باروت ماده‌اي است که به‌سرعت مي‌سوزد و از همين رو در سلاح‌هاي گرم به‌ عنوان ماده پيشرانه بکار مي‌رود.
باروت بر دو گونه اصلي است : باروت سياه و باروت بي دود.
باروت سياه نخستين نوع باروت بود. اختراع آن را در حدود قرن‌هاي هفتم تا نهم ميلادي به چيني‌ها، مسلمانان (عرب‌ها، ايرانيان) و حتي به راجر بيکن (کيمياگر انگليسي سده? سيزدهم ميلادي) نسبت مي‌دهند.

پيشينه

گاه اختراع باروت به چيني ها در سده دهم ميلادي نسبت داده مي‌‌شود و گاه ادعا مي‌‌شود که «باروت حقيقي يک اختراع اروپايي متعلق به سده سيزدهم ميلادي است.» در رساله‌اي از راجر بيکن (1242 يا 1248) آمده است: «ترکيب شوره و سولفور شعله‌اي درخشان و صدايي رعدآسا ايجاد مي‌‌کند.» اين اولين سند مکتوب درباره باروت در تاريخ غرب است.
قدمت کهن‌ترين گزارش هايي که به کاربرد باروت در چين دلالت دارد به سال 1232 ميلادي مي‌‌رسد و اين زماني است که مغولان به مرکز ايالت هونان حمله بردند و مدافعين چيني از نوعي «نيزه‌هاي آتشين پرتاب شونده» و بمب هاي منفجرشونده استفاده کردند که مشخصات آن چندان روشن نيست. اين فقرات گروهي از محققين را به اين نتيجه رسانيده که چيني ها در آن زمان باروت را کشف کرده بودند.
در همين سده باروت در اروپا نيز پديدار شد و شواهدي در دست است که نشان مي‌‌دهد در سال 1241 مغولان در جنگ هاي اروپايي خود از آن استفاده مي‌‌کردند.
پيشينه آشنايي مسلمانان با باروت و سلاح هاي آتشين به قبل از سده سيزدهم ميلادي و به اندلس و شمال افريقا مي‌‌رسد. مسلمانان اندلس در سده دوازدهم باروت را مي‌‌شناختند و در سال 1118 در جنگ هاي شبه جزيره ايبري توپ و اسلحه آتشين به کار مي‌‌بردند. ابن خلدون از کاربرد اسلحه آتشين در سده سيزدهم ميلادي و در يکي از جنگ هاي ابويوسف، سلطان مراکش، در سال 672 ق./ 1273 م. خبر مي‌‌دهد: «و از انباري که با آتش و باروت بطور شگفت آوري مشتعل شده بود به دشمن آتش مي‌‌افکند و قدرت خداوند از اين عمليات هولناک ظاهر مي‌‌گشت.» مماليک مصر در مقابله با لشکرکشي صليبي (1248 -1249) لويي نهم فرانسه (لويي قديس) از توپ استفاده مي‌‌کردند و به نوشته يک ناظر فرانسوي «هر بار که يک توپ در مي‌‌رفت، پادشاه فرانسه متعجب مي‌‌شد و فرياد مي‌‌کرد: عيساي عزيز، من و افرادم را حفظ کن!» حسن الرماح (متوفي 694 ق./ 1294 م.)، در کتاب فنون جنگي، فرمول باروت را بيان داشته و درباره توپ سخن رانده است. با ترجمه کتب عربي به لاتين اولين اطلاعات درباره باروت و کاربردهاي نظامي آن به اروپا رسيد و راجر بيکن با اين ماده آشنا شد.
جرجي زيدان گفته است: «عرب ها [مسلمانان] پيش از ديگران استعمال باروت را مي‌‌دانستند و اگر آن ها باروت را اختراع نکرده باشند، لااقل باروت توسط آن ها به مردم [اروپاي] قرون وسطي منتقل شده است.»
در دايرةالمعارف بريتانيکا در چاپ جديد آمده است: «باروت سياه هرچند ريشه در چين سده دهم ميلادي دارد… ولي شواهدي در دست است که نشان مي‌‌دهد اعراب [مسلمانان] نخستين کساني بودند که آن را تکامل بخشيدند و در سال 1304 اولين تفنگ ها را اختراع کردند.»
و در مقاله ديگر چنين آمده است:
برخي گزارش ها حاکي از آن است که اعراب [مسلمانان] در سال 1249 در شبه جزيره ايبري از موشک استفاده مي‌‌کردند و در سال 1288 با اين سلاح به شهر والنسيا حمله بردند. در اوايل سده چهاردهم ميلادي نيز مسلمانان اندلس در جنگ با صليبيون از توپ استفاده مي‌‌کردند. اسماعيل، امير غرناطه، براي درهم شکستن حصار شهر هوسکار (724 ق./ 1324 م.) از دستگاه بزرگي بهره جست که با باروت کار مي‌‌کرد و گلوله هايي پرتاب مي‌‌نمود که با صداي رعدآسا به قطعات کوچک تقسيم مي‌‌شد و خرابي هاي بزرگ بر جاي مي‌‌نهاد. نوزده سال بعد مدافعين مسلمان يکي از شهرهاي اندلس در برابر حمله صليبيون از سلاحي مشابه استفاده مي‌‌کردند که گلوله‌هاي آهنين پرتاب مي‌‌کرد.
در سال 1248، يعني تقريباً مقارن با همان زمان که راجر بيکن فرمول باروت را در رساله خود نوشت و “لويي قديس” لشکرکشي صليبي خود را به فلسطين آغاز کرد، فرديناند سوم، شاه کاستيل و ليون، از سلاح هاي آتشين در فتح سويل (اشبيليه) استفاده نمود. اين احتمالاً اولين استفاده نظامي از باروت به وسيله اروپاييان است.
منبع:http://www.academist.ir /س