اشعه ايکس شکلي از پرتوهاي الکترومغناطيسي است، همانطور که نور مرئي، اشعه مادون قرمز، مايکرو ويو و امواج راديويي اين گونه هستند.
اما پرتوهاي ايکس در مقايسه با ساير انواع پرتوها انرژي بيشتري دارند. فوتون اشعه ايکس مي‌تواند صدها يا هزاران بار پرانرژي‌تر از فوتون نور مرئي باشد.
ويلهلم رونتگن در سال 1895 براي اولين باز پرتوهاي ايکس را توصيف کرد و اين دستاورد اولين جايزه نوبل در فيزيک را براي او به بار آورد.به زودي پرتوهاي ايکس در طول جنگ جهاني اول براي مقاصد پزشکي به کار رفتند.
اغلب پرتوهاي ايکس در جهان هنگامي به وجود مي‌آيند که اتم‌هاي بسيار تحريک‌شده به آرايش حالت پايه‌اي‌شان بازمي‌گردند.
براي مثال يک الکترون که از اربيتال‌هاي دروني يک اتم کنده مي‌شود- مثلا در نتيجه برخورد باچيزي- سپس اين اتم هنگامي که به حالت تعادلي‌اش بازمي‌گردد، فوتون اشعه ايکس از خود بيرون مي‌دهد.

يک منبع رايج ديگر براي اشعه ايکس فرآيندي است که bremsstrahlung ناميده مي‌شود، کلمه‌اي آلماني که به معناي "پرتوتابي ترمزي" است. پرتوهاي ايکس هنگامي ساطع مي‌شوند که يک دسته پرانرژي ذرات مانند الکترون‌ها به سرعت شتاب خود را از دست مي‌دهند- براي مثال به علت برخورد به يک هدف فلزي.
در ماشين‌هاي پزشکي اشعه ايکس، يک دسته پرانرژي الکترون روي يک هدف، معمولا قطعه‌اي تنگستن، متمرکز مي‌شود. در حاليکه الکترون‌ها شتاب خود را ار دست مي‌دهند، در نتيجه پرتوتابي ترمزي اشعه ايکس توليد مي‌شود.
به علاوه الکترون‌هاي تابيده‌شده ممکن است با اتم تنگستن برخورد کنند و يک الکترون از مدار داخلي آن به بيرون رانده مي‌شود و در نتيجه از طريق سازوکار اول هم اشعه ايکس به وجود مي‌‌آيد. در واقع اين نوع وسيله به طور همزمان از طرق هر دو سازوکار اشعه ايکس ايجاد مي‌کند.
بالاخره ماشين سينکروتون (شتاب‌دهنده) که الکترون‌هاي را در مداري حلقه‌‌اي شتاب مي‌دهد مي‌توانداشعه ايکس توليد کند.
در حاليکه الکترون‌ها درون دستگاه شتاب‌دهنده چرخانده مي‌شوند، دسته‌هاي پرقدرت اشعه ايکس ساطع مي‌کنند، که مي‌تواند براي بسياري از انواع متفاوت پژوهش‌‌ها به کار روند.
منبع:www.hamshahrionline.ir
/س