شروع استفاده از کلمه بهره وري در فرهنگ اقتصادي مربوط به دو قرن قبل است. در بسياري از نقاط جهان، بويژه در کشورهاي صنعتي بهره وري به عنوان يک طرز فکر و فرهنگ تلقي مي شود، تفکر پيشبرد و بهبود آنچه که وجود دارد.
بهره وري مفهومي است که براي نشان دادن نسبت برون داد بر درون داد يک فرد، واحد و سازمان بکار گرفته مي شود. داده/ستانده = بهره وري
به منظور کنترل تورم، رشد اقتصادي ، صرفه جويي در استفاده از منابع کمياب، افزايش قدرت رقابت بيش از پيش به بهره وري اهميت داده ميشود.
- شاخصهاي بهره وري کدامند و چه ويژگيهايي دارند؟
شاخصهاي بهره وري را مي توان به دو بخش کلي تقسيم کرد:
1- شاخصهاي بهره وري (کلي و جزيي)
شاخص کلي: نسبت خروجي به جمع کل وروديها (نيروي کار، هوا، سرمايه، …)
شاخص جزيي: نسبت خروجي به هر يک از وروديها
2- شاخص عملکرد: هر نوع رابطه ميان عوامل مؤثر و اجزاي عملکرد بخشهاي داخلي و فعاليتهاي مختلف يک سازمان که به شکل نسبت بيان مي شود.
- ويژگيها:
1- بتواند کل سيستم و همچنين زير سيستم ها را ارزيابي کنند.
2- قابل درک بوده و از نظر محاسباتي ساده باشند.
3- نسبت به تغييرات غير قابل کنترل، مستقل باشند.
4- سيستم اندازه گيري بايد عملي و قابل کار برد باشد.
مقدار خطاهاي نيروي انساني در رضايت ارباب رجوع يا مشتريان و ميزان استقبال آنان، حجم سازمان رضايت شغلي کارکنان، مقدار دفعات شکست و ناکامي سازمان، صحت درستي کارکنان، ساعات کار سازمان، غيبت کارکنان معيارهايي هستند که بوسيله آنها مي توان بهره وري را مورد سنجش قرار داد و اين معيارها که جهت ارزيابي نيروي انساني شاغل است اولا بايد عملي باشند ثانيا بايد قابل دستيابي و راهگشا باشند.
- چه مشکلاتي در ارتباط با بهره وري وجود دارد؟
بسياري از عوامل که براي بهره وري نامطلوب شناخته شده است (ماشين آلات کهنه، طراحي نامناسب شغل، اموزش غير اثر بخش يا نا کافي کارکنان، افزايش غير منتظره حجم کار) خارج از کنترل واحد توليد يک سازمان هستند. اين فرض مطرح است که بزرگترين مشکلات موجود در راه افزايش بهره وري ناتواني کارکنان و انگيخته نشدن آنان براي کار اثر بخش است. بعضي ديگر از صاحبنظران معتقدند که مواد اوليه ناقص، طراحي ناقص توليد، اشتباهات مديريت بيشترين سهم را در کاهش بهره وري سازمان دارند.
- چه عواملي در بهره وري مؤثر مي باشند؟
عوامل مؤثر در بهره وري را مي توان به چند دسته تقسيم نمود:
1- عوامل مربوط به نيروي انساني (مقدار نيروي انساني، متخصص آموزش، حقوق و مزايا )
2- عوامل مربوط به مديريت (تخصص، روابط مديريت با کارکنان،)
3- عوامل وابسته به دولت (قوانين و مقررات، سياستها، …)
4- امکانانت و تسهيلات (تجهيزات، ماشين آلات، زمين و ساختمان، تأسيسات… )
5- تکنولوژي (نوع فرايندها، کيفيت محصولات، دانش فني طرح، … )
6- عوامل محيطي (بازار محصولات، جاذبه هاي محيطي، عوامل زيست محيطي، … )
7- مواد و انرژي (مواد اوليه، مواد مصرفي، انرژي)
چه ارتباطي بين بهره وري و مشارکت کارکنان (مديريت مشارکتي) وجود دارد؟
وقتي که سازمان با مديريت مشارکتي از روش هايي مثل کنترل کيفيت جهت دخالت دادن کارکنان در حل مسايل استفاده کند يقينا” مشارکت کارکنان عميق تر مي گردد. زماني که فرصتهايي در اختياز کارکنان قرار داده شود تا تواناييهاي خود را به بوته آزمايش بگذارند، سطح رضايت آنها ارتقاء پيدا کرده و بر ميزان اثربخشي تکنولوژي مي افزايد.
- چه عواملي باعث افزايش بهره وري مي شوند؟
شيوه هاي گوناگون براي افزايش بهره وري وجود دارد که به برخي از اين شيوه ها اشاره مي شود.
1- رضايت مصرف کننده (پاسخگويي نسبت به درخواست هاي مصرف کننده و توانايي برآورد ساختن خواستارها و نيازهاي آنان)
2- بکارگيري نيروي انساني (بکارگيري توانايي هاي بالقوه افراد که منتهي به مشارکت آنان مي شود و امکان ادامه بهبود را فراهم مي کند)
3- کيفيت کالاها و خدمات (کيفيت محصولات بر اساس اندازه هاي عيني از طرف سازمان مورد توجه مي باشد)
4- رهبري (تا چه اندازه مديران براي حفظ کيفيت موجود از نظام عيني استفاده مي کنند)
5- برنامه ريزي راهبردي (برنامه ريزي سازمان براي حفظ کيفيت کالاها و خدمات)
منبع:http://www.academist.ir /خ