کوتولهي سفيد ستارهاي است بهرنگ سفيد با درخشندگيِ کم، قطر کوچک، و چگاليِ فوقالعاده زياد. تاکنون چندصد کوتولهي سفيد شناخته شده است. ترديدي نيست که تعداد آنها بسيار بيش از آن است که تاکنون رصد شدهاند ولي درخشندگيِ اندکشان موجب ميشود که از فواصلِ زياد قابل رؤيت نباشند. درخشندگيِ بسيار اندک آنها معلولِ کم بودنِ جرم آنها نيست چراکه از لحاظ جرم با خورشيد قابلِ قياسند. درخشندگي کمِ آنها معلولِ اندازهي کوچک آنهاست. بهنظر ميرسد کوتولهي سفيد مرحلهاي از آخرين مراحلِ تکامل ستارگان است و معلولِ ازدست دادنِ همهي انرژيِ گرما-هستهايِ ستارهي اصلي و متراکم شدن ستاره براثرِ ازدست دادنِ جنبوجوش حرارتيِ مولکولي و درنتيجه غلبهي جاذبهي گرانشي بر اين جنبوجوشها ميباشد. همين از جنبوجوش افتادنِ مولکولي است که باعث کاهش گسيلِ نور از آنها ميشود بهگونهاي که نهايتاً ديگر نوري از آنها ساطع نخواهد شد و تنها با جاذبهي گرانشيِ خود است که ستارهي درحالِ احتضار از وجود خود خبر ميدهد، يعني تنها با اختلالي که در مسير ستارهاي ديگر پديد ميآوَرَد است که ما از وجود شيئي آگاه ميشويم که زماني براي بيليونها سال ميدرخشيده است.
يک دوتايي، جفت ستارهاي است که همچون زمين و ماه بر گِردِ گرانيگاه مشترکشان ميگردند. بعضي از دوتاييها جدا از هم ديده ميشوند (دوتاييِ بَصَري). تاکنون بيش از 60000 دوتايي از اين نوع شناخته شده است. بعضي از جفت ستارهها حتي در يک تلسکوپ بزرگ هم بهصورتِ يک واحد بهنظر ميرسند و ماهيت واقعي آنها تنها در مطالعهي طيفنماييِ آنها آشکار ميشود (دوتاييِ طيفنمودي)، بهاين معني که طيف ستاره حاکي از آن است که ستاره درواقع از دو ستاره تشکيل شده است که متناوباً به ناظر زميني نزديک و از او دور ميشوند. تاکنون بيش از 1500 دوتايي از اين نوع شناخته شده است.
نديم يا همدمِ پرنورترين ستارهي آسمان، شعراي يماني، توله، يکي از ستارگانِ بسيار چِگال است. جِرم آن تقريباً برابر با جرم خورشيد ولي حجم آن فقط يک سيهزارمِ حجم خورشيد است. اين ستاره که شعراي يمانيِ B نيز ناميده ميشود همدمِ کمنورِ شعراي يمانيِ A است و درسال 1241 توسط يک دوربينساز آمريکايي بهنام آلوين کلارک مشاهده شد. بعدها دريافتند اين ستاره يک کوتولهي سفيد است. شعراي يمانيِ B داراي چگاليِ متوسطي درحدود 3 بيليون کيلوگرم بر مترمکعب است.
به ستارهي شعري يا Sirius، در آيهي 49 سوره نجم اشاره شده است. همانگونه که گفته شد اين ستاره درواقع يک ستاره (يا کوتولهي سفيد) همراه (بهنام Sirius B) دارد که با چشم غير مسلح قابل تشخيص نيست و با دورهي گردشي 49 ساله به گرد آن (يا درواقع مرکز جرم دو ستاره) ميگردد، بهعلاوه، عدد EGGR آن (که مشخصهاي نجومي براي ارزيابي طيفي، رنگي، درخشندگي، و حرکتي کوتولهي سفيد است) 49 است.
