پرش به:ناوبري, جستجو
جوش شيرين يا بي‌کربنات سديم (نام علمي (به انگليسي: sodium hydrogencarbonate)يکي از نمک‌هاي سديم در ترکيب با کربنيک اسيد است که تنها يک هيدروژن اسيدي اين ترکيب با سديم جايگزين شده‌است. اين ترکيب، ترکيبي بي‌بو و بي‌طعم است که کمي داراي خاصيت بازي است و به صورت پودر سپيد يا بلورين است. بي‌کربنات همچنين جاذب رطوبت و بوگير است.
اين ترکيب که نام عاميانه‌اش جوش شيرين است، گاه براي خمير نان براي متخلخل کردن آن استفاده مي‌شود و گاه نيز براي کم کردن اسيد معده و درمان سوز آن به کار مي‌رود.
فهرست مندرجات [مخفي شود]
• 1 فرآوري
• 2 ويژگي‌ها
• 3 حلاليت
• 4 کاربرد
• 5 ايمني
• 6 منابع
• 7 پيوند به بيرون
[ويرايش] فرآوري بي‌کربات سديم بيشتر به وسيله? فرآيند سالوي ساخته مي‌شود که همان همان واکنش کلريد سديم، آمونياک، و کربن دي‌اکسيد است در آب است که بي‌کربنات سديم به صورت رسوب به دست آمده پس از صاف کردن و خشک کردن با حرارت به کربنات سديم تبديل خواهدشد. جوش شيرين سالانه در حدود 100000 تن فرآوري مي‌شود.(سال 2001)[1] همچنين مي‌توان با عبور دادن گاز از داخل محلول جوشان کربنات سديم خالص يا محلول هيدروکسيد سديم، بي‌کربنات سديم را به شکل رسوب ته نشين‌شده به دست آورد.
[ويرايش] ويژگي‌ها
جوش شيرين در آب يک آمفوتر است و به گفت ديگر در آب مي‌تواند به عنوان اسيد يا باز رفتار کند که رفتار اسيدي آن به خاطر وجود هيدروژن در ترکيبش است که در صنايع مختلف به عنوان آزادکننده کاربرد دارد.

در دماي معمولي 10?3gr از اين ماده در 100 گرم آب حل مي‌شود. اما در اتانول به مقدار کم محلول است.
[ويرايش] کاربرد
بيشترين استفاده از بي‌کربنات سديم در فرآوري انواع بکينگ پودر است. مقدار اضافي از خمير جوش شيرين بطور مؤثر در پاک کردن و سائيدن سطوح مي‌تواند مورد استفاده قرار گيرد. استفاده از اين ماده در ترکيب خمير دندان به رفع تدريجي لکه‌هاي دندان و سفيد شدن آنها کمک مي‌کند. در صنايع غذايي، توليد نوشابه‌هاي گازدار به عنوان منبع، صنايع پاک کننده‌هاي خانگي و در کپسولهاي خاموش کننده آتش بکار مي‌رود. همچنين به عنوان باز دارنده در مواد منفجره استفاده مي‌شود. در صنعت نساجي براي عمل آوردن نخهاي پشمي و ابريشمي استفاده مي‌شود. همچنين مي‌تواند به عنوان پاک کننده و ساينده ملايم در صورتي که ايجاد حساسيت نکند براي زيبايي پوست بکار رود.
[ويرايش] ايمني
بلعيدن اين ماده بدون ضرر است مگر اينکه به مقدار خيلي زياد باشد. بوکردنِ آن ممکن است سبب سوزش بيني يا گلو شود. در اثر تماس با پوستهاي حساس ممکن است باعث خارش يا سوزش پوست شود. در اثر تماس با چشم ممکن است سبب ايجاد سوزش و سرخي در چشم شود.
استفاده از جوش شيرين در پخت نان‌هاي سنتي مضر است.