ساختار و رهايش تنش
 

پس از آنکه ماده اي بطور مداوم تحت تغيير شکل پلاستيک قرار گيرد. دران تنش هاي داخلي ايجاد مي شود. براي مثال، در يک ماده ي کريستالي مانند يک فلز، اتم ها در ساختار کريستالي جابجا مي شوند وسيستم در تعادل نيست به طور مشابه ، درساختار آمورف برخي از ملکولها بسيار به هم نزديک اندوبرخي ديگر بسيار از هم دوراند. (اين شرايط هنگامي اتفاق مي افتد که جسم به طور پي درپي تحت تغيير فرم قرار گيرد.)
اين مسئله قابل فهم است که اين چنين وضعيت هايي پايدار نيستند. جابجايي اتم ها در وضعيت تعادل بوجود نمي آيد. درطي فرآيند نفوذ درحالت جامد که بوسيله ي افزايش انرژي فلز اتفاق افتاده است، اتم ها مي توانند به آهستگي به حالت هاي تعادلي خود بازگردند. اين مسئله باعث تغيير درشکل يا حد فاصل جامد مي گردد. ماده دراين تغيير وضعيت اتمي دچار پيچش مي شود. رها سازي تنش ها باعث پديدآمدن اعوجاج درمواد قالب گيري الاستومري مي شود.
سرعت رها سازي تنش با افزايش دما افزايش مي يابد. براي مثال اگر يک سيم خم شده باشد وتا دمايي بالا حرارت داده شود، ممکن است که صاف شود.در دماي اتاق چنين رها شدني باعث بازآرايي اتم هاي فلز مي گردد که اين بازآرايي ممکن است ناچيز باشد.به عبارت ديگر تعداد زيادي از مواد دنداني غير کريستالي (مانند موم ها ، رزين ها و ژل ها ) وجود دارند که وقتي تحت عمليات ساخت قرار گيرند وسردشوند مي توانند تنش هاي خود را آزاد کرده و تحمل تغيير شکل (کج شدن) شوند.

خزش و سيلان يافتن
 

اگر يک فلز در دمايي نزديک به دماي ذوبش درحالي که به آن يک تنش ثابت وارد مي شود. نگه داري شود، دچار خزش مي گردد. خزش به عنوان کرنش پلاستيک وابسته به زمان ماده هنگامي که تحت نيروي استاتيکي (ثابت)قرار مي گيرد،تعريف مي شود .اين مسئله با کج شدن قطعه همراه است.مثلاً هنگامي که لعاب يک پروتز با ساختارطويل پخت گردد، دماي بالا موجب کج شدن آن مي شود. که نيروي استاتيک اعمالي بر پروتز، وزن خود پروتز است. براي يک ضخامت معين، وزن بيشتر قطعه رابطه ي مستقيم با تنش پيچشي است وبنابراين اين مسأله موجب افزايش خزش پيچشي مي شود. خزش فلزات معمولاً با افزايش دما تا چند صد درجه زير دماي ذوبشان اتفاق مي افتد. فلزات مورد استفاده در دندانپزشکي که براي ساخت مواد ترميمي ريختگي ويا زير لايه هاي لعاب خوراستفاده مي شوند، داراي دماي ذوبي بسيار بالاتر از دماي دهان هستند. وآنها در محيط دهان مستعد خزش نمي باشند. به هرحال برخي از آلياژهاي مورد استفاده در پروتز هاي فلز- سراميک در دماي روکش دهي (لعاب زني) متحمل خزيش مي شوند.
آمالگلام هاي دنداني شامل 42-52 درصد وزني جيوه هستند وتقريباً کمي بالاتر از دماي اتاق دچار خزش مي شوند. به دليل گستره ي پايين دماي ذوب، آمالگلام هاي دنداني مي توانند به آهستگي از محل قرار گيريشان در دندان ها وتحت تنش هاي کوچک دچار خزش شوند. به دليل آنکه خزش نتيجه ي تغيير فرم پلاستيک ماده است ، اين فرآيند مي تواند يک پروتز دنداني را خراب کند. عموماً واژه ي سيلان يافتن (FLOW) به جاي خزش ، در دندانپزشکي براي توصيف رئولوژي موادآمورف مانند موم ها استفاده مي شود. سيلان يافتن موم ميزان استعداد آن براي تغيير فرم تحت يک نيروي استاتيک کوچک است .البته اين نيروي کوچک مي تواند علاوه بر وزن خودش، هر نوع تنش ديگري نيز باشد اما معمولاً تنش فشاري در تست هاي مواد دنداني استفاده مي شود. يک استوانه ماننداز ماده ي مورد نظر که مي خواهيم خواص آن را بررسي کنيم دردما وزمان معين تحت نيروي فشاري قرار مي گيرد. خزش يا سيلان بوسيله ي درصد کاهش طول درطي تست اندازه گيري مي شود. خزش ممکن است باعث خرابي مواد ترميم کننده ي دنداني به علت تغيير فرم آنها بشود. خزش همچنين ممکن است منجر به خرابي دندانهاي مصنوعي شود. اين مسئله درشرايطي رخ مي دهد که يک آلياژ ريختگي با خواص ضد خزش ضعيف در دماي نسبتاً بالا(حدود (1000C°) لعاب کاري شود.

رنگ و ادراک رنگ
 

بخش قبلي بر روي خواصي متمرکز شده بوديم که به يک ماده اجازه مي داد تا به عنوان جايگزيني بافت هاي آسيب ديده يا از دست رفته کار کنند.هدف مهم ديگر يک دندانپزشک حفظ رنگ وظاهر دندان هاي مصنوعي است.ملاحظات زيبايي درترميم دندان ها و پرتز گذاري در دهان برزگترين تمرکز در طي چند دهه ي اخير را به خود اختصاص داده است. از آن جايي که مسئله ي زيبايي دندانسازي يکي از مسائل مهم اين حرفه است وبه هنر دندانساز وتکنسين مربوط است، مطالعه وفراگيري قوانين مربوط به رنگ به يکي از مسائل ضروري است. اين مسأله مخصوصاً براي مواد ترميمي که از جنس مواد سراميکي هستند، درست مي باشد.

نور يک تابع الکترومغناطيس است که مي تواند بوسيله ي چشم انسان تشخيص داده شود. چشم انسان نسبت به نورهاي باطول موج 400-700 نانومتر حساس مي باشد. همانگونه که در شکل 1 ديده مي شود. شدت نور منعکس شده وشدت ترکيب طول موج هاي موجود در نور بازگشتي (نورمنعکس شده) خواص ظاهري (رنگ وشدت نور) را تعيين مي کند. وبواسطه ي آن جسم قابل رؤيت مي شود. البته حتماً بايد نوري از يک منبع برجسم بتابد تا نوري از آن منعکس شود. وجسم قابل رؤيت شود. نور خروجي از جسم معمولاً چند رنگي است. اين رنگ مخلوطي از طول موج هاي مختلف است.توزيع طيفي نور منعکس شده يا عبور کرده ظاهر نورمنعکس شده رامشخص مي کنند، اگر چه برزگي طول موج هاي خاص کاهش مي يابد.
پديده ي ديدن(Vision) و واژگان فني مشابه را مي توان پاسخ وعکس العمل چشم انسان به نور تابيده شده به آن بيان کرد. اين نور تابيده شده از جسم بازتابش شده است. وبه چشم ناظر مي رسد. اشعه هاي نوري برخورد کرده به چشم برروي شبکيه ي چشم متمرکز مي شوند واز آنجا به صورت پالس هاي عصبي در آمده که اين پاس ها به مغز انتقال مي يابند. سلولهاي مخروطي شکل درشبکيه باعث رنگي ديدن مي شوند. اين سلولها داراي شدت نور آستانه هستندکه اين مسئله موجب رنگي ديدن ما مي شود. وهمچنين اين سلولها داراي اين ويژگي هستند که به طول موج حساس مي باشند. شکل 2 اين منحني ها را براي افراد باديد رنگي نرمان وافراد با ديد رنگي ناقص نشان مي دهد. منحني مشاهده کننده ي نرمال که در شکل 2 ديده مي شود. نشان دهنده ي حساسيت بصري شخص سالم به نور منعکس شده يا ساتع شده از يک منبع يا جسم است. اين شکل نشان مي دهد که چشم درناحيه ي نور سبز- زرد (طول موج 550nm ) بسيار حساس است ودرنواحي قرمز يا آبي طيف نور کمتر حساس است.

به خاطر خنثي بودن پاسخگوئي چشم درهنگام ديدن رنگي، شبيه سازي ثابت بوسيله ي يک رنگ تنها ممکن است باعث خستگي از رنگ وکاهش پاسخگوئي چشم شود. سيگنال هاي فرستاده شده از شبکيه به مغز، بوسيله ي مغز پردازش مي گردد، تا ديد بصري نسبت به جسم درحال ديده شدن ايجاد گردد. ناقص بودن پروتئين هاي خاص درگيرنده هاي حساس به رنگ باعث پديد آمدن کورنگي مي شود. وبنابراين انسان مبتلا به اين بيماري قابليت تشخيص رنگ را از دست مي دهد.
منبع انگليسي مقاله : Dental Materials /Kenneth J.anusavice
ادامه دارد...