رده بندي :

به دليل شباهت سر او به سر اسب و زندگي او در دريا، آنرا اسب دريايي مي نامند. تمام اسب هاي دريايي متعلق به جنس Hippocampus (دم اسبيان) هستند که اين کلمه از لغت hippos به زبان يوناني به معناي "اسب" و campus به معناي "هيولاي دريايي" مي باشد. اسب دريايي متعلق به خانواده Syngnathidae هستند. اين کلمه بر گرفته شده از لغت syn به زبان يوناني به معناي "همراه" يا "آميخته" و کلمه gnathus به معناي "فک ها" است. باقي ماهيان موجود در خانواده Syngnathidae شامل سوزن ماهيان، اسب هاي سوزني، و اژدهاي دريايي هستند.
تعداد گونه هاي واقعي اسب هاي دريايي هنوز مورد بحث است. درطي 200 سال اخير اسامي بيش از 120 گونه را به عنوان اسب دريايي معرفي کرده اند ولي مشخص شده است که بسياري از آنها مترادف با گونه هاي همسان بوده اند. بخشي از مشکلات، مربوط به اين مي شود که اسب هاي دريايي مي توانند تغيير رنگ دهند و تارهاي پوستي خود را به رنگ محيط در آورند.
مشکل ديگر اين است که ما نمي دانيم هر کدام از آنها چگونه شکل، اندازه، رفتار خود را تغيير مي دهند و زيستگاه، موقعيت جغرافيايي، دما و سن چه تاثيري بر اين تغييرات دارند. بسياري دانشمندان تصور کردند که گونه جديدي را يافته اند در حالي که فقط اسم گونه اي را که پيش از آن معرفي شده بود تغيير داده اند.
کلمات کليدي : دم اسبيان ـ Syngnathidae ـ سوزن ماهيان - اسب هاي سوزني - اژدهاي دريايي

ريخت شناسي و فيزيولوژي :

سر اسب هاي دريايي نسبت به بدن آنها زاويه قائمه تشکيل مي دهد. اسبهاي دريايي با پيچيدن دمشان به دور ساقه علف هاي دريايي، مرجانها، چوب ها و يا هر شيئ طبيعي يا مصنوعي ديگر، خود را در آب نگه مي دارند. اين ويژگي ها، بعلاوه يک کيسه در انواع جوان، و چشمهايي که مستقل از هم حرکت مي کنند مختص به طبيعت منحصر به فرد اين ماهيان است. اسب هاي دريايي بر خلاف اغلب ماهيان، به جاي پولک يک لايه نازک پوست دارند که بر روي تعدادي از صفحه هاي استخواني کشيده شده است. اين صفحه هاي استخواني به شکل حلقه هايي در اطراف بدن قابل مشاهده است.
اين حلقه ها، و برجستگي روي صورت و همچنين برجستگي تاجي شکل روي سر، در شناسايي گونه ها مورد استفاده قرار ميگيرند. برخي گونه ها، علاوه بر اين داراي برجستگي هاي استخواني و يا رشته هاي پوستي هستند که منشعب از حلقه هاي استخواني ميباشند.
اسبهاي دريايي استادان استتار هستند. آنها از طريق تغيير رنگ و توليد رشته هاي پوستي ، با محيط اطراف آميخته ميشوند. همچنين ممکن است تغيير رنگهاي کوتاه مدت در هنگام نمايش حرکات عاشقانه و يا به هنگام سلام هاي روزانه ميان اسبهاي دريايي نر و ماده صورت گيرد.
اسبهاي دريايي شکم و يا دندان ندارند. آنها توسط پوزه خرطوم مانند خود شکار را مي مکند و آنرا به دستگاه گوارش کم بازده خود مي رسانند. مانند ديگر ماهيان، از طريق آبشش تنفس ميکنند و از اکسيژن آب اطراف خود بهره ميگيرند. بر خلاف ديگر ماهيان، آبشش ها کوچک و فشرده است و ساختاري شبيه به انگور دارد. اسب هاي دريايي با استفاده از نيروي دافعه حاصل از حرکت سريع دمشان در آب حرکت ميکنند و از باله هاي سينه اي دو طرف بدنشان، براي چرخيدن و پايداري استفاده مي کنند. آنها با مانور دادن سازگاري بيشتري دارند و نمي توانند سريع شنا کنند.

اندازه :

اندازه گيري اسبهاي دريايي از نوک دم تا بالاي تاج صورت مي گيرد. گونه هاي مختلف اسب دريايي داراي اندازه هاي مختلفي هستند. بزرگترين گونه آن مربوط به اسب دريايي استراليايي (Hippocampus abdominalis) است که طول آن متجاوز از 30 سانتي متر مي باشد و طول کوچکترين گونه به 2 سانتي متر ميرسد.
وزن آنها بستگي به مرحله توليد مثلي دارد و هنگامي که حاوي تخم هاي بالغ هستند و يا هنگامي که حامله هستند وزنشان به مقدار زيادي افزايش مي يابد.
کلمات کليدي : علفهاي دريايي ـ صفحات استخواني ـ رشته هاي پوستي ـ باله هاي سينه اي ـ تاج

پراکندگي و زيستگاه :

صخره هاي مرجاني، مانگروها و گياهان دريايي جزء اصلي ترين زيستگاه هاي اسب هاي دريايي هستند.
تمامي اسب هاي دريايي جزء گونه هاي آبزي هستند و عموما ميان گياهان دريايي، ريشه هاي مانگروها و صخه هاي مرجاني در آبهاي معتدل کم عمق و آبهاي نواحي گرمسيري زيست ميکنند. برخي گونه ها مانند اسب دريايي افريقاي جنوبي در حال انقراض با نام علمي H.capensis را ميتوان همچنين در مصب ها يافت. اين گونه مي تواند نوسانات شديد شوري آب را تحمل کند اما به هنگام طغيان رودخانه هاي آب شيرين داراي مرگ و مير فراواني است.
اسب هاي دريايي را ميتوان در آبهاي گرم ساحلي يافت که در نقشه بالا به رنگ تيره مشاهده ميکنيد.
اسبهاي دريايي پراکندگي غير يکنواختي از عرض جغرافيايي 50 درجه شمالي تا 50 درجه جنوبي دارند. بيشتر گونه ها در آبهاي اقيانوس اطلس غربي و اقيانوس هند يافت مي شوند.
تفکيک زيستگاه اسب دريايي تهديد بزرگي براي او محسوب مي شود چرا که آنها عموما در آبهاي کم عمق ساحلي يافت مي شوند و اين مناطق تحت تاثير شديد فعاليت هاي انساني از جمله صيد با ديناميت است. حتي ترميم مرجان ها نيز ممکن است باعث ايجاد مشکل شود زيرا برخي گونه جلبک ها مانند جلبک Sargassum عموما بر روي مرجان ها رشد مي کنند و مانع رسيدن غذا به گونه هاي ديگر و همچنين تغيير محيط زيستگاه مي شوند.
کلمات کليدي : صخره هاي مرجاني ـ مانگروها ـ مصب ها ـ اسب دريايي افريقاي جنوبي H.capensis ـ صيد با ديناميت ـ مرجانها ـ جلبک Sargassum

طول عمر :

طول عمر اسب دريايي ناشناخته مانده است. بيشتر تخمين ها حاصل از مشاهدات آزمايشگاهي و آکواريومي است. طول عمر شناخته شده براي اسب دريايي، يک سال براي گونه هاي کوچک تر و متوسط 3 تا 5 سال براي گونه هاي بزرگتر مي باشد.

خوردن و خورده شدن :

اسب هاي دريايي شکارچيان حريصي هستند و کاملا بر غذاي زنده و متحرک تکيه دارند (مشخصه اي که براي آبزي شناسان تازه کار عجيب به نظر مي آيد ). آنها صياداني فرصت طلب هستند . در يک جا ساکن مي مانند و منتظر مي شوند طعمه به اندازه کافي به آنها نزديک شود و به سرعت آب آن را با پوزه دراز خود مي مکند. چشم هاي آنها مستقل از هم حرکت ميکنند و محدوده ديد را به جهت جستجو به حداکثر مي رسانند. آنها هر چيز کوچکي را که در شکم خود بتوانند جاي دهند، مي بلعند.
گمان ميرود که اسب هاي دريايي بالغ، به دليل استتار فوق العاده ، زندگي ساکن و ستون فقرات و صفحات استخواني بدمزه شکارچيان کمتري داشته باشند. آنها در شکم ماهيان بزرگ دريايي مانند ماهي تون و ماهي طلايي دريايي يافت شده اند. آنها همچنين توسط سفره ماهيان، سپر ماهيان ،پنگوئن ها و ديگر پندگان دريايي خورده مي شوند. حتي يک اسب دريايي را در شکم لاکپشت دريايي ديده اند. احتمالا خرچنگ ها جزء خطرناک ترين صيادان هستند و دم هاي آسيب ديده اسب هاي دريايي حاکي از يک فرار ناقص مي باشد. اسب هاي دريايي جوان، بسيار آسيب پذيرند و خوراک ماهيان ديگر مي شوند. براي برخي گونه هاي اسب دريايي، انسان خطرناکترين صيادان به شما ميرود.
Hippocampus breviceps
کلمات کليدي : صفحات استخواني ـ ماهي تون ـ ماهي طلايي ـ سفره ماهيان ـ سپر ماهيان ـ لاکپشت دريايي

توليد مثل :

اسب هاي دريايي نر به جاي اسب هاي دريايي ماده باردار مي شوند. اين نوع غير عادي توليد مثل، قوي ترين نمونه از " پرستاري پدرانه " تا کنون کشف شده مي باشد، هرچند اين خصيصه بر آمده از تمايل بيشتر ماهيان به مراقبت پدرانه است . هشتاد و نه خانواده از 442 خانواده ماهيان استخواني، مراقبت توسط والدين را نمايش مي دهند که تقريبا نيمي از آنها ( 36 ) ، موارد مراقبت توسط جنس نر هستند.
بلوغ جنسي نرها معمولا با ظهور کيسه جنين تعيين ميشود. اسب هاي دريايي نر مي توانند در هر زماني از فصل توليد مثل باردار شوند. زمان فصل توليد مثل در ميان گونه هاي مختلف متفاوت است و به احتمال زياد ، به دماي آب بستگي دارد. باقي عواملي که احتمالا بر زمان فصل توليد مثل مؤثر هستند عبارتند از فصول بارندگي و چرخه ماه هاي قمري.
بيشتر گونه هاي اسب دريايي داراي يک همسر هستند و داراي مقيدات همسرانه مي باشند که تا آخر فصل توليد مثل و يا حتي فصل هاي توليد مثل فراواني به طول انجامد. هر چند برخي گونه ها ممکن است فاقد اين مقيدات باشند. تحکيم مقيدات زناشويي با احوالپرسي هاي روزانه که با تغيير دادن رنگ ، گشت و گذار با هم و چرخيدن با يکديگر همراه است، انجام مي شود. اين رقص ممکن است دقيقه ها طول بکشد و بعد از آن، نر و ماده بقيه روز از هم جدا مي شوند. احوالپرسي ها در زمان بارداري نر اتفاق مي افتد و حتي گمان ميرود به اين منظور باشد که نر و ماده اطمينان حاصل کنند که بتوانند همزمان با يکديگر دوباره جفت شوند. هنگامي که نر زايش مي نمايد و هنگام جفت گيري فرا ميرسد، برخي مواقع تنها چند ساعت بعد ، اين احوالپرسي به اظهار عشق مبدل ميشود که در يک گونه، نه ساعت به طول مي انجامد.
نر و ماده گونه Hippocampus guttulatus دم هايشان را به دور هم مي پيچند اسب دريايي ماده اندام تخمريز خود را به درون کيسه جنين نر وارد ميکند و تخم ها را در آن مي ريزد که اسب دريايي نر آنها را بارور ميکند. تخم هاي لقاح يافته در ديواره کيسه جاسازي مي کنند و يک بافت آنها را د خود مي پوشاند. کيسه همانند رحم يک پستاندار عمل مي کند و کاملا پر از مايع جفت مي باشد که تخم ها با آن در تماس هستند. اين مايع، مواد مغذي و اکسيژن را به جنين در حال رشد مي رساند و علاوه بر آن مواد زائد را نيز دور مي ريزد. مايع جفت در طي دوران حاملگي دگرگون مي شود و از حالتي شبيه به مايعات بدن، به حالتي بيشتر شبيه به آب درياي اطراف تغيير ميکند. اين تغيير موجب کاهش استرس نوزادان به هنگام تولد مي شود.
دوران بارداري بين دو تا چهار هفته متغير است که اين مدت زمان با تغيير دماي آب، کم و زياد مي شود. در پايان دوران بارداري، معمولا در شب، اسب دريايي نر شروع به تقلا ميکند و براي ساعت ها ، نوزادان را به بيرون از کيسه جنين پمپاژ مي کند. اسب هاي دريايي جوان بسيار کوچک هستند و از بدو تولد مستقل اند و مراقبت والدين بيشتري دريافت نمي کنند. نوزادان بيشتر گونه ها 12-7 ميلي متر اندازه دارند. در اغلب گونه ها تعداد نوزادان به طور ميانگين 200-100 عدد است ولي در گونه هاي کوچکتر ميتواند به 5 عدد کاهش يابد و يا اينکه به 1500 عدد برسد.