تدوين تاريخ اسلامي در عهد خليفه‏ي دوّم (16 ق)

در عصر خليفه‏ي دوم برخي از استانداران و برخي از دورانديشان مدينه لزوم انتخاب تاريخي ويژه براي مسلمانان را به اطلاع خليفه رسانيدند. عمر بن خطاب كه دو سال و نيم از خلافت‏اش مي‏گذشت، تصميم گرفت براي مسلمانان تاريخ ويژه‏اي ترتيب دهد. به همين جهت تعدادي از صاحب‏نظران مهاجر و انصار را گردآورد و با آنان درباره‏ي تدوين تاريخ اسلامي مشورت و گفت‏وگو كرد. امير مؤمنان علي بن ابي طالب(ع) نيز كه در آن جمع حضور داشت، پيشنهاد كرد: به خاطر اهميت هجرت پيامبر اسلام (ص) از مكه به مدينه‏ي منوّره، هجرت آن حضرت را مبدأ تاريخ قرار بدهند. غير از آن حضرت، برخي از حاضران، تولد پيامبر(ص)، برخي سال بعثت آن حضرت و برخي سال رحلت آن حضرت را پيشنهاد كرده بودند. هم‏چنين بعضي‏ها تاريخ رومي (ميلادي) و عده‏اي هم تاريخ فارس (فرس قديم) را پيشنهاد نمودند. ولي عمر بن خطاب پيشنهاد امير مؤمنان علي بن ابي‏طالب(ع) را اصلح دانست و همان را تأييد كرد و بنا گذاشت كه هجرت پيامبر(ص) مبدأ تاريخ اسلامي باشد. پس از آن درباره‏ي ابتداي سال قمري كه از چه ماهي آغاز گردد، گفت‏وگو شد. در اين‏باره هم نظرهاي گوناگوني ارائه گرديد. برخي به خاطر اهميت ماه رمضان، ابتداي رمضان را و برخي به خاطر اهميت حج، اوّل ذي‏حجه را و برخي ماه رجب را كه در عصر جاهليت اهميت ويژه‏اي در نزد عرب‏ها داشت و عثمان بن عفان، ماه محرم را به خاطر اين كه نخستين ماه حرام است، پيشنهاد نمودند. عمر بن خطاب پيشنهاد عثمان را پذيرفت و دستور داد كه نخستين ماه سال قمري را از محرم آغاز كنند.