فانتوم در خاورميانه (نبرد بي پايان)

به غير از جنگ ويتنام، فانتوم حضور چشمگيري در نبردهاي خاورميانه داشت.

جنگ 6 روزه 1967

طي جنگ شش روزه ي ژوئن 1967 اعراب با اسرائيل، فانتوم هاي اسراييلي عمليات تخريب دقيق اهداف را به مورد اجرا گذاشتند. در واقع بايد گفت پيروزي در جنگ با همان ضربات روز نخست به نيروي هوايي اعراب مشخص شده بود. در 4 روز اول، اعراب 415 فروند جنگنده از دست دادند و در واقع نيروي هوايي اعراب در همان روز اول نبرد از ميدان به در شد. در مقابل از اسراييل تنها 15 فروند جنگنده ساقط گديد که از اين تعداد فقط 4 فروند فانتوم بودند. که البته اين جنگنده ها نه در نبرد هوايي، بلکه به وسيله پدافند زميني سرنگون گشتند. فانتوم هاي اسرائيلي با پرواز در ارتفاع چند ده متري همزمان به پايگاههاي هوايي اردن، مصر، سوريه و عراق حمله ور شدند و با مهارت بي نظير هر هواپيمايي را که روي زمين بود منهدم کردند. براي مثال در جريان حمله ي روز پنجم ژوئن 1967 به پايگاه هوايي کرکوک، تقريبا کل جنگنده هاي موجود در اين پايگاه توسط فانتوم هاي اسرائيلي منهدم گشتند.

فانتوم اسرائيلي در ارتفاع حدود 20 متري در مصر: ژوئن 1967

نتايج اولين روز نبرد 1967 فانتوم هاي اسرائيلي:

حمله به 17 پايگاه نظامي و هوايي در مصر، 5 فرودگاه بزرگ نظامي در سوريه، 3 فرودگاه نظامي در اردن و يک فرودگاه در عراق که منجر به انهدام 268 جنگنده ي مصري، 25 جنگنده ي سوري، 27 جنگنده ي اردني و 90 جنگنده ي عراقي. مجموع تلفات اسرائيل تنها 15 فروند بود. طبق نقشه ي يک ژنرال اسرائيلي، نيروي هوايي قدرتمند مصر ظرف 3 ساعت به طور کامل نابود گشت! غافلگيري کامل بود. جنگنده هاي نيروي هوايي مصر در رديفهاي معين روي زمين باز فرودگاه يا در آشيانه هاي سه ضلعي مرتب، چيده شده بودند و فقط چند ميگ21 در پرواز بودند. فانتوم هاي اسرائيلي با پرواز در ارتفاع چند ده متري خود را از آتش ضدهوايي مصون داشتند و با اتکا به توپهاي خود، تمام هواپيماهاي جنگي مصر را نابود کردند. در پايگاهي ديگر دو فرود فانتوم حدود 30 فروند بمب افکن سنگين Tu-16 را بر روي زمين از بين بردند. در عرض 80 دقيقه، ميگ21 هايي که در باندهاي مجاور کانال سوئز در قاهره و صحراي سينا قرار داشتند سوخته و به طور کامل از بين رفته بودند. ظرف 20 دقيقه فانتوم هاي عمل کننده بازگشته، سوختگيري شده و مهمات گذاري شدند و اين بار 80 دقيقه ي دوم آغاز گشت و قبل از آنکه مصر از گيجي حمله نخست بيدار شده باشد، در جريان حمله ي دوم هيچ ميگ و بمب افکن مصري براي هدفگيري ديگر وجود نداشت. نيروي هوايي پرزرق و برق مصر که مجهز به جنگنده هاي به روز روسي بود، ديگر وجود خارجي نداشت و از بين رفته بود. در مورد سوريه و اردن تنها با انجام يک عمليات، عمدهء جنگنده هاي نيروي هوايي دو کشور از بين رفته بود و همچنين يک پايگاه بزرگ هوايي عراق نيز با بمب هاي خوشه اي جنگنده هاي F-4D به طور کامل از صفحه عمليات پاک شده بود.
يعني موثرترين عامل قدرت اعراب در خط اول جبهه، تنها در چند ساعت ابتداي آغاز جنگ از بين رفت و در چند روز بعدي اسرائيل قادر شد بدون نگراني از حملات هوايي اعراب، به اهداف زميني آنها حمله کند. جنگي که در پايان ششمين روز، با پيروزي قاطع اسرائيل و اشغال کرانهء باختري رود اردن، بيت المقدس شرقي، صحراي سينا، مزارع شبعا و بلندي هاي جولان پايان يافت.
1973: فانتوم اسرئيلي براي مصون ماندن از موشکهاي سام3 مصري سيستم AB خود را روشن کرده و در ارتفاع بسيار پائين آماده ي عبور از پدافند اعراب مي شود

نبرد يام کيپور (The Yom Kippur War) 1973:

جنگ يام کيپور به نام نبرد فانتوم ها لقب گرفته است. فانتوم هاي اسرائيلي هجوم گسترده ي خود را بر عليه تانکها، سايت هاي موشکي سام، انبارهاي مهمات اعراب انجام دادند و هواپيماهاي بسياري را نيز ساقط کردند. ضمن اينکه عمليات شناسايي دقيقي را همراه با عکسبرداري از مراکز مهم مصر و سوريه به انجام رساندند در حالي که مصر و سوريه، موشکهاي زمين به هواي بسياري در اطراف پايگاههاي نظامي خود کار گذاشته بودند. اين سايتهاي موشکي در اطراف کانال سوئز و اغلب خطوط مقدم مرزي با اسرائيل مستقر شده بودند. در جريان عمليات Dugman 5 فانتوم ها اسرائيلي متحمل خسارات سنگيني شدند و شش فروند از آنها به وسيله ي موشکهاي سام سوريه سرنگون گشتند. در جريان جنگ 1973، فانتوم هاي اسرائيلي حدود 500 عمليات در عمق خاک سوريه و مصر انجام دادند.

دسته چهار فروندي فانتوم هاي اسرائيلي (ژوئن 1973: دمشق) پس از حمله به ستاد مشترک ارتش سوريه)

فانتوم ارتقا يافتهء اسرائيلي (به محل غلاف سوختگيري هوايي دقت کنيد)

فانتوم اسرائيلي در پايگاه هوايي ناتانيا

مهمترين اين عملياتها، منهدم کردن ستاد مرکزي ارتش سوريه بود. در اکتبر 1973 دو اسکادران 4 فروندي از فانتوم ها اين مرکز مهم را در قلب دمشق به طور کامل نابود کردند. حمله موفقيت آميز بود ولي دو فروند از فانتوم ها ساقط گشتند و يک نفر از خلبانان نيز کشته شد. همچنين يک فانتوم ديگر نيز هدف آتشبار ضدهوايي قرار گرفته ولي با مشکلات فراوان توانست خود را به پايگاهش برساند.

ژوئن 1973: پرواز فانتوم در صحراي سينا

به جهت جبران خسارات وارده به فانتوم هاي اسرائيلي، چند فروند فانتوم ديگر از طرف ايالات متحده به صورت قطعات منفصله توسط هواپيماهاي باري به سرعت به اسرائيل حمل شد. اين فانتوم ها به سرعت وارد سازمان نيروي هوايي شدند و قبل از پايان جنگ 1973 وارد عمليات گشتند. در جريان جنگ 1973، فانتوم هاي بسياري ساقط شدند و خدمه ي بسيار از آنان در مصر يا سوريه به اسارات درآمدند.
بنا بر ادعاي منابع بي طرف، 46 فروند فانتوم طي نبرد 1973 به وسيله ي مصر و سوريه ساقط گشتند که اين آمار بسيار بيش از نبرد سال 1967 بود.

فانتوم در خدمت نيروي هوايي ايران

اولين اسکادران تخصصي جنگنده اف-4 دي در ايران-1971

پس از اسرائيل، ايران بزرگترين دارنده هواپيماي فانتوم است. جمعاً سي و دو فانتوم دي، صد و هفتاد و هفت فانتوم ئي و شانزده فروند جنگنده فانتوم مدل آر اف شناسايي با دوربين هاي مخصوص قبل از سقوط رژيم شاهنشاهي و قطع روابط و سرويس فانتوم ها به ايران تحويل گرديد. شاه ايران در آن زمان، اهداف بسيار بلند پروازانه اي را در مورد تجهيز کشور خود به قدرتمند ترين کشور از نظر قدرت نظامي در حوزه خليج فارس و خاور ميانه در سر مي پروراند. البته ايالات متحده نيز در اينجا منافع خود را در نظر گرفته و با تصور اينکه ايران دفاع خوبي عليه اتحاد جماهير شوروي در آن زمان خواهد بود، شاه ايران را به طور فعالانه پشتيباني مي کرد. اولين بار، در سال شصت و هفت ميلادي، سفارشي براي دريافت تعداد شانزده فانتوم دي توسط ايران به شرکت مکدانل داگلاس تسليم گرديد. سرانجام، اولين گروه فانتوم ها در 28 سپتامبر 1968 وارد ايران شدند.
فانتوم هاي تازه تحويل شده ايراني در بسياري از ماموريت هاي رهگيري جنگنده سريع السير ميگ 25 فاکس بت که بر فراز آسمان ايران به طور غير قانوني پرواز مي نمود، شرکت جستند اما متاسفانه به دليل سرعت بسيار بالاي فاکس بت، اين ماموريت ها هيچ کدام با موفقيت همراه نبودند.
تعداد دقيق فانتوم‌هاي تحويل شده به ايران از سوي آمريکا دقيقاً مشخص نيست. بر اساس يکي از برآوردها، 29 فروند اف-4 دي، 162 فروند اف-4 اي و 17 فروند آراف-4 اي به ايران تحويل داده شده است. منبع خبري ديگري روال سفارش و تحويل فانتوم‌ها به ايران را به اين ترتيب معرفي کرده:سفارش 32 فانتوم اف-4 دي در 1967 و تحويل آنها در سپتامبر 1968، سفارش 177 اف-4 اي و 16 آراف-4 اي در 1973 و تحويل آنها در 1977.

بسياري از تجهيزات اضافه و قطعات يدک خريداري شده در آمريکا نگهداري مي‌شده‌اند. خلبانان ايراني اين جنگنده در آمريکا و پاکستان دوره‌هاي آموزشي را طي کرده بودند. نيروي هوايي ايران از اين جنگنده در جنگ ظفار و کمک به سرکوب شورشيان عمان و همچنين پاسداري از مرزهاي شمالي و غربي ايران در برابر تجاوزات هوايي پراکنده شوروي و عراق استفاده نموده است.
بعد از انقلاب اسلامي و قطع رابطه ايران و آمريکا، اين احتمال وجود دارد که اين جنگنده با قطعات اصلي و مادر تجهيز نشده باشد. در طول جنگ ايران و عراق نيز ايران قطعات يدکي اين جنگنده را از طرق مختلفي تامين مي‌کرد.
منابع تحقيق :
Fa.wikipedia.org
www.fas.org
military.blogfa.com
www.air.blogfa.com
منبع: انجمن هوافضا www.air-mag.blogsky.com
/ن