آزادي اصفهان پايتخت صفويه از سيطره افغان‏ها و پايان حكومت آنان (1729م)

موهوم پرستي و خرافات، اختلافات عقيدتي و فرقه‏اي، تعصبات گوناگون همراه با بي‏كفايتي آخرين پادشاه سلسله صفوي، دست به دست هم داد تا اين‏كه كار به جايى رسيد كه سپاهيان افغانستان به فرماندهي محمود افغان به اصفهان يورش برده و با فتح پايتخت صفوي، اين پادشاهي چهارصد ساله را منقرض ساختند. با اين حال، سلطه افاغنه عمر چنداني نداشت و سرداران ايراني درصدد بيرون راندن متجاوزان بودند. در اين ميان، به دنبال پيروزي‏هاي نادر قلي‏افشار در خراسان و هرات و تحكيم مواضع وي، اين جنگجوي ايراني در نخستين نبردي كه در 29 سپتامبر 1729م در منطقه مهمان‏دوست دامغان با افغان‏ها داشت، سپاه دشمن را شكست داد. در دومين رويارويى طرفين در دهم نوامبر آن سال كه در مورچه خورت در نزديكي اصفهان درگرفت، نيروهاي افغان باز هم منهزم شدند و به سمت اصفهان عقب‏نشيني كردند. در اين هنگام، اشرف افغان، فرمانده افاغنه، با خزائن پادشاه صفوي و اموالي كه در اين مدت به دست آورده بود به سوي شيراز فرار كرد و از درگيري با نادر افشار اجتناب نمود. از اين رو، نادر شاه افشار، در شانزدهم نوامبر 1729م، وارد اصفهان شد و پايتخت صفويه را كه پس از 7 سال استيلاي افغان‏ها به‏صورت مخروبه‏اي درآمده بود، تصرف كرد. نادر بي‏درنگ به دنبال افغاني‏هاي فراري رفت و در سومين و آخرين نبردي كه در زرقان فارس صورت گرفت، افغان‏ها را به سختي شكست داد و با فرار اشرف افغان به سوي قندهار، فتنه افاغنه كه سالياني اين مرزوبوم را مورد تاخت و تاز و غارت قرار داده بودند، فرونشست.