رؤيت همزاد روان پريشانه ، پديده اي است که در آن فرد به صورت يک توهم بينايي ، تمام يا قسمتي از بدنش را خارج از کالبد خويش مشاهده مي کند . اين ادراک وهمي که شبح هم ناميده مي شود ، به طور معمول بي رنگ و شفاف است و از آنجا که شبح اغلب همان حرکت فرد را تقليد مي کند، ممکن است براي فرد ، اين احساس به وجود آيد که گويي خود را در آيينه مشاهده مي کند . اين شبح ، تمايل دارد به صورت ناگهاني و بدون اعلام يا علايم قبلي آگاهي دهنده ، ظاهر شود .
رويت همزاد ، پديده اي نادر است که برخي افراد فقط براي يک يا چند بار اين حالت را تجربه کرده اند و به ندرت در موارد بيشتري ، به اين ادراک يا تجربه ي بينايي رسيده اند . هر چند اطلاعات و گزارشات در اين زمينه نادر است ، اما به نظر نمي آيد جنسيت ، سن ، وراثت و يا ميزان هوش در پيدايش اين علائم و نشانه ها ، تاثيري داشته باشد .
علت رؤيت همزاد :
علت تجربه ي همزاد ، نامشخص و ناشناخته است . يک پيش فرض زيست شناسانه ، اين است که پيدايش يک مرحله از فعاليت خارق العاده در قسمت هايي از ناحيه ي گيجگاهي مغز که با احساس فرد همراه است ، شايد همراه و همگام با پيدايش يک فعاليت خارق العاده ي ديگر در ساختار ناحيه ي ادراک بينايي قشر مغز ، در پيدايش اين حالت موثر باشد .
در نظريه ها يا تئوري هاي روان شناسي ، اين حالت با اختصاصات شخصيتي ، قدرت تصويرپردازي و تصويرسازي ذهني فرد ، حساسيت بينايي يا به احتمال زياد با زمينه ي اختلالات خودشيفتگي مربوط و مرتبط تصور مي شود .اين نوع افراد ، احتمال دارد در مراحل و شرايط پراسترس ، به تجربه ي رويت همزاد برسند .
دوره و پيش آگهي بيماري :
در شرح حال هاي جمع آوري شده از افرادي که اين تجربه را داشته اند ، مشخص مي شود اين علائم ، نه پيش رونده و نه محدود کننده هستند . اين افراد در معاينه، ممکن است علائم و نشانه هاي بيشتري از اختلالات عصبي را نشان دهند که در اين شرايط ، وجود يک ضايعه ي عصبي مطرح مي شود . به ندرت اين نشانه ها مي توانند احتمال پيدايش يک جنون جواني ( اسکيزوفرني ) ويا اختلالات جنون آسا را مطرح کنند .
رؤيت همزاد در آثار بزرگان :
در آثار نويسندگان و مشاهيري مانند « گوته » ، « پرسي شلي » ، « دموپاسان » ، «ادگار آلن پو » و « پروفسور کاميل فلاماريون » با وضوح ، به مضمون رؤيت همزاد اشاره شده است .
در شرح حال دکتر « زيگموند فرويد » به يک تجربه ي رؤيت همزاد و مشاهده ي يک « فرويد » ديگر توسط خود « فرويد » ديگر توسط خود « فرويد » در مقاله اي اشاره شده است .
دو پژوهشگر در مروري گسترده ، به مضمون رؤيت همزاد از پزشک 75 ساله اي ياد مي کنند که شبي به علت بي خوابي ، در اتاق خواب بر لبه ي تخت نشسته بود که مشاهده کرد فردي کاملاً شبيه به او ، از رختخوابش خارج شده و آهسته آهسته به دستشويي رفت و پس از خروج از آنجا ، ناپديد شد . اين جريان حدود 3 دقيقه طول کشيد .
معرفي يک مورد رؤيت همزاد در ايران :
در مراسم فارغ التحصيلي دانشجويان کلاس هيپنوتيزم دندانپزشکي ، در ارديبهشت ماه 1372 خانم «س .آ » دانشجوي رشته ي ارتباطات که به عنوان کتاب دار کار مي کرد ، چنين اظهار کرد :
خيلي وقت ها شخصي را احساس مي کنم که به صورت ندايي بيروني با من در تماس و صحبت است . هميشه و در خيلي از موارد ، من را نصيحت مي کند و بسيار پيش آمده که وجود خودم را دقيقاً با مشخصات خودم در مقابلم مشاهده کرده ام . براي مثال يک بار در حالي که مشغول صحبت با خواهرم بودم ، متوجه شدم خودم هم کنار او ايستاده ام . يک بار هم خودم را در حالي که دراز کشيده بودم ، کنار خودم مشاهده کردم ، در حالي که درست لباس هاي او مانند من بود ...
تقريباً صدا يا نداي او را هميشه مي شنوم ، ولي فقط در لحظات نگراني يا غمگيني ، همزادم را مشاهده مي کنم .
نتيجه گيري پاياني :
احساس رؤيت همزاد ، يک پديده ي بسيار نادر است که دانش امروز ، آن را يک حالت توهمي يا روان پريشي مي داند که برخي از نويسندگان و دانشمندان بزرگ هم در شرايط سلامتي کامل ، آن را تجربه کرده اند . علاوه بر افراد سالم و عادي ديگران هم در شرايط اضطراب ، خستگي شديد ، بيماري هاي تب دار ، اعتياد به مواد مخدر ، جنون جواني و اختلال در چگونگي ايجاد و انتشار تحريکات الکتريکي قشر مغز از جمله در زمان حملات صرعي و ميگرني ممکن است به اين احساس برسند .
منبع: مجله ي شادکامي و موفقيت شماره ي 66
/س