مراحل ساخت ناوشکن جماران به عنوان نخستين ناو ايراني، در سال 1376 به دستور فرمانده کل قوا آغاز شد.

به آب انداختن ناوشکن جماران شايد از مهم ترين اتفاقات تاريخ دريانوردي و نظامي ايران باشد.شايد بيراه نباشد که بگوييم بعد از 2500 سال مجددا ايرانيان، خود به طراحي و ساخت کشتيهاي جنگي اقدام کرند.اتفاقي که مي تواند آينده استراتژيک خليج هميشه فارس را تغيير دهد.اين افتخار بلافاصله از سوي بدخواهان و مغرضاني که بويي از منافع و امنيت ملي نبرده اند و خود را به دست رقباي استراتژيک ايران در منطقه و جهان سپرده اند مورد اهانت و ترديد در اصالت قرار گرفت.اما بايد دانست که چرا اين اتفاق مهم است که نظام سلطه رسانه اي و پياده نظام وابسته آن خواستار کوچک نشان دادن آن هستند.

در آرزوي ناوگان جنگي ملي:

اگرچه ايرانيان درهنرها،تاکتيکها و ابتکارات در نبردهاي زميني در طول تاريخ شهره بوده اند اما گويا نگاه ايرانيان به دريا متفاوت بوده است.ايرانيان تا قرنها بر خلاف تمدن هاي فنيقيه،کارتاژ،يونان و رم و بعدها بريتانيا که تمدنهاي دريايي و مبتني بر دريانوردي بودند، تمدن مبتني بر خشکي بود و با و جود دو دريا در شمال و جنوب به توسعه قدرت و قلمرو دريايي خود اقدام نکردند .البته هخامنشيان تنها سلسله ايراني بودند که به توليد کشتي جنگي و ايجاد نيروي دريايي اقدام نمودند.
هخامنشيان تنها سلسله ايراني بودند که به توليد کشتي جنگي و ايجاد نيروي دريايي اقدام نمودند
ايرانيان در ابتداي تاريخ تمدني خود در دوران هخامنشيان نيروي دريايي منسجمي داشتند وبه علت گسترش امپراتوري پارس و جنگ با دشمنان ديرين يعني يونانيان که در آن سوي درياي سياه سکونت داشتند، نيروي دريايي منظمي ايجاد کردند. اولين زورآزمايي واقعي نيروي دريايي ايران به زمان خشايار شاه فرزند داريوش باز مي گردد. ايران به علت حمله يونان به ليدي که ايران تماميت ارضي اين کشور را محترم مي شمرد به يونان لشکر کشيد . نفرات لشگر ايران به گفته هرودوت يوناني در حدود 800 هزار نفر بوده است و کشتي هاي ايراني که از راه دريا وارد جنگ شده بودند در حدود 1200 کشتي بوده اند.در اين لشکرکشي ايرانيان در ابتدا آتن را تصرف کردنداما سرانجام در نبرد سالاميس شکست خورده و ناوگان ايران صدمات جدي متحمل شد.
در دوره ساسانيان نيز نشانه هايي از کشتي جنگي در خليج فارس وجود دارد اما نه به عظمت دوره هخامنشي. شايد بتوان پس از هزار سال نيازايرانيان را به نيروي دريايي را در دوره صفويه ملاحظه کرد.ايران که فاقد نيروي دريايي بود براي پايان سلطه پرتغاليها به خليج فارس از کشتيهاي انگليسي کمک گرفتند. ايرانيان با کمک انگليسيها گمبرون را از لوث پرتغاليها پاک کردند و به ياد شاه عباس صفوي آنرا بندر عباس خواندند اما امتيازات مهمي هم به متحد انگليسي خود دادند.اين تجربه اما شاهان صفوي را به تجهيز نيروي دريايي وادار نکرد.در دوره انحطاط قاجار به علت فقدان نيروي دريايي در خليج فارس و درياي مازندران روسيه و انگليس کنترل سواحل و بنادر شمالي و جنوبي ايران را در اختيار گرفتند.
در دوره محمد رضا پهلوي با توجه به دکترين محاصره شوروي توسط متحدين ايالات متحده و کنترل خليج فارس توسط شاه، فروش تجهيزات دريايي آمريکايي و انگليسي در دستور کار قرار گرفت و نيروي دريايي ايران با ناوها،ناوشکنها و ناوچه هاي غربي تجهيز شدند.
نيروي دريايي ايران در دوره شاه اگرچه با دلارهاي نفتي متعلق به بيت المال و ذخاير ملي مردم ايران تجهيز شده بود اما در واقع هدفي جز پاسداشت منافع ايالات متحده در مناطق نفت خيز خليج فارس نداشت.

راهبرد جديد ايران : اراده معطوف به قدرت دريايي

نيروي دريايي ايران در دوره شاه اگرچه با دلارهاي نفتي متعلق به بيت المال و ذخاير ملي مردم ايران تجهيز شده بود اما در واقع هدفي جز پاسداشت منافع ايالات متحده در مناطق نفت خيز خليج فارس نداشت.پس از انقلاب اسلامي ايالات متحده در صدد تضعيف ناوگان دريايي ايران بود.آمريکا با تحريم و عدم فروش قطعات يدکي به اين نيرو به دنبال استهلاک آن در زمان بود و از فرصتهايي مانند نبردهاي دريايي مستقيم با نيروي دريايي ارتش در سالهاي انتهايي جنگ براي ضربه زدن به آن استفاده مي کرد.ايالات متحده در اين گمان بود که با اين راهبرد نيروي دريايي ايران زمينگير خواهد شد.اما بايد توجه داشت که راهبرد دريايي ايران پس از جنگ تغيير پيدا کرد.ايران تصميم گرفت ضمن حفاظت از مرزهاي آبي و تاسيسات نفتي خود در خليج فارس قلمروهاي استراتژيک جديدي نيز براي حضور دريايي خود تعريف کند.درياي مازندران ،درياي عمان،اقيانوس هند و ...
اين مهم نيازمند ناوگان جديد براي ماموريتهاي مربوط بود و با وجود تحريمها بين المللي ايرانيان پس از قرنها مجددا به سراغ ساخت کشتيهاي جنگي رفتند .

جماران : نه فقط يک ناوشکن

مهم تر از ظاهر پولادين اين ناوشکن که بر مبناي انديشه پير جماران ساخته شد که همواره مي گفت: ما مي توانيم ،انديشه پولادين "ما مي توانيم" و اعتماد به نفسي است که ساخت آن به ايرانيان داد.
بايد بدانيد اين ناوشکن بومي و با فناوري بومي توسط متخصصان جوان کشورمان طراحي و ساخته شده است. اين ناوشکن قادراست با سرعتي حدود 30 گره دريايي [واحد سرعت ناوها و کشتي‌ها] حرکت کند و حدود 120 تا 140 پرسنل خواهد داشت. ناوشکن جماران با موشک‌هاي ضد کشتي و موشک‌هاي سطح به هوا مجهز است. اين ناوشکن به اژدر و رادار الکترونيکي مجهز است و طول آن 94 متر و وزنش بيش از هزار و 500 تن است.هم چنين قابليت فرود و برخاست بالگرد بر عرشه اين ناوشکن از ويژگيهاي مهم اين ناوشکن است.
اما به نظر مي رسد چيزي فراتر از اين اعداد وآمار و مشخصات فني و نظامي وجود دارد که داراي اهميت است:تحقق يک آرزوي ديرين،اعتماد به نفس ناشي از خود اتکايي و چشم اندازه آينده دريايي ايران
مهم تر از ظاهر پولادين اين ناوشکن که بر مبناي انديشه پير جماران ساخته شد که همواره مي گفت: ما مي توانيم ،انديشه پولادين "ما مي توانيم" و اعتماد به نفسي است که ساخت آن به ايرانيان داد.
لذا براي دشمن و رقباي جهاني و منطقه اي مهمتراز ظاهر و سخت افزار اين جنگ افزار نابودي انديشه سازنده اين ناوشکن و اعتماد به نفس ناشي از آن است.لذا جنگ رسانه اي قبل از جنگ فيزيکي عليه جماران شروع شد.

و جماران آغاز شد

مرحله تحقيق و طراحي ناوشكن

بلافاصله پس از ابلاغ فرمان مقام معظم رهبري در خصوص ساخت ناوشكن، گروه¬هاي كارشناسي و هسته¬هاي علمي، متشكل از زبده¬ترين و بهترين متخصصان نيروي دريايي در قالب پروژه موج گردهم آمده و تدوين مجموعه كارهاي مقدماتي و زيربنايي ساخت ناوشكن را در دستور كار خود قرار دادند.
گروه¬هاي كارشناسي در ابتداي امر به بررسي قابليتها و ظرفيتهاي علمي و فني ساخت ناوشكن در كشور و برنامه زمان¬بندي و اجراي اين پروژه پرداختند. آنها مطالعات بسيار دقيقي را بر روي ناوشكن¬هاي جديد و پيشرفته دنيا انجام داده و سپس بر اساس فرامين مقام معظم رهبري و نيازهاي نيروي دريايي و همچنين متناسب با امكانات بومي و شرايط محيطي و منطقه¬اي به طراحي و مهندسي ساخت ناوشكن اقدام كردند.
پروسه طراحي اين ناوشكن به گونه¬اي صورت گرفت كه در صورت تكميل پروژه بتواند به عنوان يكي از پيشرفته¬ترين ناوشكن¬هاي روز دنيا و برتر از ناوشكن¬هاي هم كلاس خود قرار گيرد.
پس از تعيين استراتژي ساخت، كارشناسان به مرحله طراحي و تدوين بدنه و تحليل مدل هيدروديناميكي ناوشكن با بهره-گيري از نرم¬افزارهاي بومي رسيده و سپس تمامي مواد خام و اوليه ساخت ناوشكن را در آزمايشگاه¬هاي متالوژي مورد بررسي و تطبيق با استانداردهاي بين¬المللي قرار دادند.
در مرحله بعدي كارشناسان اقدامات مطالعاتي خود را به بخشهاي كنترل ناوشكن از جمله اتاق عمليات و پنل فرماندهي، سامانه¬هاي رانشي، دستگاه¬هاي راداري، الكترونيكي و دستگاه¬هاي مخابراتي اختصاص دادند.
بخش عمده¬اي از مطالعات و تحقيقات مذكور توسط كارشناسان نيروي دريايي ارتش كه تربيت شده دانشگاه علوم دريايي امام خميني (ره) نوشهر هستند با دقت و جديت صورت گرفت و بخش ديگر از مطالعات نيز با همكاري مراكز صنعتي، نظامي و دانشگاهي كشور تكميل گرديد.
بسياري از مواردي كه در مرحله طراحي و تحقيق انجام شد از جمله طراحي سامانه¬هاي و نحوه نصب تجهيزات فني، سامانه-هاي رزمي، سامانه¬هاي جنگ الكترونيك و فن¬آوري¬هاي رايانه¬اي مرتبط با ادوات دفاعي در اين ناوشكن براي نخستين بار صورت مي¬گرفت و همين عامل موجب مي¬شد كارشناسان به وقت و زمان بيشتري براي اجراي پروژه نياز داشته باشند اما با كار و تلاش شبانه¬روزي و پشتيباني شايسته سامانه فرماندهي نيروي دريايي ارتش موانع يكي پس از ديگري مرتفع شده و هر چه زمان جلو مي¬رفت زمان اجرا و عملياتي شدن پروژه نيز نزديك¬تر مي¬شد.

مرحله عملياتي اجراي پروژه :

هر چند بسياري از گام¬هاي عملياتي اين پروژه همزمان با كار مطالعاتي و تحقيقاتي آن انجام شده اما فرماندهان ارتش بلافاصله پس از پايان مراحل تحقيق بدون هيچ¬گونه وقفه¬اي كار ساخت ناوشكن جماران را در دستور كار قرار دادند.
تهيه صدها تن فولاد دريايي، ساخت بدنه و كاسه فولادي ناوشكن با نصب روسازه ها، پارتيشن¬هاي داخلي، پرچم¬هاي آلومينيومي، دربهاي نفوذناپذير، سامانه¬هاي پيشرفته آب¬شيرين، كمپرسورهاي هواي فشرده، سامانه رانش و انواع تجهيزات هيدروديناميكي نسل جديد، سامانه هاي اطفاي حريق، سامانه¬هاي خنك¬كننده، سامانه استابلايزر (متعادل¬كننده)، سامانه¬هاي كمك ناوبري پردقت در بخش عمق¬يابي، سرعت سنجي و هواشناسي و نصب انواع سامانه¬هاي مخابراتي و راديويي پيشرفته، بخشي از اقداماتي است كه بر اساس برنامه زمان¬بندي شده و در مراحل مختلف بر روي ناوشكن جماران نصب و اجرا شده است و همانگونه كه در مراحل طراحي بسياري از موارد و مراحل براي نخستين بار در كشور انجام شده در مرحله اجراي اين پروژه نيز تقريبا تمامي مراحل عملياتي آن تجربه اول ما در اين زمينه بوده است.
كارشناسان زبده نيروي دريايي ارتش بر اساس تجربيات گرانبهاي هشت سال دفاع مقدس با همكاري دانشجويان خوش ذوق و خلاق دانشگاه علوم دريايي امام خميني (ره) و ساير مراكز تحقيقاتي و دانشگاهي كشور در حالي پروژه عظيم ناوشكن جمهوري اسلامي جماران را به مرحله اجرا درآوردند كه هيچ¬كدام از متخصصان علوم نظامي در دنيا باور نمي¬كردند كه جمهوري اسلامي ايران با وجود شرايط تحريم و عدم همكاري اطلاعاتي، فني و تحقيقاتي كشورهاي صاحب اين فن¬آوري بتواند در اين زمينه به موفقيت دست يابد، اما بحول و قوه الهي با انگيزه¬ و روحيه¬اي كه نشأت گرفته از توجه ويژه فرمانده معظم كل قوا به اين پروژه عظيم دفاعي بود؛ افتخارآفرينان نيروي دريايي به نداي رهبر فرزانه خود لبيك گفته و باتلاش شبانه-روزي و عبور از مرزهاي دانش و فن¬آوري كار ساخت ناوشكن جماران را با موفقيت به پايان رساندند.

"ناوشکن جماران" ، نخستين ناوشکن طراحي شده و ساخته شده بدست متخصصان افتخار آفرين نيروي دريايي ارتش جمهوري اسلامي ايران و نخبگان و دانشمندان توانمند ايراني است . وبا ساخت آن جمهوري اسلامي ايران به جمع معدود کشورهاي جهان پيوست که از قابليت طراحي – ساخت و تجهيز رزمناوها و ناوشکن‌هاي پيچيده و مجهز برخوردارند.
ناوشکن جماران از جمله رزمناوهاي با ماموريت سه منظوره است که در عرصه هاي ضد هوايي – ضد سطحي و ضد زيرسطحي از تجهيزات کاملاً پيشرفت برخوردار است.
ناوشکن جماران که در کلاس خود ، در شمار ناوهاي پيشرفته محسوب مي شود، و از قابليت حمل و سوختگيري بالگرد نيز برخوردار است. بخشي از سامانه هاي اصلي اين ناوشکن تنها در انحصار چند کشور است اما متخصصان ايراني موفق شدند اين انحصار بين المللي را بشکنند و کشور را به دانش طراحي و ساخت اين سامانه هاي مهم مجهز کنند.
ناوشکن جماران، حاصل تلاش بي‌وقفه و سنگين علمي، تحقيقاتي و تخصصي است و بيش از يک ميليون و 400 هزار انواع قطعه – دستگاه و سامانه هاي پيچيده داخلي در ساخت آن مورد استفاده قرار گرفته است.
حضرت آيت الله خامنه اي در بازديد از اين ناوشکن غرورآفرين، با قدرداني از نيروهاي جوان و پر نشاط نيروي دريايي تاکيد کردند: کليد اقتدار و پيشرفت کشور، سپردن کارها به جوانان مومن و دل‌هاي پراميد و انگيزه هاي پرشور آنان است.
ايشان افزودند: اين دستاورد مهم که نتيجه اميد، اعتماد و توکل به پروردگار است، نسل جوان ما را مصمم‌تر از پيش خواهد کرد و اين عزم و اميد و اراده ، حتي از توليد ناوشکن نيز، مهم‌تر و شيرين‌تر است.
رهبر فرزانه انقلاب، شناخت توانايي ها و استعدادهاي خودي، قدرشناسي علمي از اين نعمت بزرگ و شجاعت ورود به کارهاي عظيم را "اساس و مبناي پيشرفت و اقتدار کشور" دانستند و خاطر نشان کردند: برخي خواست‌ها در ابتدا، بلندپروازانه به نظر مي رسد اما همت‌هاي بزرگ در پرتو ايمان و اعتماد، هر کار به ظاهر ناشدني را ممکن مي سازد و به همين علت يقيناً کارهاي آينده در عرصه ساخت رزمناوها، به‌مراتب عظيم‌تر و باارزش‌تر خواهد بود.

برخي از ويژگي‌هاي جماران :

• سامانه هاي مخابراتي هوايي
• سطحي و زيرسطحي و سامانه ردنگار (coordinator)
• سامانه هاي راداري تاکتيکي
• سامانه هاي جنگ الکترونيک و ضدالکترونيک
• سامانه هاي موشکي سطح ‌به ‌سطح و سطح ‌به ‌هواي بلندبرد و ميان‌برد
• توپ دريايي تمام‌ خودکار
• سامانه دفاع در برابر حمله‌هاي ش‌م‌ه (شيميايي- ميکروبي- هسته‌اي)
• درب‌هاي نفوذناپذير
• حمام ش‌م‌ه براي رفع آلودگي احتمالي نفرات و تيم هاي سنجش آلودگي عوامل شيميايي مجهز به لاکرهاي کنترل صدمه‌هاي احتمالي به ناوشکن
• توانايي سوخت‌رساني به بالگرد برروي پد ويژه براي نخستين بار در ناوشکن اين کلاس

مشخصات اصلي

کلاس و نوع : کلاس موج نوع : بومي : ناوشکن
وزن : 1420 تن
درازا : 94 متر
پهنا : نامعلوم ، برآورد: نزديک ‌به 11 متر
فرورفتگي در آب : نامعلوم ، برآورد: نزديک‌به 3.1 متر
پيشرانه : نامشخص ، برآورد شده:
دو موتور هر يک با توان 10000 اسب بخار
چهار ژنراتور ديزل 550 کيلوواتي
سرعت : 30 گره دريايي (56 کيلومتربرساعت)
پرسنل تکميلي : 120-140
مهمات :
2× اژدر سه‌گانه سبک 324 ميلي‌متري
1 × توپ 76 ميلي‌متري فجر-27
1× توپ ضدهوايي 40 ميلي‌متري
4 × موشک سطح‌به‌سطح سي-802 يا سي-803 يا کرم ابريشم (سي‌اس‌اس-سي-3)
2× توپ 20 يا 25 ميلي‌متري
4× موشک سطح‌به‌هواي نوع نامشخص
هواپيماهاي قابل حمل : 1× بالگرد ضد زيردريايي بل 214 تجهيزات هوانوردي : هلي پد
مجهز به رادار و تجهيزات الکترونيکي نوين
منابع اين سلسله مقاله : Econews.ir / Bornanews.ir / خبرگزاري مهر / تبيان / Tabnak.ir / ايرنا / جهان نيوز / Khamenei.ir / Wikipedia / AJA.ir / خبرگزاري فارس /ن