امر تکثير و پرورش ماهي قزل آلا، رايج ترين و غالبا سودمند ترين نوع پرورش آبزيان در سطح جهان هست و هر ساله مقالات فراواني راجع به جنبه هاي مختلف تکثير و پرورش قزل آلا در دنيا منتشر ميشه. بعلاوه، اين ماهي از ارزشمند ترين و لذيذ ترين ماهيان دنيا هست که بي شک ميتوان قزل آلا رو يک حريف بي رقيب در زمينه ضاعقه جهاني برشمرد. بنابراين آشنايي با سيستم هاي تکثير و پرورش قزل آلا، يک شريان حياتي در زمينه آبزي پروري محسوب ميشه و به نظر لازم ميرسه که در وبلاگ ، توضيحاتي هرچند اجمالي رو براي عزيزان شيلاتي و علاقمندان به اين ماهي بيان کنم :
استخرهاي پرورش آزادماهيان ( Salmonidae ) بطور کلي دو نوع هست :
1) ـ حوضچه هاي گرد 2) ـ کانال هاي دراز
1) ـ حوضچه هاي گرد : آب در اين حوضچه ها جريان ملايم جريان داره و بنابر اين ماهي نيروي کمتري رو صرف مقابله با جريان آب ميکنه که در نتيجه اين، ضريب تبديل غذايي بالاتر ميره (غذاي بيشتري به گوشت تبديل ميشه). علاوه بر اين، حوضچه هاي گرد نسبت به کانال هاي پرورشي ، به آب کمتري نياز دارن و چون مجراي خروجي آب در وسط حوضچه گرد قرار داره ، يک جريان دايره مانند در حوضچه بوجود مياد که خاصيت خودپالايي داره.
اما عيب اين حوضچه ها در اين هست که گندزدايي يا ضدعفوني کردن آب در اونها مشکل هست و علاوه بر اين، نميتونيم از خيلي از دستگاه هاي مکانيکي (مورد استفاده براي تغذيه و بارگيري ماهيان)، در حوضچه هاي گرد استفاده کرد. اين حوضچه ها با قطر 420 سانتيمتر و عمق 75 سانتيمتر ميتونن به خوبي 180 کيلوگرم ماهي قزل آلا رو در دماي 5/15 درجه نگهداري کنن به شرطي که ميزان جريان آب، 190 ليتر در دقيقه باشه.
2) ـ کانال هاي دراز : اين کانال ها به دو شکل طراحي ميشن:
(1) کانال هاي کف سيماني (2) کانال هاي کف خاکي
(1) کانال هاي کف خاکي با طول 30 متر و عمق 2/1 متر با ديواره هاي شيب دار که باعث ميشن عرض کانال از سطح به طرف عمق کم بشه، بطوري که پهناي کانال در سطح 9 متر و در کف 3 متر هست. اين کانال ها رو به تعداد 4 تا 8 تايي توي يک رديف قرار ميدن. آب از انتهاي يک کانال خارج ميشه و وارد کانال بعدي ميشه تا اينکه بالاخره از سيستم خارج ميشه و يا اينکه تصفيه و هوادهي ميشه و دوباره به سيستم بر ميگرده.
اين کانال ها به خاطر داشتن کف خاکي ، مثل نهرهاي طبيعي بطور قابل توجهي قابليت خودپالايي دارن و لازم نيست بطور مداوم اونها رو تميز کنيم، چرا که انواع ميکروارگانيسم ها مثل باکتري ها، قارچ ها، آلگ ها و انواع لارو حشرات در کف کانال زيست ميکنن که تاثير بسزايي در تبديل مواد آلي سمي به مواد معدني غير سمي دارن. اما نقطه ضعف کانال هاي خاکي اين هست که در کف کانال يا روي ديواره هاي کانال شاهد رويش گياهان هستيم . همچنين تعمير و مرمت اين کانال ها هم بسيار خسته کننده و پر زحمت هست. در حال حاضر اين کانال ها کلا بصورت سيماني ساخته ميشن که کانال کف سيماني نام گرفته اند.
(2) طول کانال کف سيماني 30 متر، عرض اون 3 متر (چه در سطح و چه در کف) و عمق کانال 105 سانتيمتر هست که معمولا در رديف هاي 6 تايي پشت سر هم قرار ميگيرن. چون اين کانال ها ديواره بدون شيب دارن، ميتونيم از دستگاه هاي مکانيکي (براي غذادهي، بارگيري، رقم بندي و...) استفاده کنيم که اين مسئله، يک مزيت ويژه محسوب ميشه. در بيشتر نقاط دنيا براي پرورش قزل آلا از اين نوع کانال ها استفاده ميشه.
کانال هاي دراز به دليل عمق کمي که دارن، به راحتي ضدعفوني ميشن و مديريت اونها نسبت به حوضچه هاي گرد آسون تر هست. اگه ما از 6 يا احيانا 10 کانال پشت سر هم استفاده کنيم، استفاده از هواده در ميانه راه، يه امر ضروري هست. در ضمن، در انتهاي هر کانال و روي ديواره اون، يک سري شيارهايي تعبيه شده که از اين شيارها براي نصب انواع توري ها و صفحه ها براي کاربردهاي متفاوت نصب ميشه که انشاءالله بعدا راجع بهشون توضيح ميدم.