اطلاعات اوليه
عمومي‌ترين صفات جانوران که طي مراحل رشد نيز قبل از همه ظاهر مي‌شود، تراز ساختماني آنهاست. همه جانوران زندگي را از يک سلول آغاز مي‌کنند و برخي از تراز بافت بالاتر نمي‌روند، اما بقيه آنها از اين تراز مي‌گذرند و بدن پيچيده‌تري مي‌يابند. بدين ترتيب جانوران (متازوآ) را صاحب دو شعبه رده بندي در نظر مي‌گيرند. در شعبه پارازوآ ، بالاترين تراز ساختماني را بافت تشکيل مي‌دهد. اين شعبه فقط شاخه اسفنجها را شامل مي‌شود. همه جانوران ديگر که به شعبه يومتازوآ تعلق دارند، با داشتن اندام و دستگاه مشخص مي‌شوند.
دومين صفت عمومي که بعد از تراز ساختماني در حين رشد جانوران ظاهر مي‌شود، نوع تقارن آنهاست. در ابتدا جنين همه جانوران داراي تقارن شعاعي يعني به صورت کره‌اي توپر و يا توخالي و متشکل از تعدادي سلول است. بعضي از گروههاي جانوري مانند عروس دريايي اين تقارن شعاعي را تا مرحله بلوغ حفظ مي‌کنند، اما در بقيه پس از مدتي جنين تقارن شعاعي ثانويه (مانند ستاره دريايي) و يا تقارن دو طرفي مي‌يابد و لارو و جانور بالغ حاصل از آنها نيز معمولا همين نوع تقارن را نگه مي‌دارند. بر همين اساس شعبه يومتازوآ را مي‌توان به دو دسته داراي تقارن شعاعي (Radiata) و داراي تقارن دو طرفي (Bilateria) تقسيم بندي مي‌کنند.
وضعيت سلوم يا حفره عمومي بدن در عروس دريايي
هر گونه فضا يا حفره عمومي که کاملا توسط بافتهاي مزودرمي و بويژه توسط پرده‌هاي صفاقي احاطه شده باشد، سلوم (Coelom) نام دارد. بنابراين جانوران داراي سلوم را متعلق به گروه سلوماتها ، مي‌دانند. معناي اصطلاحات آسلومات و پزدوسلومات نيز به همين ترتيب روشن مي‌شود. آسلوماتها جانوران فاقد سلوم و در واقع فاقد هر گونه حفره عمومي هستند. پزدوسلوماتها داراي پزدوسل يا سلوم کاذب يعني حفره عمومي هستند که پوشش آن را مستقيما اکتودرم و آندودرم تشکيل مي‌دهند نه صفاق. چنين حفره‌اي در ظاهر به سلوم واقعي مي‌ماند. عروس دريايي جز آسلوماتها مي‌باشد.
عروس دريايي داراي تقارن شعاعي
جانوران داراي تقارن شعاعي را از روي تقارن آنها که در تمام عمر آنها باقي مي‌ماند و همچنين از اينکه بالاترين تراز ساختماني آنها را اندام تشکيل مي‌دهد، شناسايي مي‌کنيم. اين دسته شامل دو شاخه کيندارين‌ها و شانه داران است. کيسه تنان بيشتر دريازي هستند، بعضي در آب شيرين به سر مي‌برند. بازوهايي به صورت شعاعي به اطراف مي‌فرستند که کيندوبلاستهاي محتوي نماتوسيست دارند. بدن کيسه مانند است و اين کيسه با مجرايي به خارج باز مي‌شود که هم به منزله دهان و هم مخرج است. چند شکلي دارند و شامل مدوز (متحرک) يا پوليپ (ساکن) مي‌شوند. ده هزار گونه دارند.
شاخه کينداريا يا کيسه تنان
اين شاخه ، به سه رده تقسيم بندي مي‌شود:
• رده هيدروزوآ که شامل هيدر ، اوبليا و فيزاليا مي‌باشد.
• رده سيفوزوآ که شامل عروس دريايي است.
• رده آنتوزوآ که شامل شقايق‌هاي دريايي و مرجانها است.
علت نامگذاري اين شاخه به کينداريا
نام شاخه از نام سلولهاي گزنده يا کيندوسيتهايي که در روي بازوها ، در اطراف دهان يا در نقاط ديگر بدن اين جانوران گوشتخوار قرار دارند، گرفته شده است. هر سلول گزنده محتوي يک نماتوسيست شاخي ، يک کپسول محتوي رشته‌اي فنر مانند و توخالي در درون است. محرکهاي مناسب ، سبب پرتاب شدن ناگهاني نماتوسيست مي‌شوند. در اين فرايند ، رشته از درون به سمت خارج مي‌آيد و به دور طعمه مي‌پيچد. بعضي از اقسام نماتوسيستها نوعي زهر فلج کننده هم از خود ترشح مي‌کنند.
شکل ساختماني کيسه تنان
کيسه تنان به دو شکل ساختماني اساسي پوليپ و مدوز ديده مي‌شوند. در شکل پوليپ محور اصلي بدن ، نسبت به قطر بدن درازتر است و در مدوزهاي چتري يا زنگ مانند ، محور اصلي کوتاه است. پوليپها ساکن هستند، اما مدوزها آزادانه شنا مي‌کنند و سلولهاي جنسي توليد مي‌کنند. هر دو شکل مدوز و پوليپ يا تنها يکي از آنها را مي‌توان در چرخه زندگي يک کيسه تن مشاهده کرد.
رده سيفوزآ
اين رده از کيسه تنان ، جانوراني را شامل است که به نام ژله ماهي ، ناميده مي‌شوند و شکل ظاهري همگي آنها ، حالت مدوز را نشان مي‌دهد که آزاد و شناگر هستند. اين رده شامل 200 گونه از کيسه تنان است که در مناطق درياهاي قطبي تا استوا و تا عمق 3000 متر هم ديده مي‌شوند. اندازه‌هاي متغير داشته و معمولا در حدود چندين سانتيمتر هستند، اما نمونه‌هاي غول پيکر هم از اينها وجود دارد که قطرشان تا 2 متر هم مي‌رسد. نماتوسيست‌هاي خطرناکي داشته و نيش انواعي از آنها موجب مرگ انسان مي‌شود. نمونه معروف اين رده عروس دريايي است که نام علمي آن Arelia ourita مي‌باشد.
ساختار عروس دريايي
اين موجودات داراي ساختار زيبايي هستند، به همين جهت عروس دريايي ناميده مي‌شوند. عروس دريايي ، در اعماق متوسط دريا زندگي مي‌کند و بين 10 تا 20 سانتيمتر قطر دارد و بدني چتر مانند و شفاف ژلاتيني دارد. قطر بدن در مرکز چتر و در حاشيه لبه‌ها ، نازک است و تعدادي تانتاکول در لبه دارد.
دهان چهار گوش در قسمت وسط بدن قرار دارد که به يک حلق لوله‌اي با مقطع 4 گوش وصل مي‌شود و انتهاي حلق به معده ختم مي‌گردد که داراي 4 جيب شعاع است. معده چهار قسمتي است و از اين قسمتها ، لوله‌هاي گوارشي يا معدي منشا گرفته و به صورت مجراي شعاعي حلقوي قرار گرفته و مواد غذايي را به قسمتهاي مختلف مي‌رسانند. در اطراف دهان 4 بازوي دهاني وجود دارد. در لبه چتر عروس دريايي ، تعداد 8 عدد برآمدگي به فواصل مناسب با هم قرار دارند که اين برآمدگي‌ها داراي ساختار حسي هستند و حاوي ذرات شعاعي يا استاتوليتها بوده و نيز 2 چشم ساده در جدار عضو تعادلي خود دارند.
حداقل دو شبکه عصبي وجود دارد که يکي از آنها تمامي سطح روي و زير چتر و تانتاکولها را عصب‌دار کرده و جريانات عصبي را به آرامي منتقل مي‌کند و در تنظيم حرکات موضعي و متمرکزي نظير تغذيه دخالت مي‌کند. دومين شبکه عصبي ، به نواحي زير چتر محدود شده و جريانات عصبي را به سرعت منتقل مي‌کند و باعث تنظيم انقباضات چتر هنگام شنا مي‌شود.
سيستم تناسلي و توليد مثلي در عروس دريايي
• چرخه زندگي در اورليا شامل دو مرحله جنسي و غير جنسي است. در ضمن جنسها جدا از هم هستند. در مرحله جنسي ، غدد جنسي نعل اسبي شکل ، به تعداد 4 عدد در قسمت زير چتر در کنار کيسه‌هاي معدي قرار دارند و از قسمت بيرون اورليا مي‌توان آن را ديد. در مدوز نر يا اورلياي نر ، اسپرمها از غدد تناسلي آزاد شده، وارد حفره گوارشي شده و از راه دهان در آب دريا آزاد مي‌شوند و در جستجوي مدوز ماده خواهند بود.
• اسپرمها از طريق دهان اورلياي ماده ، وارد حفره گوارشي شده و در آنجا با تخمکهاي آزاد شده از غدد جنسي ماده ترکيب مي‌شوند. لقاح که صورت گرفت، تخمهاي حاصل از لقاح ، حفره گوارشي را ترک کرده و در کيسه‌هاي پرورشي مخصوصي که در شيار بازوها بوجود مي‌آيد، جاي مي‌گيرند.
• تخمها بعد از طي مراحل رشد و نمو ، هر کدام به صورت لاروي مژک‌دار درمي‌آيند و سپس اين قسمت را ترک کرده و به صورت وارونه روي سطح سخت ديگر متصل مي‌شوند. در اين حالت لارو ، مژکها را از دست داده و ساکن مي‌شود و حدود 12 سانتيمتر اندازه دارد و در اين حالت به صورت پوليپ است.
• لارو بدون مژک ممکن است براي ماهها يا سالها به اين شکل باقي بماند. در اواخر پاييز و با شروع سرما ، پوليپ رشد کرده و بطور عرضي تقسيم مي‌شود، قطعه قطعه شده و قطعات عميق‌تر مي‌گردند و پوليپ به صورت مجموعه‌اي از قطعات نعلبکي شکل درمي‌آيد که لبه آنها دندانه‌دار است و اين قطعات بوسيله لوله مرکزي با هم ارتباط دارند.
• به تدريج قطعات از هم جدا شده و يکي پس از ديگري ، پوليپ را ترک کرده و مدوزهاي تقريبا 8 لبي شناور را بوجود مي‌آورند که اين مدوزها رشد کرده و مدوز بالغ را ايجاد مي‌کنند و هر کدام زندگي مستقل خود را به صورت يک عروس دريايي ، ادامه مي‌دهند.
و يک خبر :
عروس دريايي قرباني گرفت [ January 10, 2006 ]
شريف نيوز:عروس دريايي جان يک کودک 7 ساله را در استراليا گرفت.
به گزارش رويترز، دختربچه اي هفت ساله در شمال ايالت کوئينزلند بر اثر نيش عروس دريايي جان خود را از دست داد و تلا‌ش امدادگران براي به هوش آوردن او هيچ فايده اي نداشت.
به گفته جيمي سيمور متخصص عروس دريايي, نيش بسيار دردناک اين حيوان و چنگالهاي بيش از سه متري آن اغلب کشنده است و قربانيان در بيشتر موارد با نيش اين حيوان و قبل از رساندن خود به ساحل جان خود را از دست مي‌دهند.
بزرگترين عروس دريايي دنيا :
خيلي سخت ميشه باور کرد يه همچين چيزي وجود داشته باشه !
کلمات کليدي : شعبه پارازوآ ـ شاخه اسفنج ها ـ شعبه يومتازوآ ـ تقارن شعاعي ـ تقارن دوطرفي ـ ستاره دريايي ـ سلوم ( Coelom ) ـ آسلوماتها ـ پزدوسلوماتها ـ پزدول (سلوم کاذب) ـ کيندارين ها(کيسه تنان) ـ نماتوسيست ـ مدوز (متحرک) ـ پوليپ (ساکن) ـ هيدروزوآ ـ هيدر ـ فيزاليا ـ اويليا ـ سيفوزوآ ـ آنتوزوآ ـ شقايق دريايي ـ مرجان ـ ژله ماهي ـ عروس دريايي ( Arelia Ourita ) ـ تانتاکول ـ بازوي دهاني ـ استاتوليت ـ شبکه عصبي ـ اورليا ـ لارو مژک دار