توانايي سيستم عامل در مديريت منابع و قدرت واحد پردازش، تعيين کننده اصلي سرعت يک کامپيوتر است.
اکثر کاربران بعد از گذشت مدتي کوتاه از نصب سيستم عامل جديد بر روي کامپيوترشان از پايين بودن سرعت اجراي برنامه‌ها و فايل‌ها شکايت مي‌کنند.
قبل از رفع هر مشکلي بهتر است به دلايل به وجود آمدن اين نوع مشکلات بپردازيم.

يکي از اصلي‌ترين دلايل کاهش سرعت، ايجاد اختلال در کار سيستم عامل است.
همانطور که مي‌دانيد سيستم عامل وظيفه مديريت پردازش و دسترسي به فايل‌ها و ابزار ذخيره (هارد ديسک، سي‌ دي و دي ‌وي ‌دي درايو و ...) را بر عهده دارد.
در تمام سيستم‌هاي ديجيتالي که داراي قدرت پردازش هستند، پردازش‌ها قبل از ورود به CPU، توسط سيستم عامل طبقه‌بندي و اولويت ‌دهي مي‌شوند.
به اين ترتيب وقتي تعداد برنامه‌هاي در حال اجرا زياد مي‌شوند، سرعت پردازش کامپيوتر نيز پايين مي‌آيد و بدون توجه به قدرت واحد پردازش، تمام فشار رويه اجراي برنامه بر دوش سيستم عامل قرار مي‌گيرد.
برنامه‌ها براي اجرا، قسمتي از تنظيمات خود را به بخشي به نام رجيستري (Registry) در سيستم عامل مي‌دهند. رجيستري شامل تنظيمات اجراي سيستم عامل، برنامه‌ها، نمايه‌هاي کاربران مختلف يک سيستم عامل، مستندات، صفحات پيکربندي، سخت‌افزار و پورت‌هاي کامپيوتر است.
هربار که سيستم عامل اجرا مي‌شود، تنظيماتي از رجيستري که اولويت بيشتري دارند خوانده و اعمال مي‌شوند. به همين دليل با زياد شدن حجم برنامه‌ها، ميزان تنظيمات رجيستري نيز افزايش مي‌يابد و عملاً سرعت کار سيستم عامل کاهش مي‌يابد.

پاكسازي رجيستري

براي کاهش تنظيمات غير ضروري رجيستري و حذف برنامه‌ها همواره از ابزار Remove/Uninstall Program سيستم عامل استفاده کنيد.
اين ابزار نه‌تنها فايل‌هاي اجرايي برنامه را پاک مي‌کند، بلکه تنظيمات برنامه واقع در رجيستري سيستم عامل را نيز پاک مي‌کند.
برنامه‌هايي که از اينترنت دانلود مي‌شوند و يا افزونه‌ها و نوار ابزارهاي برنامه‌هايي مثل فايرفاکس با اينترنت اکسپلورر يکي ديگر از عوامل کاهش سرعت سيستم عامل هستند.
اين برنامه‌ها معمولاً خود را به منوي استارت متصل (Pin) نمي‌کنند و در ابزار Remove/Uninstall Program نيز ظاهر نمي‌شوند. براي رفع اين مشکل برنامه‌هايي وجود دارد که رجيستري را از تنظيمات غيرضروري پاک مي‌کند. يکي از اين برنامه‌ها CC Cleaner نام دارد و مي‌توان آن‌ را مستقيماً به صورت مجاني از وب‌سايتش دانلود کرد.

پاكسازي استارت آپ

برخي از کاربران از بالا بودن زمان لازم براي بالا آمدن سيستم عامل شکايت مي‌کنند. يکي از دلايل اصلي اين امر تعداد زياد برنامه‌هايي است که به استارت آپ (Startup) سيستم عامل متصل (Pin) شده‌اند. براي حذف اين برنامه‌ها از Startup در بخش Run در منوي Start، MSCONFIG را تايپ کنيد. از پرونده استارت آپ هر کدام از برنامه‌هايي که قصد حذف آن‌ها را داريد Uncheck کنيد و بعد از زدن دکمه Ok کامپيوتر را يک بار ري‌استارت کنيد. توجه داشته باشيد که ابزار MSCONFIG از قسمت‌هاي بسيار حساس ويندوز است و دستکاري غير اصولي در پرونده‌هاي ديگر آن مي‌تواند اثرات جبران ناپذيري در کار سيستم عامل و کامپيوتر در پي داشته باشد.

پرسيدگي به هارد ديسک

يکي ديگر از دلايل پايين بودن سرعت يک کامپيوتر و سيستم عامل آن، بالا بودن حجم فايل‌ها و اطلاعات بر روي هارد ديسک است.
همانطور که مي‌دانيد هارد ديسک پرظرفيت‌ترين حافظه کامپيوتر است. به همين دليل نيز سرعت دسترسي سيستم عامل به آن يکي از موارد تعيين کننده سرعت کامپيوتر است.
يکي از عوامل افزايش زمان دسترسي به هارد ديسک نامنظم بودن و به‌هم ريخته بودن فايل‌ها و خانه‌هاي حافظه هارد ديسک است.
براي درک بهتر اين مشکل مي‌توان حافظه کامپيوتر و خانه‌هاي آن را به يک پازل تشبيه کرد. زماني که هارد ديسک را براي اولين بار خريداري مي‌کنيد تمام خانه‌هاي پازل خالي هستند. اولين اجزاي فايل‌ها به ترتيب از ابتدا تا انتهاي هارد ديسک قرار مي‌گيرند. زماني که فايلي را از وسط خانه حافظه پاک مي‌کنيد، محل آن خالي مي‌ماند. اين فضاي خالي با نصب فايل‌هاي جديد به طور کامل پر نمي‌شود و نوعي بي‌نظمي در فضاي هارد ديسک ايجاد مي‌شود.

استفاده از Defragment

سيستم عامل ويندوز براي رفع اين مشکل ابزار بسيار قوي به نام Disk Defragment Tools دارد. براي استفاده از اين ابزار اشاره به چند نکته ضروري است.
قبل از اجراي Defragment از منوي اين ابزار گزينه Analyze را انتخاب کنيد. اين گزينه با تحليل قسمت‌هاي مختلف هارد ديسک (Partition)، دورنمايي از وضعيت هارد ديسک به شما ارائه مي‌کند.
نکته ديگري که در استفاده از Defragment بايد به آن توجه کرد اين است که هر کدام از بخش‌ها بايد داراي 15 درصد فضاي خالي باشند. توجه نکردن به اين نکته باعث کامل نشدن مراحل کار اين ابزار مي‌شود.

پاكسازي فايل‌هاي موقت

يکي ديگر از عوامل کند شدن کامپيوتر، بالا بودن حجم فايل‌هاي موقتي (Temporary) و فايل‌هاي ذخيره شده در Cache سيستم عامل است. ابزار ديگري به نام Desk Cleanup در سيستم عامل ويندوز مي‌تواند شما را در حل اين مشکل کمک کند.

مديريت حافظه مجازي

يکي از بخش‌هاي بسيار اساسي ويندوز که معمولاً کاربران کمتر به آن توجه مي‌کنند ابزار حافظه مجازي يا Virtual Memory است. مديريت حافظه مجازي به سيستم عامل اجازه مي‌دهد اطلاعاتي که کمتر مورد استفاده قرار مي‌گيرند را از RAM به هارد ديسک منتقل کند و فشار تحميل شده‌ بر گذرگاه Bus) RAM) را کاهش دهد.
توجه داشته باشيد که اين تنظيمات در ويندوز به صورت پيش‌فرض بر روي مناسب‌ترين حالت قرار دارد و دستکاري غير اصولي در اين تنظيمات مي‌تواند باعث اختلال شديد در کار کامپيوتر شود.
براي ورود به صفحه تنظيمات آن به Control Panel برويد و به System وارد شويد. در System به پرونده Advanced وارد شويد. اولين دکمه Settings را بزنيد. وارد پرونده Advanced شويد. در قسمت Virtual Memory روي Change کليک کنيد. در حالت عادي پيش فرض سيستم مناسب است. اگر تنظيمات را روي System Managed Size قرار دهيد سيستم عامل به طور خودکار مقدار مينيمم و ماکسيمم Virtual Memory را مشخص مي‌کند. براي تنظيم دستي Customsize را انتخاب کنيد. همچنين مي‌توانيد درايو (Drive) مورد نظر خود را انتخاب کنيد.
مينيمم مقدار براي درايو C ،دو مگابايت است. مقدار ماکسيمم محدوديتي ندارد ولي يک تنظيم معمول دو برابر مقدار RAM است. يعني اگر 1گيگابايت RAM داريد مقدار ماکسيمم را روي 2 گيگابايت قرار دهيد. اگر مقدار کمي را قرار دهيد با پيغام خطاهاي Out Of Memory روبرو مي‌شويد. اگر اين مقادير را به طور دستي تنظيم مي‌کنيد و هر بار متوجه مي‌شويد که بايد مقدار ماکسيمم را افزايش دهيد، آنگاه بايد RAM را افزايش دهيد.
يکي از ترفندهاي رايج ديگر اين است که ميزان مينيمم و ماکسيمم را يکسان کنيد. اين کار سيستم عامل را مجبور مي‌کند مقدار Page File را از همان ابتدا ثابت نگاه دارد. اين کار از تغيير اندازه فايل حافظه مجازي در هنگام باز کردن برنامه‌ها جلوگيري مي‌کند و سرعت سيستم را افزايش مي‌دهد. اين کار مخصوصاً در اجراي برنامه‌هاي گرافيکي تا?ثير دارد. روش ديگر، پخش کردن اين فايل در درايو‌هاي مختلف است. اين کار اصولاً هنگامي مناسب است که هارد ديسکي با ظرفيت بسيار بالا داريد.

رعايت نکات امنيتي

رعايت نکات امنيتي نيز مي‌تواند سرعت کامپيوتر را به شدت افزايش دهد. همواره از برنامه‌ها معتبر و اصلي استفاده کنيد. يکي از ترفند‌هاي هکرها دست‌کاري برنامه‌ها معروف مانند Photoshop و حتي آنتي‌ويروس‌ها، و قرار دادن آن‌ها بر روي اينترنت براي دانلود مجاني است. به اين ترتيب کاربران بدون اطلاع از نفوذ هکرها به کامپيوترشان، با خيال راحت پاي افراد سودجو را به کامپيوترشان باز مي‌کنند.
همواره از برنامه‌هاي اصلي آنتي‌ويروس استفاده کنيد. خوشبختانه مي‌توان نسخه اصل اين برنامه‌ را در بازار ايران با قيمتي بين 30 تا 100هزار تومان تهيه کرد . توجه داشته باشيد که اين هزينه در مقابل خطراتي که شما و حريم خصوصي‌تان را تهديد مي‌کند بسيار ناچيز است و مي‌تواند در بالا بردن ميزان استفاده مفيد شما از کامپيوتري که براي آن‌ها صد‌ها يا شايد چند ميليون تومان هزينه کرده‌ايد موثر باشد.
بايد به اين مطلب اشاره کرد که تمام ويروس‌ها و حمله‌هاي کامپيوتري مخرب (Malicious) نيستند. براي مثال مي‌توان به اسب‌هاي تروجان نام برد که تنها کار آن‌ها نفوذ به کامپيوتر، جمع‌آوري اطلاعات و ارسال آن‌ها به سرور هکر است.
همين نوع نفوذ تروجان‌ها به کامپيوتر نيز مي‌تواند سرعت اتصال شما به اينترنت و در نتيجه سرعت کار سيستم عامل را کاهش دهد و با باز نگاه‌داشتن پورت‌هاي کامپيوتر، راه را براي ورود برنامه‌هاي مخرب هموار کند.
منبع:www.hamshahrionline.ir
/س