متاسفانه جريانات به سمتي ميرود كه با توجه به افزايش حجم اخبار و گزارش هاي پيرامون حملات مختلف سايبري در سراسر دنيا به تدريج اين دست از اخبار و مسائل اهميت و حساسيت خود را از دست ميدهند. اما واقعيت اين است كه حملات سايبري و جنگ هاي شبكه اي تا آن حد كه لازم است جدي تلقي نميشوند و اين موضوع در مورد كاربران ايراني بيشتر صدق ميكند.

به گزارش «آي تابناك» اين موضوع به لحاظ ماهيت تقريبا براي هيچ كس جاي بحث و جدل ندارد. تهديدات در فضاي سايبري اگر زماني به عنوان يك استثنا تلقي ميشد، امروز به يك قاعده درآمده است و امنيت كم ياب شده. جنگ تغيير چهره داده است و به زودي مفاهيم انساني كه تا همين جا نيز تا حد زيادي تحت تاثير وب و فضاي مجازي باز تعريف شده اند، در برخورد با يك هستي شناسي جديد به كلي متحول خواهند شد.

ايران البته كشوري است كه با توجه به تجربيات خود در حملات سايبري از جمله تهديد به وسيله ويروس استاكس نت و دوكو، گويا اكنون از شهرتي خاص در كل دنيا در جنگ سايبري برخوردار است. اغلب شركت هاي آمريكايي و غربي حملات سايبري و تلاش براي هك شدن زيرساخت هاي اقتصادي را به هكر هاي ايراني نسبت ميدهند و اين موضوع صرف نظر از صحت و سقم آن نسان از آن دارد كه ايران در حوزه سايبري و جنگ هاي شبكه اي به عنوان يك بازيگر جدي تلقي ميشود.

اما واقعيت اين است كه جنگ هاي سايبري در حال وارد شدن به فاز جديدي هستند. اگر تا پيش از اين هك شدن وب سايت هاي دولتي يا سرقت اطلاعات مهمترين نوع عمليات سايبري بوده است، اكنون پاي مجاز به واقعيتي كه در آن زندگي ميكنيم باز شده است و اولين خاموشي تاريخ كه چندي پيش توسط يك بد افزار رقم خورده است، حاكي از دامنه دار شدن و اساسي شدن تهديدات سايبري براي ساحت انساني است.

بر اين اساس كه براي اولين بار در تاريخ، هكرها با استفاده از عمليات پيچيده و يك بد افزار موفق شدند يك قطعي برق سراسري را در كشور اوكراين و در ناحيه ايوانو فرانكيوسك، رقم بزنند. اين ماجرا كه در روز 23 دسامبر رخ داده بود، اكنون مشخص شده است كه توسط يك گروه هكري صورت گرفته و وزير انرژي اوكراين تاييد كرده كه اين قطعي برق كه منجر به خاموشي نيمي از خانه هاي اين ناحيه يك شب قبل از كريسمس شده است، ناشي از يك حمله سايبري بوده است.

اين حمله سايبري را شركت امنيتي ESET گزارش داده و آن را مربوط به بد افزاري ميداند كه نام آن را BlackEnergy گذاشته اند. براي خواندن گزارش كامل اين ماجرا در «آي تابناك» ميتوانيد به اينجا مراجعه كنيد.

محققان امنيت بين الملل از چندي پيش متوجه تغيير جهت و تغيير ماهيت جنگ در دوران وب و شبكه شده و در مورد آن هشدارهاي اساسي داده بودند. اين گونه اتفاقات و اتفاقات مشابهي كه ديگر اكنون تنها در تئوري مطرح نيستند بلكه احتمال عملياتي شدن آنها در واقعيت بيش از هميشه وجود دارد، گواهي بر آن است كه مرز هاي بين واقعيت و مجاز در تعريفي خاص از بين ميرود و يك هكر ميتواند از آن سوي دنيا از مسير كدها و كابل ها و احتمالا با در اختيار گرفتن سيستم كنترل يك فرودگاه فاجعه اي واقعي را رقم بزند.

ماجراي اوكراين به روس ها نسبت داده شده است اما هيچ كس در اين مورد شكي ندارد كه اكنون تمامي قدرت هاي بزرگ و همه كشورهايي كه در اين زمينه از تخصص و تجربه برخوردار هستند، در همين مسير قدم بر ميدارند. قدرت و موازنه قوا تا چند صباحي ديگر به شكل كلي در فضاي مجازي موضوعيت ميابد و از هم اكنون نيز پيش زمينه هاي اين مسئله رقم خورده است.

موضوعي مهم اما در اين ميان اين است كه آسيب اين قدرت آزمايي و قدرت نمايي در نهايت متوجه افراد و موجوديت هاي انساني است. بخش مهمي از اين نبردها و پيامد هاي آن چون در سطوح دولتي رقم ميخورد از كنترل افراد خارج است اما بخشي ديگر هنوز در اختيار آنها است. واقعيت اين است كه هر كدام از رايانه هاي موجود در يك كشور در زمان حملات سايبري ميتواند به عنوان يك سرباز براي دشمن عمل كند و از اين جهت حفظ امنيت و هشياري كامل در برابر تهديدات سايبري موضوعي اساسي است كه مسئولان ايراني بايد به شدت بر آن تاكيد كنند. زيرا كشور ما از اولين قربانيان حملات سايبري بوده است.

خوشبختانه آنگونه كه بيان شد ايران در مديريت جنگ هاي سايبري اكنون حرف هاي زيادي براي گفتن دارد و حداقل در سطح بين المللي به عنوان يك بازيگر سايبري مطرح به ايران نگاه ميشود كه اين موضوع قطعا ناشي از در اختيار داشتن نيروهاي كارآزموده و توانمند در اين زمينه است. اما در زمينه دفاع سايبري بايد به همين اندازه تمركز و دقت نظر وجود داشته باشد و زمينه آن بايد از كاربران ايراني آغاز شود.

آموزش و هشدارهاي امنيتي مهمترين مسئله در اين ميان است كه متاسفانه تقريبا هيچ كدام از نهاد هاي دولتي و حاكميتي آنگونه كه بايد در اين زمينه اقدام مناسب ندارند. جالب آنكه نهاد هايي مانند مركز ماهر كه به عنوان متولي دولتي اين بخش مطرح شده است نيز در كار مداخلاتي از جانب ساير نهادها مشاهده ميكند كه اين امر ناشي از عدم تعريف صحيح حوزه امنيت سايبري در كشور و متوليان آن است.

واقعيت آن است كه هكرها اين روزها نزديكتر از آنچه تصور ميشود هستند. چه اين هكرها نيروهاي منسجم دولت هاي ديگر باشند يا مجرمان سايبري كه به دنبال پول و سواي اطلاعات اند، امنيت كاربران و دفاع منسجم سايبري آن چيزي است كه بايد مد نظر قرار گيرد و اگر بيش از اين در اين زمينه تعلل صورت پذيرد، جبران مافات آن با توجه به سرعت رشد تكنولوژيك بسيار دشوار خواهد و تبعات آن بسيار سنگين خواهد بود.