نشست بين‌المللي سلامت و سبك زندگي: فرهنگ و فضاي مجازي

گاهي به زور مي‌خواهيم يك چيزي را اسلامي كنيم. اگر اسلام موعود محقق شود، ممكن است برخي مولفه‌ها نظير فضاي مجازي ناپديد شود.

به گزارش همشهري آنلاين، دكتر مصطفي تقوي، در نشست بين‌المللي «سلامت و سبك زندگي: فرهنگ و فضاي مجازي» در دانشكده مطالعات جهان دانشگاه تهران، در آغاز سخنراني با موضوع «تأملي در نسبت دين و فضاي مجازي»، به آراء فينبرگ، فيلسوف تكنولوژي بديل‌انديش پرداخت و گفت: فينبرگ نظام تكنيكي، فعلي را كه معتقد است مبتني بر ارزش‌هاي سرمايه‌داري شكل گرفته است، نامطلوب مي‌داند و در جستجوي راهي به رهايي از آن است. او به مدرنيته بديل معتقد است كه مي‌توان آن را مبتني بر ارزش‌هاي دموكراتيك، با سياست‌گذاري مناسب و جلب مشاركت عمومي، محقق ساخت.

وي در نقد آراء فينبرگ، گفت: نظريه انتقادي فينبرگ در خصوص تكنولوژي، گرچه مزيت‌هاي قابل توجهي نسبت به نظريه‌هاي ذات‌گرايانه و ابزارگرايانه دارد، اما با مشكلي بزرگ مواجه است. اين مشكل از ابهام موجود در مفهوم ارزش‌هاي دموكراتيك سرچشمه مي‌گيرد. كدام مجموعه ارزشي بايد مبناي توسعه تكنولوژي قرار گيرد؟ اين پرسشي است كه تا كنون پاسخي قطعي و قانع‌كننده در محافل مربوط به فلسفه تكنولوژي نيافته است.

عضو هيئت علمي دانشگاه صنعتي شريف افزود: در جوامعي كه سياست‌گذاران آن، به دنبال تحقق اسلام در عرصه‌هاي گوناگون جامعه، از جمله عرصه عملي آن هستند، طبيعي است كه اين مبناي ارزشي، از دين اخذ شود؛ بخصوص ديني كه مدعي است علاوه بر رازهاي سعادت اخروي، رازهاي سعادت دنيوي را نيز تبيين كرده است. تبيين بهتر نسبت ارزش‌هاي ديني و تكنولوژي، مستلزم مفهوم‌سازي است كه سيموندون براي اولين بار مفهوم «فرآيند انضمامي كردن» را در اين خصوص مطرح مي‌كند و به دنبال تكنولوژي‌هايي است كه با الزامات محيطي و تكنيكي سازگار باشند و تحقق چنين تكنولوژي‌هايي را نتيجه فرآيند انضمامي كردن مي‌داند.

تقوي يادآور شد: سيموندون مي‌خواهد مبتني بر برخي ارزش‌ها، نظام تكنيكي متفاوتي به وجود آورد كه مطلوب‌تر است. اين فرآيند را مي‌توان انضمامي كردن بر مبناي ارزش‌هاي خاصي دانست كه سيموندون به آنها توجه كرده است. همين مفهوم را مي‌توان براي مجموعه‌هاي ارزشي ديگر نيز بسط داد. ارزش‌هاي گوناگوني را مي‌توان مبناي فرآيند انضمامي كردن قرار داد و نظام‌هاي تكنيكي متفاوتي را محقق كرد. به اين ترتيب تمهيدي براي انديشدن در خصوص نسبت دين و نظام‌هاي تكنيكي مانند فضاي مجازي فراهم مي‌شود.

وي با بيان اينكه فضاي مجازي مطلوب در جوامع اسلامي بايد نتيجه انضمامي كردن بر مبناي ارزش‌هاي اسلامي باشد، خاطرنشان كرد: فضاي مجازي بخشي از فضاي تكنيكي است. فضاي تكنيكي بخشي از نظام عملي است و نظام عملي بخشي از تمدن است كه داراي وجوه گوناگوني مانند نظام نظري، ساختارهاي مادي و اجتماعي و شبكه درهم‌تنيده از نيازها است. نمي‌توان در انضمامي كردن بر مبناي ارزش‌هاي ديني، جزئي‌نگرانه عمل كرد و وجهي از تمدن را ديد و وجهي ديگر را رها كرد.

همشهري