راه‌‌هايي براي شناخت اختلالات ارتباطي

شهرام شريف: اختلالات اينترنت همانند زخم كهنه‌اي همچنان بر پيكر شبكه ارتباطي كشور قرار دارد و با توجه به رشد دسترسي و افزايش مصرف پهناي باند و نياز روزافزون كاربران عادي و حرفه‌اي حالا اين اختلالات تاثيرهاي به مراتب بيشتر و خسارت‌بارتري دارند. تاثير اين اختلالات شايد با تاثير بهداشتي آلودگي هوا قابل مقايسه نباشد اما خسارت‌هاي اقتصادي آن كم از يك فاجعه ملي نيست.

در زماني نه چندان دور كه حجم پهناي باند و تعداد كاربران در ايران محدود بود، مي‌شد گل آلوده شدن كيفيت اينترنت در ايران را به يك يا دو عامل اصلي نسبت داد. گيركردن لنگر كشتي‌ها مشهورترين آنها بوده است، اما واقعيت اين است كه وضعيت شبكه اينترنت در ايران حالا بسيار پيچيده‌تر از آن است كه با يافتن يك يا دو عامل اصلي بتوان به رفع آن اميدوار بود.به طور طبيعي كاربران اينترنت در ايران شركت‌هاي اينترنتي را مقصر كيفيت بد اينترنت خود مي‌دانند. شركت‌هاي اينترنتي هم شركت زيرساخت را عامل اين نابساماني مي‌دانند. زيرساخت كه ساكت‌ترين زيرمجموعه وزارت ارتباطات است در معدود اطلاعيه‌هاي خود وجود يك مشكل را تاييد كرده، ولي همه آنها را به عوامل ( قطعي فيبر جهاني و ... ) نسبت مي‌دهد. وزير ارتباطات و معاونانش هم معمولا اگر وارد بحث اختلالات كيفيت اينترنت شوند به حمايت از زيرمجموعه خود – شركت زيرساخت – و در مقابل شركت‌هاي اينترنتي خصوصي موضع مي‌گيرند و كاربران را به شكايت از اين شركت‌ها دعوت مي‌كنند. اين چرخه نامطلوب اما فاقد يك عنصر اساسي براي قضاوت است: «اطلاعات» . در تمام اين چرخه، اطلاعات دقيق از وضعيت كيفيت اينترنت در دسترس عموم قرار نمي‌گيرد به همين دليل تشكيك در صحت و سقم اظهارنظرهاي انجام شده به راحتي صورت مي‌گيرد.

شاخص‌هاي آلودگي كيفيت اينترنت
براي اينترنت هم همانند هر سرويس ديگر، شاخص‌ها تعيين كننده وضعيت آن هستند. خوشبختانه در حوزه تكنولوژي، دسترسي وسيعي به ابزارهايي براي سنجش ميزان نامطلوب بودن وضعيت اينترنت وجود دارد. اين ابزارها به مراتب دقيق‌تر و كامل‌تر از ابزارهايي هستند كه مثلا در زمينه سنجش آلودگي هوا به كار مي‌روند. مشكل اصلي اما اين است كه بخش عمده اين ابزارها نيازمند قرارگيري در محل‌هاي مختلف از جمله سرچشمه ورود اينترنت به كشور، Core شبكه داخلي، نحوه توزيع ترافيك، وضعيت بخش دسترسي (شركت‌هاي اينترنتي و اپراتورهاي موبايل) و مواردي از اين دست است. خوشبختانه بايد گفت چنين ابزارهايي براي مانيتورينگ هم اكنون در همه اين نقاط وجود دارد و اتفاقا رگولاتوري (سازمان تنظيم مقررات و ارتباطات راديويي ) آن را در اختيار دارد، هر چند بنا به مصالح سازماني يا هر دليل ديگر حاضر به انتشار عمومي آنها نيست. با اين حال مي‌توان با توجه به اظهار نظرهاي متخصصان مهم‌ترين شاخص‌هاي تعيين كيفيت اينترنت را به شكل زير برشمرد.

پهناي باند اينترنت و غير اينترنت
كمبود پهناي باند يك شاخص اصلي در تعيين كيفيت اينترنت است. بحث درباره ميزان پهناي باند در كشور و نحوه توزيع آن همواره يكي از جنجالي‌ترين بحث‌هاي حوزه تكنولوژي بوده است. در حالي كه وزراي ارتباطات دولت احمدي نژاد چندان اعتقادي به توسعه پهناي باند نداشتند با روي كارآمدن روحاني موضوع توسعه پهناي باند و جبران كمبودهاي گذشته در دستور كار قرار گرفت با اين حال فشارهاي زيادي بر وزارت ارتباطات و شركت زيرساخت همچنان براي توسعه پهناي باند وجود دارد. طرفداران شبكه ملي اطلاعات در برخي نهادها مانند مجلس فشار زيادي براي عدم افزايش پهناي باند اينترنت ( در ازاي تاكيد بر پهناي باند داخلي) وارد كرده‌اند. با اين حال رشد پهناي باند طي اين دو سال بسيار قابل توجه است؛ هر چند به نظر مي‌رسد رشد دسترسي به اينترنت از ميزان رشد پهناي باند بيشتر باشد. طي هفته‌هاي اخير شركت‌هاي اينترنتي از كمبود پهناي باند سخن گفته‌اند؛ هر چند برخي خبرها حاكي است افزايش پهناي باند و جبران كمبودها همچنان در دستور كار وزارت ارتباطات قرار دارد.

مديريت ترافيك
بحث مديريت ترافيك اينترنت را هم مي‌توان به شاخص‌هاي آلايندگي كيفيت اينترنت افزود. اگر 15 سال قبل تنها يك مسير ارتباطي اينترنت در كشور وجود داشت حالا 21 درگاه بين‌المللي اينترنت ايران را تامين مي‌كنند. بحث چگونگي مديريت خطوط اينترنتي از چالش‌هاي اصلي بخش‌هاي فني شركت‌هاي اينترنتي است. در بين شركت‌هاي اينترنتي هم اكنون خطوطي تحت عنوان خوب و بد وجود دارد كه كيفيت هر كدام متفاوت است. منظور از خطوط، پهناي باندي است كه از طريق هركدام از خطو‌ط STM1 به شركت‌هاي اينترنتي فروخته مي‌شود ( هر STM1 برابر با ظرفيت 150 مگابيت است ) . مديران فني شركت‌ها اعتراض دارند كه برخي از اين خطوط مسيريابي يا به اصطلاح ترانزيت بين‌المللي بهتري دارند و چون انتقال را سريع‌تر انجام مي‌دهند خطوط بهتري تلقي مي‌شوند. در مقابل خطوطي كه از مسيرهاي دورتري به سمت مقصد مسيريابي مي‌شوند، باعث كندي و از دست رفتن بسته‌ها ( Packet Lost) مي‌شوند. اين همان چيزي است كه به تجربه كارنكردن اينترنت توسط كاربران منتهي مي‌شود. به رغم قيمت يكسان همه اين خطوط، توزيع آنها در كشور در اختيار شركت زيرساخت قرار دارد و به شكل تصادفي صورت مي‌گيرد. از طرف ديگر در بسياري اوقات جابه‌جايي‌هاي مداوم در نوع ترانزيت ترافيك ديده مي‌شود كه مشخص است توسط شركت زيرساخت صورت مي‌گيرد. به گفته برخي مديران فني شركت‌هاي اينترنتي يك عامل نامطلوب همين عدم ثبات در خطوط ارتباطي است.

دردسرهاي ترانزيت
در مورد ترانزيت ( پهناي باند ) و مشكلات ناشي از آن شركت زيرساخت همواره سكوت كرد، اما مشخص است موضوعات مختلف و به خصوص تحريم، دسترسي شركت اول و نقطه تماس اينترنت ايران با دنيا را دچار مشكلات زيادي كرده است. هنوز بسياري از لابي‌هاي رسانه‌اي و سياسي در دنيا روي شركت‌هاي بزرگ اينترنتي آمريكايي فشار زيادي وارد مي‌كنند كه به ايران پهناي باند نفروشند. دو ماه قبل خبري در برخي رسانه‌هاي آمريكايي منتشر شد كه اپراتور بزرگ تامين كننده پهناي باند به نام GTT از طريق يك شركت در دبي به نام Gulf Bridge International يك مسير ترانزيت اينترنت براي ايران ايجاد كرده است. در همان خبر انتقاد زيادي نسبت به اين شركت آمريكايي براي دور زدن تحريم‌ها عليه ايران صورت گرفته بود. مشخص است كه همانند مشابه مشكلاتي كه ساير بخش‌هاي اقتصادي كشور در زمان تحريم داشتند، پهناي باند اينترنت هم بايد از مسيرهاي ناهموارتر تامين مي‌شد و به همين دليل لزوما همواره كيفيت در اولويت نمي‌توانست باشد. شايد بتوان اميدوار بود با فراهم شدن فضاي رفع تحريم‌ها دسترسي به مسيرهاي ترانزيتي هموارتر، به بهبود بخشي از مشكلات اينترنت در ايران منجر شود.

مشكلات داخلي
طبيعتا نمي‌توان كيفيت اينترنت را از مشكلات دسترسي داخلي جدا دانست. قطعا بخشي از مشكلات ناشي از شبكه نگهداري داخلي يا شبكه فني شركت‌هاي اينترنتي است. نكته اصلي اما اين است كه اطلاعات دقيق و واضحي از وضعيت اين اختلالات در دسترس كاربران قرار ندارد. نهادهايي مثل رگولاتوري دسترسي كاملي به اين اطلاعات دارند، اما تنها در صورت شكايت كاربران حاضر به پيگيري مي‌شوند و در نهايت هم اين اطلاعات را براي كاربر فاش نمي‌كنند. انتشار شفاف اطلاعات قطعي و اختلال و دلايل آنها مي‌تواند يك راه حل براي شناسايي دقيق ضعف‌ها و مشكلاتي از اين دست باشد. شبكه‌هاي مانيتورينگ كه اطلاعات آنها در دسترس همه كاربران باشد، مي‌تواند باعث از بين رفتن تمام بحث‌ها و حاشيه‌هاي مربوط به دلايل مشكلات اينترنت در كشور باشد.

چاپ خبر بالا -

دنياي اقتصاد