متاسفانه در کشور ما در مورد ماهيان تزئيني حساسيت چنداني وجود ندارد و تازه پس از چند سال حيواناتي مانند سگ داراي اهميت گرديده اند و در صورت بيماري به دامپزشکي ها ارجاع داده ميشوند در صورتي که در بسياري از کشور ها ماهيان آکواريومي بسيار مهم تلقي ميشوند و در صورت بيماري صاحبان ماهي به خود جرات درمان خودسرانه نميدهند و ماهي خود را براي در مان به بيمارستان حيوانات و مراکز دامپزشکي ميبرند .
همانطور که خودمان ميدانيم ما فقط از داروي هاي خوراکي جهت درمان استفاده ميکنيم و در موارد حاد که ماهي نياز به داروي تزريقي دارد و يا نياز به جراحي دارد از خير آن ميگزريم و به مردن ماهي راضي ميشويم. به عنوان مثال دو ماه پيش يکي از اسکار هاي من به علت برخورد با شيارهاي شيشه اي درپوش شيشه اي آکواريوم دچار زخمي بزرگ شده بود که تقريبا به اندازه ي 4 سانتي متر از پوست ناحيه بين سر و باله کنده شده بود و ماهي به شدت بيحال در کف آکواريوم افتاده بود در اين لحظه با توجه به لوازم و تجهيزاتي که به عنوان يک دامپزشک در منزل داشتم و با خريد مقداري tms (نوعي ماده بيهوش کننده) و سالين (نوعي ماده ي ضدعفوني کننده در موارد زخمهاي کهنه شده که تجمع هاگ قارچ و انگل د رآن ايجاد شده باشد) از داروخانه ي دامپزشکي و نخ بخيه قابل جذب 4-0 به صورت ساده تکي بخيه زدم .
.jpg)
و چيزي که باعث تعجب من بود فکري بود که افراد خانواده خودم ميکردند . آنها اعتقاد داشتند که اين ماهي ديگر مردني است و اين کارها تاثيري ندارد ولي پس انجام عمل ماهي پس از 2 روز به صورت کاملا شاداب و سرزنده در آکواريوم به شنا مي پرداخت وپس از چند هفته زخمها بدون هيچ علامتي ترميم شدند
البته اين نمونه ي ساده اي از يک بخيه در مقابله با زخم بود ولي تا بهحال چندين مورد برداشت غده هاي توموري در ماهي هاي انجل و ديسکس هم داشتم. ولي در کل متاسفم که دوستان عزيز ما به ماهي هاي خودشون تا اين اندازه اهميت نميدهند.
وظيفه بر من حکم ميکند تا مبحثي در مورد عمل جراحي و عمليات آزمايشگاهي و انگل شناسي ماهي ايجاد نمايم تا کمکي باشد براي دوستان. البته من به هيچ يک از دوستان پيشنهاد نميکنم که خود اقدام به انجام اين عمليات بکنند زيرا در درجه اول نياز به تخصص در مورد اصول جراحي و اصول کالبد شناسي دارد که نياز مبرم به تخصص دارد و اگر من به شخصه اينکار را کرده ام به دليل دامپزشک بودن و تخصص کامل در زمينه اصول جراحي و کالبد شناسي داشتن دست به اين اعمال زده ام و هدف اصلي از ايجاد اين تاپيک فقط آشنايي دوستان با چگونگي انجام اين اعمال ميباشد
در درجه اول براي بررسي ماهي ها بايد ماهي را بلافاصله پس از صيد مورد بررسي قرار داد.در مورد بعضي از تک ياخته هايي مانند ( ترماتودهاي مونوژن ) لازم است اين بررسي بر روي ماهي زنده يا ماهي که به تازگي مرده است انجام گيرد.ولي انگلهاي پر ياخته نسبت به گذشت اززمان مرگ و تغييرات پس از آن مقاوم ترند و تغيير شکل ساختماني پيدا نميکنند .به عنوان مثال کرمها به خصوص در زمان لاروي تا مدت ها پس از مرگ از بين نميروند و بنابراين براي بررسي اين موارد نيازي به زنده نگه داشتن ماهي نميباشد .
در صورتي که با مشکل زمان لازم برخورد کرديد و نميتوانيد ماهي را در همان زمان تشريح کنيد بايد آن را به صورت فريز در بياوريد .البته ميتوان در مواد تثبيت کننده نيز قرار داد که به عنوان مثال در مورد بچه ماهي ها ميتوان از فرمالين 10% استفاده کردولي در مورد ماهي هاي بزرگتر بايد اين مواد تثبيت کننده را در محوطه شکمي آنها تزريق کرد.
.jpg)
بيهوش کردن ماهي
ماهي را ميتوان با داروهاي بيهوشي (در صورت نياز به زنده ماندن ماهي) و يا ضربه (منجر به مرگ ماهي شود) بي حرکت کرد.براي ايجاد بيهوشي در اهي از داروهاي زيادي بنا به مورد مربوط استفاده ميشود ولي از عمومي ترين نمونه آن ميتوان به ms222 (تريکائين متان سولفانات) اشاره کرد .براي اينکار ms222 را به ميزان 100-200 ميلي گرم در ليتر در آب حل ميکنند . از ديگر داروهاي که در صورتنبودن ms222 استفاده ميشود ميتوان به ليدوکائين (در کليه ي دامپزشکي ها و داروخانه هاي دامپزشکي موجود است) و يا کتاميناستفاده نمود که هر کدام ميزان مخصوص خود را دارد.
البته بايد به اين نکته توجه داشته باشيد که ستفاده از داروهاي بيهوشي ممکن است باعث از بين رفتن تک ياختگان سطحي يا تغيير شکل و به حرکت شدن آنها گردد.
ثبت ويژگي هاي ماهي پس از بي حرکت کردن ماهي آن را زيست سنجي (بيومتري) ميکنند. براي انجام اين کار مشخصاتي از قبيل : طول کل ، طول استندارد ، وزن ، عرض بدن ، طول سر ، طول تنه ، مقدار فلسهاي روي خط جانبي ، مقدار شعلع باله اي و فرمول دندانهاي حلقي اندازه گيري و تعيين ميشود . البته اطلاعات ديگري از قبيل:
تاريخ صيد ماهي ، وضعيت ظاهري ، رنگ بدن ، رنگ اصلي قبل از مرگ يا بيهوشي ، و در صورت تشخيص سن ، جنس ، و گونه ي ماهي را بايد ثبت کرد.
بررسي انگلهاي پوست و آبشش ماهي
ابتدا پوست ، باله ها و ديگر اندام هاي خارجي ماهي بدقت با چشم غير مصلح و يا با ذره بين دستي بررسي شده و و جود انگلهاي ماکروسکوپي از قبيل زالو (لرنه آ) و يا کيست هي انگلي مورد توجه قرار ميگيرد.
براي بررسي آبششها پس از برداشتن سرپوشها ي آبشوشي علاوه بر تهيه کسترش مرطوب -
(روش کشت شامل محيط کشت که ميتواند از محيطي مانند آگار آگار باشد که رايج ترين نوع محيط هاي کشت ميباشد و کلوني ميکروبي باکتريايي که در اين مورد در بين آبششهاي ماهي ميباشد و لوازمي چون لوپ ، آنس ، پليت و... ميباشد)
کمانهاي آبششي را قيچي کرده و در يک در يک پتري ديش(پليت) قرار ميدهند. سپس مقداري آب يا محلول ايزوتونيک نمک طعام به آن افزوده و با استفاده از استريو ميکروسکوپ تک تک تيغه ها يا همان فيلامان (شيار) هاي آبششي را جهت يافتن انگلهاي مختلف از جمله منوژنها و سخت پوستان مورد بررسي قرار مي دهند.
براي ديدن انگلهاي تک ياخته و يا پر ياختگان از نواحي مختلف پوست و آبشش گسترش مرطوب تهيه و با ميکروسکوپ نوري بررسي ميکنيم. براي اين کار با نووک تيغ بيستوري و يا با يک لامل مقداري موسلامح(ترشحات) و بافتهاي سطحي پوست و آبشش را تراشيده و روي يک لام قرار ميدهند . سپس يک قطره آب يا محلول ايزوتونيک نمک طعام به آن افزوده و روي لامل قرار ميدهند و با ميکروسکوپ مورد بررسي قرار ميدهند.
رده ماهيها جزء مهره‌داران هستند. ماهيها شامل 4 رده به نامهاي آکادنتووين ، پلاکودرم ، ماهيهاي استخواني و ماهيهاي غضروفي هستند. رده اول و دوم به صورت فسيل هستند. ماهيهاي زنده را غضروفيها و استخوانيها تشکيل ميدهند. ارتباطي بين ماهيهاي استخواني و غضروفي از نظر منشا يا خاستگاه وجود ندارد. بطور کلي ماهيها آبزياني هستند که بيشتر از طريق آبشش تنفس ميکنند و خونسرد هستند. ماهيهاي غضروفي و استخواني از نظر ساختار سيستمها و دستگاههاي بدن شباهتها و تفاوتهايي باهم دارند.
.jpg)
رده ماهي هاي غضروفي
بيشتر از حدود 650 گونه زنده دارند که اندامهاي حسي خوب توسعه يافته داشته و آرواره‌هاي قوي مجهز به دندانهاي تيز ، عضلات مناسب براي شنا دارند. خوي و آلات صيادي اين جانوران را به عنوان گروهي مقاوم و کاملا توسعه يافته در آبهاي دنيا مشخص ميکند. وجه مشخصه اين ماهيها داشتن اسکلتي از جنس غضروف است. سلامحه ماهيها و سفره ماهيها جزء اين رده هستند.
ويژگي هاي ماهي هاي غضروفي
بدن دوکي شکل است و اين طرح بدن ، اصطحکاک جانور را با آب کمتر کرده و از فرسايش تنه مي‌کاهد.
دهان اين ماهيها در سطح شکمي ناحيه سر قرار دارد. کيسه‌هاي بويايي وارد حفره‌هاي دهاني نمي‌شوند. آرواره‌هاي مجهز به دندانهاي تيز هم ديده ميشود.
پوست از نوع فلس‌دار يا شبه پولک است و غدد مخاطي زيادي در پوست وجود دارد.
جمجمه و ستون مهره‌ها تماما از جنس غضروف است.
دستگاه گوارش داراي معده‌اي به شکل J بوده و روده کوتاه است.
دستگاه گوارش خون بسته است. قلب داراي يک دهليز ، يک بطن ، يک سينوس سياهرگي و پياز آئورتي ميباشد. سيستم گردش خون ساده و کامل است.
تنفس بوسيله 7 - 5 جفت آب شش صورت ميگيرد که داراي شکافهاي مجزايي بوده و اين شکافها هم فاقد سرپوش هستند.
اندامي که به نام کيسه شنا يا مثانه تنفسي خوانده ميشود در اين جانوران ديده نمي‌شود.
جنس نر و ماده از هم جدا هستند. حالت تخم گذاري يا زنده زايي در اينها ديده ميشود. رده ماهيهاي استخواني
شايد هيچ گروهي از مهره‌داران به مانند ماهيهاي استخواني با محيط خودشان سازگاري پيدا نکرده‌اند. بطوري که اين سازگاري باعث شده که اين گروه در هر نوع محيط زيستي بتوانند زندگي کنند. اندازه اين ماهيها از ماهيهاي غضروفي کوچکتر بوده و طول بيشتر اين ماهيها کمتر از يک متر است.
ويژگي هاي ماهي هاي استخواني
داراي اسکلت و جمجمه استخواني هستند بجز ماهيهاي خاويار که کم و بيش اسکلتي غضروفي دارند و اندازه بزرگي آنها هم تا 6 - 4 متر مي‌رسد. تعداد مهره‌ها متعدد است.
پوست داراي غدد مولد مخاط است و پولکها بسته به گونه‌هاي مختلف از نوع درخشان ، مدور و يا شانه‌اي هستند و بعضيها فاقد پولک هستند.
انواعي از باله‌هاي فرد و زوج آنها داراي شعاعهاي باله‌اي غضروفي يا استخواني هستند.
دهان مجهز به دندانها است. کيسه‌هاي بويايي جفت نيز وجود دارد.
تنفس در اکثر آنها از راه آب ششها است که توسط کمانهاي آب ششي استخواني نگهداري ميشوند. در تعداد ديگري از ماهيهاي استخواني تنفس هوايي هم ديده ميشود.
در اين ماهي ها کيسه يا مثانه شنا ديده ميشود که تعادل ماهي را در اعماق مختلف حفظ ميکند.
جنس نر از ماده جدا است و لقاح خارجي صورت ميگيرد و لاروها بطور واضح از افراد بالغ متفاوت هستند.
ارسال مقاله توسط عضو محترم سايت با نام کاربري : hojat20/س