حدود سي سال بعد يعني در سال 1932 جي. بارتلز خاطر نشان ساخت که ارتباطي ميان توفانهاي مغناطيسي و فعاليت مشعلهاي خورشيدي موجود نيست و احتمالاً اين پديده را بايستي با دوره چرخش 27 روزه خورشيد مربوط دانست. به گمان بارتلز اختلالات مغناطيسي زمين بر اثر فعاليت مناطقي از خورشيد که آنها را مناطق ميناميد، ايجاد ميگردد.
نتايج حاصله از بررسي دنباله يا گيسوي ستارگان دنبالهدار بر نظريه گسيلش ذرات خورشيدي نيرو بخشيد و در سال 1958 اي.ان پارکر ثابت نمود که ذراتي از تاج خورشيدي جدا گرديده و از هر سو در فضاي بين سيارات به حرکت در ميآيند و پديدهاي را به نام باد خورشيدي بوجود ميآورند. به گمان پارکر ، دماي فوق العاده زياد تاجهاي خورشيدي ، فشارهاي زيادي را موجب گرديده و به جريان برونسوي مواد خورشيدي ميانجامد.
از آنجائي که هيچ مانع خارجي در سر راه مواد مزبور وجود ندارد. لذا از سرعت جريان آنها کاسته ميگردد و به سان گلولهاي که در سراشيب غلطان است، همچنان به راه خود ادامه ميدهند. منشأ اين پديده همانا تاج خورشيدي است که بسا در سرشت خود همواره در انبساط و پراکنش بوده و براي جايگزيني مواد از دست رفته از لايههاي زيرين خويش تغذيه ميکند. اما اينکه مکانيسم تغذيه دقيقاً چگونه عمل ميکند؟ هنوز به درستي روشن نيست.
نتايج بدست آمده از کاوشهاي فضائي کشورهايي چون اتحاد جماهير شوروي و آمريکا (بويژه مارينر2) مداومت باد خورشيدي را ثابت ميسازد و با آغاز عصر فضا ، تحقيق در زمينه آشنايي با اين مکانيسم با جديت هر چه تمامتر دنبال ميگردد و هر روز بر آگاهي با در مورد شناخت پديده باد خورشيدي افزوده ميشود.
ويژگيهاي باد خورشيديباد خورشيدي بطور پيوسته و با سرعت بين 200 تا 900 کيلومتر در ثانيه در فضاي ميان سيارات ميوزد (رقم بين 400 تا 500 کيلومتر در ثانيه را ميتوان سرعت متوسط بادهاي خورشيد محسوب داشت) و ذراتي که بوسيله باد خورشيدي حمل ميشوند حدود 4 تا 5 روز وقت لازم دارند تا به زمين برسند. باد خورشيدي شامل تعدادي الکترون و پروتون همراه با مقدار کمي يون هاي سنگين ميباشد.
مهمترين ذرات باد خورشيدي در فاصله خورشيد تا زمين را ذرات آلفا (هسته هليوم) تشکيل ميدهند که حدود 4 تا 5 درصد مجموع ذرات را به خود اختصاص دادهاند. تراکم متوسط اين ذرات چيزي حدود در متر مکعب است که اين رقم با فاکتوري معادل بيش از صد در تغيير است. (به طور مثال تراکم ذرات مزبور در سطح درياي زمين برابر در متر مکعب مي باشد).
دماي پلاسماي باد خورشيدي که بر حسب پراکنش سرعت ذرات بيان ميگردد. در نزديکيهاي زمين حدود کلوين است. با اين ترتيب ظاهراً زمين در لفافي از پلاسماي بسيار گداخته و بسيار رقيق پوشيده شده، اين وضعيت نشان ميدهد که خورشيد از جرم خود حدود کيلوگرم در ثانيه ميکاهد و آن را به پديدهاي بنام باد خورشيدي مبدل ميسازد. با اين روند مدتي معادل حدود سال وقت لازم است تا تمام جرم خورشيد بر باد رود. جالب اينجاست که اين مدت تقريباً 10 بار طولانيتر از مدت زمان آغاز پيدايش و فعاليت خورشيد تا زمان حاضر است.