ماهيان آکواريم آب شيرين بيش از بيست هزار گونه در دنيا شناسايي و يا با علم ژنتيکي بوجود آمده اند. تنها گونه هاي محدود و معيني از آنها به ايران وارد شده است که باتلاش و زحمات فراوان تکثير پرورش آنها ميسر شده است. مطالب مفيد بصورت کتاب يا جزوه که بتوان به آن دسترسي پيدا کرد و يا مسائلي چون نگهداري، تکثير، پرورش و تشخيص جنسيت را تحقيق و مطالعه کرد کمتر يافت مي شود. در اينجا در مورد شش خانواده از ماهيهايي که با موفقيت در ايران قابل تکثير و پرورش بوده اند صحبت شده است که با ايجاد سالن و کارگاه پرورش ماهي، مي توانيد براحتي آنها را تکثير و پرورش دهيد که آنها عبارتند از :
1- خانواده ماهيهاي زنده زا
2- خانواده ماهيهاي طلايي
3- خانواده ماهيهاي بارب
4- خانواده ماهيهاي تترا
5- خانواده ماهيهاي سيچلايد
6- خانواده ماهيهاي گوارامي

«خانواده گواراميها»

گواراميها داراي انواع زيادي هستند. آنهايي که در ايران تاکنون تکثير و پرورش يافته اند، شامل: گوارامي آبي، کاذبي، زرد و گوارامي عسلي، گوارامي بوسنده، گوارامي پرل، فايتر يا سيامي جنگجو، گوارامي دارف کوتوله و گوارامي بهشتي هستند. که اغلب اين ماهيها به ماهيهاي ضعيفتر و کوچکتر از خود آزار مي رسانند. بنابراين بايد هميشه گواراميها را رقم بندي کرد و گواراميهايي که با ماهيهاي داخل آکواريوم يک اندازه باشند قرار داد. نگهداري از گواراميها کار آسان و ساده ايي است چون مقاومتشان نسبت به بقيه ماهيهاي آکوريومي بيشتر است. چنانچه گرسنه بمانند خيلي زود هم جنس خواري مي کنند و اگر بتوانند حتي بقيه ماهيها را طعمه خود مي کنند و آنها را بعنوان غذا مي خورند. گواراميها خيلي زياد تغيير رنگ مي دهند، در مواقع ترس و آميزش رنگ آنها پررنگ مي شود و با هر تغييراتي در داخل آکواريوم رنگ آنها عوض مي شود. براي تکثير گواراميها بايد از ماهيهاي بالغ که معمولا بين 6 تا 8 ماهگي بالغ مي شوند انتخاب کرد. بايد از بهترين آنهايي که سرحالتر، شادابتر و خوب رشد کرده اند و نسبت به بقيه بزرگترند و در واقع از شاه تخمها يا شاه ماهيها هستند انتخاب و مورد استفاده تکثير قرار گيرند.

روش تکثير و پرورش انواع گواراميها

تمام گواراميها براي تکثير و پرورش شرايط يکسان و مساوي دارند. چنانچه شما بتوانيد يک نوع آن را با موفقيت تکثير و پرورش دهيد از بقيه گونه هاي ديگر گواراميها براتي خواهيد توانست تخمگيري بعمل آوريد و براحتي آنها را پرورش دهيد. در ابتدا بايستي گواراميهاي ماده و نر قبل از تخمگيري 15 روز بطور جداگانه نگهداري شوند تا علاوه بر علاقه و ميل بيشتر تعداد تخم زيادتري را در موقع تخمريزي رها سازند. ترتيب و رعايت انجام کارهاي لازم براي تکثير گواراميها داراي اهميت زيادي است. چنانچه بموقع آن کارها انجام نگيرد نتيجه تکثير خراب خواهد شد. بايد همزمان با آماده ساختن ماهيهاي مولد براي انجام تخمريزي پيش بيني لازم را براي تهيه غذاي لاروهاي گواراميها صورت بگيرد و از قبل اقدامات لازم را انجام داد و براي آنها غذا تهيه کرد. لاروهاي گوارامي در ابتدا خيلي ريز هستند و غذاي خيلي ريزتري احتياج دارند. معمولا نوزادان ميگو را تا يکهفته بعد از شناي آزاد نمي توانند صيد کنند و بخورند زيرا برايشان بزرگ است و اگر بي غذا بمانند تمام آنها تلف خواهند شد. بنابراين بايد موجودات زنده خيلي ريزتري را مانند انفوزئرها و فيتوپلانکتنها را توليد کرد. تا لاروهاي گوارامي بعد از آنکه کيسه زرده زير شکمشان را جذب کردند و داراي شنا آزاد شدند، بتوانند آنها را بعنوان اولين غذا استفاده نمايند.

طرز تهيه آنفوزئرها و فيتوپلانکتنها:

ابتدا ظرفي را آب کنيد و در مکاني قرار دهيد که نور مستقيم آفتاب به آن بتابد. براي توليد فيتوپلانکتنها و تک سلوليهاي گياهي مقداري برگ کاهو را داخل ظرف قرار دهيد. براي توليد انفوزئرها بهتر است مقداري کاه گندم را داخل ظرف قرار دهيد. بعد از گذشت يکهفته داخل آب موجودات ره بيني و خيلي ريزي توليد شده اند که غذاي لاروهاي گوارامي در مرحله اوليه زندگي شان خواهد بود.

طرز تکثير و پرورش گواراميها

ابتدا آکواريومي که ارتفاع آب آن 15 سانتيمتر باشد را با آب که داراي سختي 6 تا 8 درجه DH و دماي مناسب 27 درجه سلسيوس باشد، مهيا و آماده مي سازيم. براي جلوگيري از مزاحمتهاي احتمالي دور آکواريوم پوشيده مي شود که از بيرون برايشان مزاحمت ايجاد نشود و داخل آکواريوم شن يا ماسه و شعله اکسيژن قرار داده نمي شود. گواراميها قادرند از سطح آب اکسيژن بگيرند و بايد در محيطي آرام و ساکت و بدور از مزاحمتهاي ديگران و بدون تلاتم آب تخمريزي کنند. چند شاخه گياه طبيعي يا مصنوعي در روي سطح آب قرار دهيد. از آنجائيکه گواراميهاي نر خيلي زياد علاقه به تخمها و نوزادان دارند با شتاب و عجله مي خواهند صاحب نوزاد شوند و اين عجله و شتاب در مواقعي که ماهي ماده آمادگي نداشته باشد اختلاف بوجود مي آيد و ماهي نر شروع به زدن و کندن دم و باله هاي ماهي ماده مي کند. اگر ماهي ماده همچنان بي ميل و بي رغبت به تخمريزي باشد، آنچنان ضربات شديدي را خواهد خورد که گاهي منجر به تلف شدن ماهي ماده خواهد شد. وجود چند شاخه گياه طبيعي و مصنوعي پناهگاهي براي ماهي ماده خواهد بود که بتواند رد لابلاي آنها پنهان و مخفي شود. و بتدريج ماهي ماده آماده خواهد شد و با گذشت چند ساعت اعلام آمادگي براي تخمريزي خواهد کرد. و بدون ناراحتي و درگيري و با بدن سالم و شاداب به کنار ماهي نر خواهد آمد و با راهنمايي ماهي نر به قسمت لانه هوايي هدايت مي شود. و در آنجا آرام باقي مي ماند و در چندين مرحله با ماهي نر تخمريزي مي کنند. بنابراين نحوه تخمريزي و مراحل انجام کارها بترتيب اهميت بشرح زير است.
1- آکواريوم محل تخمريزي بايد داراي آبي با سختي بين 6 تا 8 درجه DH و دماي 27 درجه سلسيوس باشد. ارتفاع آب حداکثر 15 سانتيمتر و دور آکواريوم پوشيده شود. اکسيژن داخل آکواريوم قرار نمي گيرد چون باعث تلاتم آب خواهد شد و گواراميها محيط آرام و ساکت را دوست دارند. هيچگونه شن و يا ماسه در کف قرار ندهيد و هرگز براي آنها مزاحمت ايجاد نکنيد. چند شاخه گياه داخل آکواريوم قرار دهيد تا علاوه بر اينکه محيط طبيعي براي ماهيها ايجاد مي شود، ماهي ماده بتواند در لابلاي آن رد مواقع ضروري پنهان شود. با ايجاد چنين محيطي حالا مي توانيد ماهي نر را بداخل آکواريوم بگذاريد. ماهي نر شروع به ساختن لانه هوايي مي کند و با بزاق دهانش از سطح آب هوا مي گيرد و بصورت حبابهاي بلوري شفاف در سطح آب بصورت لانه هوايي به خانه سازي مي پردازد. بيشتر دوست دارد در بين گياهان باشد. اگر گياهان برگ دار پهن استفاده شود، در زير برگ گياه لانه هوايي ايجاد مي کند. و سر پناه مناسبي برايش خواهد بود. و مکان مناسبي براي تخمها و لاروها در چند روز اول است.
2- بعد از گذشت 24 ساعت حالا نوبت به معرفي ماهي ماده خواهد بود. بآرامي ماهي ماده را داخل آکواريوم قرار دهيد. دقت کنيد، کوچکترين ضربه اي به بدن ماهي ماده باعث صدمه جدي و يا اينکه احتمالا از شدت درد و ضربه وارده به بدنش تخمريزي را به تأخير مي اندازد که در اين فاصله چون حوصله ماهي نر کم است امکان ضربه زدن شديد به ماهي ماده زيادتر مي شود و ممکن است ماهي ماده تلف شود. بنابراين با حوصله و بآرامي ماهي ماده را در کنار ماهي نر قرار دهيد. با اضافه شدن ماهي ماده به آکواريوم، حرکات زيبا و ديدني ماهي نر شروع خواهد شد. بطوريکه رقصهاي زيبا و با ايجاد حرکاتي موزون که بهمراه اين حالت، آبششها را باد مي کند و ژست مخصوصي مي گيرد و با گاردهاي زيبا به دور و اطراف ماهي ماده مي چرخد و همراه رقص، ماهي ماده را به آغوش مي گيرد و به زير لانه هوايي که ساخته است مي برد و خيلي زود خانه اش را تکميل تر و بزرگتر مي کند. سپس ماهي ماده را دعوت به تخمريزي در محل لانه هوايي مي کند. اگر ماهي ماده آماده باشد در همان ساعات نخست اعلام خواهد کرد و براي تخمريزي به زير لانه هوايي مي رود و خيلي آرام مي ايستد و تخمريزي شروع مي شود. و چندين ساعت تخمريزي طول مي کشد و در هر نوبت تخمها در داخل لانه هوايي چيده مي شود چنانچه ماهي ماده به هر دليلي آماده نباشد و از کنار ماهي نر فرار کند و به طرف ديگري برود. اين عمل باعث عصبانيت ماهي نر خواهد شد. ماهي نر دوباره دنبال او مي رود و از او دعوت بعمل مي آورد و چنانچه با بي ميلي و فرار ماهي ماده روبرو شود. شروع به زدن ماهي ماده مي کند. ماهي ماده که احساس خطر مي کند سعي در مخفي و پنهان شدن دارد. در اين مرحله وجود گياهان بکمک او خواهند بود و او در لابلاي آنها دور از ماهي نر ساعتي را پنهان مي شود. اين تعقيب و گريزها و ضربه زدنها ساعتها ادامه خواهد داشت. و در مواقع عصبانيت ماهي نر در هر دفعه با حمله تکه ايي از باله يا دم و يا از بدن ماهي ماده را کنده و با بي رحمي تمام با او رفتار مي کند. اگر ماهي ماده نتواند بخوبي خود را مخفي کند، خيلي زود بد شکل و بد قيافه و بي حال و پژمرده و نيمه جان مي شود و چنانچه اوضاع بهمين صورت پيش برود تلف خواهد شد. بنابراين بايد مراقب باشيد قبل از آنکه ماهي ماده به اين وضع دچار شود، چندين شاخه گياه حتما در آکواريوم قرار دهيد. و در صورتيکه تشخيص داديد ماهي ماده آمادگي تخمريزي ندارد او را سريعا از آنجا خارج کنيد. چنانچه ماهي ماده اعلام آمادگي نمايد در نهايت حداکثر بين 24 الي 48 ساعت جفت تخمريزي خواهند کرد و پس از پايان تخمريزي ماهي ماده را به آکواريومي که از قبل آماده کرده ايد و داراي آب سالم و تميز و آماده دارد منتقل کنيد و مقداري داروي متيلن آبي به آب اضافه کنيد تا زخمهاي ماهي ماده عفوني نشوند و سپس ماهي ماده را با غذاهاي زنده براي مرحله بعدي که بايد 15 روز آينده باشد آماده نمائيد. خيلي زود قسمتهاي کند شده بدن ماهي ماده ترميم خواهد شد و بحالت اول بر مي گردد و بنابراين همه نگرانيها پايان خواهد يافت. مسئوليت و مراقبت از تخمها بعهده ماهي نر خواهد بود. بنابراين ماهي نر در آکواريوم باقي مي ماند و شما مي توانيد تخمها را در داخل لانه هوايي مشاهده نمائيد که بصورت دانه هاي ريز و مانند شکر سفيد رنگ است. ماهي نر از تخمها مراقبت مي کند و گاهي که در اثر ترکيدن حبابهاي هوايي بعضي از تخمها به پايين مي افتند سريعا ماهي نر با دهان برداشته و آنها را مجددا به داخل لانه هوايي بر مي گرداند. ماهي نر مرتب اين عمل را تکرار مي کند و بخوبي تخمها را تميز مي کند و برايشان حبابهاي جديد مي سازد و از آنها بخوبي مراقبت بعمل مي آورد. تا اينکه تخمها بعد از 36 ساعت باز خواهند شد. همچنان نر فعاليت مي کند و تمام لاروهاي تازه بدنيا آمده را تميز مي کند و دوباره به حبابهاي هوايي بداخل لانه بر مي گرداند. از زمانيکه تخمها تبديل به لارو مي شوند. حداکثر تا سه روز ماهي نر در کنار لاروها باقي مي ماند بعد از آن بهتر است ماهي نر را برداشته و لاروها را به تنهايي نگهداري کنيد. در اين سه روز که ماهي نر از آنها مراقبت مي کند هيچگونه غذايي احتياج ندارند و از کيسه زرده ايي که در زير شکمشان دارند تغذيه مي کنند. از اين مرحله به بعد چون لاروها قد مي کشند و قادرند بخوبي شنا کنند و به تمام نقاط ديگر آکواريوم مي روند و از فرمان پدر اطاعت نمي کنند و در نهايت ماهي پدر عصباني مي شود و آنهايي که از لانه دور مي شوند با عصبانيت مي خورد، پس براي محافظت از بچه ها بهتر است ماهي نر را در روز چهارم برداريد. از روز سوم معمولا لاروها قادرند شناي آزاد داشته باشند و مي توانند موجودات ريز زنده را صيد کنند و بخورند. بهترين اين موجودات ريز زنده در اين مرحله براي لاروها مي تواند آمفوزئرها و فيتوپلانکتنها باشد. که براي اين منظور همانطوريکه قبلا گفته شد بايستي از يکهفته قبل برايشان تدارک ديده و پرورش داده باشيد. حالا بايد از ظرفي که در آن کشت و پرورش آمفوزئر و فيتوپلانکتن داده ايد يک ليوان از آن آب را برداريد و در تمام سطح آکواريوم لاروها بآرامي پخش کنيد. تا لاروهاي گوارامي خيلي زود بتوانند در تمام نقاط آکواريوم براحتي آن موجودات زنده ريز را که همراه آن آب به آکواريومشان وارد شده است بخوبي صيد کنند و آنها را بعنوان غذا بخورند. روزانه چهار نوبت بايد بدين ترتيب به آنها غذا بدهيد و معمولا تا پنج روز غذاي آنها بدين روال خواهد بود. رنگ آب آنها سبز خواهد شد که مناسبترين آب براي رشد لاروهاي گوارامي همان آب سبز است. بعد از گذشت پنج روز لاروها کمي بزرگتر شده اند و حالا قادر خواهند بود که از نوزادان ميگوي نمکي که تازه از تخم باز شده اند و ريز هستند تغذيه بعمل آورند. (دقت کنيد نبايد از نوزادان ميگو که در 24 ساعت يا بيشتر از تخم در آمده اند استفاده کنيد زيرا نوزادان ميگو بصورت ميکروني رشد مي کنند که البته اندازه رشد آنها را با چشم نمي توانيد مقايسه کنيد. و در اين مرحله لاروها قادر به خوردن آنها هستند.) نوزادان ميگو در مدت 24 ساعت بعد از باز شدن رشد مي کنند و قد مي کشند که بزرگ بودن آنها باعث خواهد شد لاروهاي گوارامي قادر بخوردن آنها نباشند ولي نوزادان ميگوي تازه از تخم درآمده ريز هستند و لاروهاي گوارامي زرد مي زند و کاملا شکم لاروها توپ و برآمده مي شود و شما مي توانيد تشخيص دهيد که آيا آنها غذا خورده اند يا خير؟ چنانچه مشاهده نموديد که شکم لاروها خالي است بايد مجددا به آنها آمفوزئر و فيتوپلانکتن بدهيد و در روزهاي بعد مجددا نوزادان ميگو را امتحان کنيد. چنانچه تعداد لاروهاي گوارامي زياد هستند، بهتر است آنها را به محيط بزرگتري که از قبل مهيا و آماده ساخته ايد انتقال دهيد و در آنجا با رعايت تمام اصول صحيح و با حفظ و کنترل زنجيره هاي مراقبتهاي ويژه پرورش دهيد. ديده شده است که يک جفت گوارامي حدود دو هزار عدد تخم گذاشته است و تمام آنها تبديل به لارو شده اند ولي بدليل عدم رعايت اصول مربوط به تغذيه و در واقع گرسنگي تمام آنها تلف شده اند. اهميت پرورش آمفوزئرها و فيتوپلانکتنهاي گياهي و استفاده در تغذيه در مراحل اوليه زندگي لاروها آنقدر مهم است که نتيجه تکثير را بطور کلي عوض مي کند و سپس بعد از گذشت پنج روز لاروها چون قد مي کشند و بزرگتر مي شوند قادرند بخوبي از نوزادان ميگو تازه بدنيا آمده بخوبي تغذيه کنند و با سرعت رشد خواهند کرد. مشکل نگهداري لاروها اساسا تا 15 روز اول زندگيشان است. مسئله مهم ديگر گواراميها اختلاف اندازه آنها است. که خيلي زود ريز و درشت خواهند شد يعني تمام لاروها به يک اندازه رشد نخواهند کرد بعضي ها که بهتر غذا خورده اند سريعتر رشد مي کنند و بزرگتر مي شود و بهمين ترتيب بين اندازه آنها اختلاف زيادي به چشم مي خورد. و اين خطري است که چنانچه گرسنگي ببينند. بزرگترها به کوچکترها حمله مي کنند و آنها را طعمه قرار مي دهند و در بين آنها عادت همجنس خواري پيش خواهد آمد که روزانه تعداد زيادي از آنها توسط هم نوعانشان از بين خواهند رفت و روز به روز تعداد آنها کمتر خواهد شد. که چاره کار تغذيه مناسب است و بايد در هر 15 روز يکبار آنها را رقم بندي کرد. يعني بزرگترها را جدا و با همديگر نگهداري کنيم و کوچکترها را هم با همديگر نگهداري کنيم و تمام اصول و برنامه غذايي آنها را بدقت انجام دهيم و طبق و يک برنامه مرتب و منظم هر 15 روز يکبار آنها را رقم بندي کنيم. براي اين منظور مي توانيد از تورهايي که چشمه هاي متفاوت دارند به اندازه مورد نياز درست کنيد و ماهيها را داخل آن تورها قرار دهيد آنهايي که کوچکترند از چشمه هاي تور بخوبي عبور مي کنند و بزرگترها در داخل تور باقي مي مانند و با زحمت کمتري آنها رقم بندي خواهند شد. چنانچه اين اقدامات را انجام دهيد تعداد زيادي از لاروها به ثمر خواهند رسيد. بايد توجه داشته باشيد! بهترين راندمان و درصد موفقيت زماني است که از ابتداي تخمريزي تا عرضه به بازار فقط 3% درصد خطا داشته باشيد (يعني از هر 100 عدد لارو فقط 3 عدد آن از مرحله تخمريزي تا فروش تلفات بدهيد) چنانچه بيشتر از 3% خطا داريد و تلفات مي دهيد بايد برگرديد و بدقت از اول تا آخر تمام برنامه کارتان را مرور کنيد و نواقص آنرا برطرف سازيد. و در هر قسمت که اشکال داريد بايد سريعا براي رفع آن اقدام نمائيد تا از تلفات بيشتر لاروها جلوگيري بعمل آيد.
طرز تشخيص جنسيت گواراميها:

ماهي نر:

1- داراي باله پشتي بلندتر که نوک آن تيز است.
2- داراي باله زير شکمي بلندتر که نوک آن تيز است.
3- داراي بدن دراز، کشيده و لاغرتري نسبت به ماده است.
ماهي ماده:
1- باله پشتي کوتاه تر و نوک آن گرد است.
2- باله زير شکمي کوتاه تر و نوک آن گرد است.
3- داراي بدن گرد، چاق و از عرض پهنتر است.

خانواده ماهيهاي سيچلايد

روشهاي تکثير و پرورش ماهي هاي سيچلايد
سيچلايد ها ماهي هايي وحشي، جنگجو که بسيار عصباني عمل مي کنند و تغييرات داخل آکواريم آنها را شديداً ناراحت و مضطرب مي کند. انواع سيچلايد هايي که تا کنون در ايران قابل تکثير و پرورش بوده اند عبارتند از :
ديسکاس، آنجل، اسکار، سيچلايد گوره خري، سيچلايد زرد و سيچلايد جولي و سيچلايد جک دمپسي هستند. که در واقع براي تکثير و پرورش هر کدام از آنها بايد يک جفت را در يک آکواريم قرار داد و شرايط سختي آب براي سيچلايد ها بين 5 تا 8 درجه DH مي باشد. بهترين درجه حرارت براي تخم ريزي 27 درجه سانتي گراد است. سيچلايدها با ميل و علاقه خودشان تخم ريزي مي کنند و هيچ گونه تغييراتي را از طرف شما نمي پذيرند، بلکه ممکن است بر عکس جواب دهند و آنها را عصباني کند که در مواقع عصبانيت معمولاً بين جفت نزاع و درگيري بوجود مي آيد که آنها همديگر را مقصر قلمداد مي کنند. ديده شده است که گاهي اين نزاع ها که بين نر و ماده اتفاق افتاده است آنقدر زياد و شديد بوده است که حتي منجر به تلف شدن يکي از آنها شده است. بنابراين سعي کنيد هميشه با آنها بآرامي رفتار کنيد. براي تکثير از سيچلايد ها بهتر است يک گله 10 تايي از آنهايي که بخوبي تغذيه شده اند و رشد کافي داشته اند را در يک آکواريم بزرگ نگه داري کنيد. شرايط نگهداري و تغذيه آنها بايد کاملاً اصولي و تمام شرايط لازم مهيا و آماده باشد. ماهي هاي انتخاب شده بايد جوان، سالم ، بدون نقص عضو، سرحال ، شاداب ، خوش رنگ، چابک و قبراق باشند. معمولاً چند روز که بگذرد، سيچلايد ها خودشان به انتخاب جفت مي پردازند. بطوريکه هر سيچلايد نر در يک قسمت آکواريم حکومت تشکيل و هر کس که به قلمرو او نزديک شود مورد حمله قرار مي دهد. ماهي ماده به قلمرو نر مورد علاقه مي رود و در آنجا ساکت مي ايستد و باحرکات خاصي اعلام قبول ازدواج با نر انتخاب شده را مي دهد. ديده شده است که در اکثر مواقع ماده قويترين و بهترين نر را انتخاب کرده است و هيچ ماهي ديگري حق ورود به منطقه جفت را نخواهد داشت، اگر بر اثر لجاجت ماهي ديگري وارد قلمرو جفت شود بر اثر ضربات زياد آنها از بين خواهد رفت. بنابراين بايد وضعيت ماهيها را کنترل کنيد، هرگاه در بين آنها جفتي يکديگر را واقعاً انتخاب کردند بهتر است آن جفت را بآرامي به آکواريمي که از قبل آماده کرديد انتقال دهيد و در واقع شروع کار تکثير و پرورش سيچلايدهاي شما با موفقيت انجام شده است.

ماهي اسکار سلطنتي

اسکار سلطنتي با ابهت ترين، جذاب ترين و پرطرفدار ترين ماهي آکواريم بحساب مي آيد. براي تکثير و پرورش اسکار نکات مهم و فراواني را بايد همواره در نظر داشت . اگر يک جفت اسکار جوان و سرحال که تازه همديگر را انتخاب کرده اند و با هم جفت شده اند را با يکديگر در يک آکواريم نگهداري کنيد. خيلي زود شاهد تخم ريزي آنها خواهيد بود. اسکار دوست دارد تخمهايش را در کف و روي سطحي صاف بريزد. تخمهاي اسکار چسبندگي دارند و به شکل گرد و قهوه اي رنگ و هر عدد آن تقريباً اندازه يک عدد ماش است. در کف آکواريم بهتر است يک تخته سنگ صاف قرار دهيد. ( بهتر است تخته سنگ از جنس مرمريت يا گرانيت باشد که تخمها را خراب نکند. سنگهاي گچي يا آهکي تخمها را فاسد مي کنند. ) آکواريم بايد داراي مناسب، اکسيژن کافي، نور کافي باشد. به مولدين بايد غذاي مناسب داده شود. بهترين غذا براي آنها غذاهاي زنده مثل ماهي رودخانه، بچه قورباغه و آبزيان بزرگ هستند. روزانه يکبار کاملاً آنها را خوب سير کنيد و غذاهاي اضافي را از آب خارج نماييد و مقداري از آب را تعويض کنيد. ( بعضي اوقات اشخاص تعداد زيادي ماهي رودخانه را در آکواريم مي ريزند و آنها تعدادي را مي خورند و بقيه را مي کشند و رها مي کنند. چون سير مي شوند و بيشتر از آن ميل به خوردن ندارند، از طرفي دوست دارند هيچ مزاحمي در آکواريمشان نباشد. بعد از چند ساعت ماهي هاي مرده رودخانه اي در آکواريم اوضاع خرابي را بوجود مي آورند. بتدريج اکسيژن آب اشکال پيدا مي کند و آلودگي آب باعث تلف شدن جفت اسکار شما خواهد شد) چنانچه غذاي زنده در اختيار نداشتيد مي توانيد دل گاو يا گوسفند را تميز کنيد و به اسکارها بدهيد. اسکارهاي جفت شده که در يک آکواريوم تنها هستند. خيلي زود سنگ کف را بعنوان محل تخم ريزي انتخاب مي نمايند و آنرا شروع به تميز کردن مي کنند. زمانيکه نر و ماده بر روي سنگ بروند و شروع به تميز کردن آن بکنند، لحظات تخم ريزي نزديک مي شود. که ابتدا با بيرون آمدن لوله تخم ماهي ماده از زير شکمش که تقريبا به اندازه 3 ميليمتر خارج مي شود و شکل لبه آن گرد و چاق است شروع مي شود. همزمان لوله اسپرم نرم هم تقريبا به اندازه 5/1 ميليمتر خارج مي شود که شکل لبه آن زوکي شکل است. نر و ماده هر دو چند ساعت قبل از تخم ريزي بر روي سنگ با لرزش و تميز کردن و با حالات شديد و تغيير رنگ و پر رنگ شدن شروع به آماده و تميز کردن محل تخم ريزي مي کنند. ماهي ماده با لرزشهاي مخصوصي به سطح سنگ نزديک مي شود و تخم ريزي را شروع مي کند و بصورت يک خط رديفي از اول تا انتهاي سنگ تخمها را بر روي آن مي چيند و چون چسبنده هستند تخمها به سنگ چسبيده مي شوند. پشت سر ماهي نر با حرکات و رقصهاي شادي و لذت و با لرزشهاي مخصوص روي تخمها اسپرم رها مي کند. و به همديگر اعلام رضايت مي کنند. اين ابزارهاي علاقه همراه با بوسه زدن و يا نوازش با لب به همديگر اعلام مي شود. حدود دو ساعت اين حرکات زيبا و موزون همراه تخم ريزي ادامه خواهد داشت. شادي آنها لحظه به لحظه زيادتر مي شود و ابراز علاقه آنها شديدتر و خشن تر به ظاهر مي رسد، بطوريکه آب آکواريوم به تلاتم مي افتد. اگر آکواريوم در پوش نداشته باشد گاهي بيرون مي پرند و صدمه خواهند خورد. بنابراين حتما روي آکواريوم را بپوشانيد و هرگز براي آنها ايجاد مزاحمت نکنيد. بعد از اتمام تخم ريزي ماهيها شل و بي حال بصورت مورب و کج در کنار همديگر آرام مي گيرند، در اينحالت سطح آب کف زده است و رنگ آب بر اثر تجزيه اسپرم نرم ها شيري رنگ شده است که بايد قسمتي از آب تعويض يا داخل آکواريوم را بگذاريد تا آب دوباره شفاف و زلال شود. از اينجا به بعد به دو طريق مي توانيد از تخمها محافظت کنيد.
1- ماهيهاي مولد را به آرامي به آکواريومي که از قبل آماده کرده ايد منتقل سازيد.
2- سنگ تخمها را بآرامي به آکواريومي که شرايط مناسب دارد منتقل دهيد.
1- حالت اول:
چنانچه از تخمها مقدار زيادي توسط حرکات ماهيها در نقاط ديگر آکواريوم پاشيده شده است و امکان جابجايي تخمها نيست، در اينصورت بهتر است ماهيهاي مولد را از آنجا به آکواريوم آماده ديگري بآرامي انتقال دهيد (آکواريوم بايد از قبل کاملا آماده و مهيا شده باشد)
2- حالت دوم:
چنانچه تخمها بصورت مرتب و منظم بر روي تخته سنگ چيده و چسبيده شده اند. مي توانيد بآرامي سنگ تخمها را به آکواريومي با مشخصات آب تخمها که از قبل آماده کرده ايد منتقل سازيد. در هر دو حالت تفاوتي وجود ندارد و معمولا نتيجه يکسان حاصل خواهد شد. چيزي که مهم است بايد حتما تخمها از دسترس ماهيها دور شوند و آنها را با شرايط و اصول صحيح نگهداري کنيد. براي آکواريوم تخمها حتما بايد اکسيژن کافي قرار دهيد، چنانچه آب تخمها شيري رنگ است حداقل 3 روز در آکواريوم کار بگذاريد تا آب را کاملا شفاف و روشن کند. مي توانيد در صورت تشخيص و نياز مقداري از آب را با آب مناسب و آماده تعويض نمائيد. سپس به آب تخمها داروي متيلن آبي بمقدار 1/0% اضافه مي کنيم. هجوم و حمله قارچها به تخمها باعث فساد آنها مي شود داروي متيلن آبي علاوه بر جلوگيري از هجوم و حمله قارچها رشد باکتريهاي مضر را هم کنترل و بحالت ثابت و فيکسه نگه مي دارد و آسيبي به تخمها وارد نمي شود. بعضي اوقات تخمها آنقدر نزديک به هم و گاهي هم روي يکديگر چيده شده اند که چنانچه يک تخم مورد هجوم قارچها قرار بگيرد خيلي سريع بقيه تخمها هم با لايه هاي ابري سفيد رنگي پوشيده مي شوند، که در واقع مورد هجوم و حمله قارچها قرار گرفته اند و بدين صورت باعث فساد تخمها خواهد شد. بصورت تجربي بدست آمده است که اگر هر روز مقداري از آب تعويض و مقداري داروي متيلن آبي تازه حل شده به آب تخمها اضافه شود. در مواقعي که شرايط آکواريوم تخمها وضعيت خوبي ندارد بسيار عمل مفيدي است که نتيجه باروري و باز شدن تخمها را بالا مي برد. از آنطرف ديگر ماهيهاي مولد هستند که بايد آنها را بآرامي انتقال دهيد و آکواريوم آنها مرتب و منظم باشد. تغذيه در تخم ريزي براي مراحل بعدي آنها نقش مهم و سرنوشت سازي دارد. بايد دقت کنيد آنها را ضعيف يا بيمار نکنيد که در اينصورت مدتي تخم نخواهند ريخت. آنهايي که به مولدين اسکار فقط ماهي رودخانه مي دهند، بايد نکات را مورد توجه قرار دهند.
1- ماهيهاي رودخانه ايي ممکن است حامل امراض و بيماريهاي باشد که با ورود آنها به آکواريوم مولدين، خيلي زود محيط آنها را آلوده و در آنجا تکثير و منتشر مي شوند. و سپس به اسکارها منتقل خواهند شد. بنابراين حتما بايد از سلامت ماهيهاي رودخانه ايي اطمينان حاصل کنيد.
2- مي توانيد به ماهيهاي رودخانه ايي غذاهاي مقوي و انواع ويتامينها و املاح مورد نياز را بدهيد. سپس با در اختيار گذاشتن ماهيهاي رودخانه اي براي اسکارها آن ويتامينها و املاح مفيد را به ماهيهاي اسکار مولد انتقال دهيد. که باعث تقويت و رشد و سلامت آنها شود.
حالا باز مي گرديم به آکواريوم تخمها در آکواريومي قرار گرفته اند که اولا آب شفاف، زلال و تميز است. دوما سختي آب تخمها بين 5 تا 8 درجه DH است. در اينصورت معمولا سه روز که بگذرد تخمها مي ترکد و شروع به باز شدن مي شود. از روز چهارم روي سنگ در حاليکه از سر چسبيده به تخته سنگ هستند دم تکان مي دهند که تعداد تخمهاي باز شده بر روي تخته سنگ مشخص مي شود. کم کم از سنگ جدا مي شوند و با يک شناي کوتاه دوباره به کف مي افتند. بهتر است ارتفاع آب را حداکثر به 15 سانتيمتر برسانيد و اکسيژن آب به اندازه کافي باشد و تغييرات سريع براي تخمها نداشته باشيد. لارو اسکار در زير شکمش داراي کيسه زرده مجهز و کاملي است که تا چهار روز غذايش را تأمين مي کند. توجه کنيد چنانچه آب بر اثر تجزيه تخمهاي فاسد شده آلوده شده باشد لاروها بي حال و کسل مي شوند و متابوليسم (جذب کيسه زرده) بخوبي انجام نمي گيرد و ممکن است لاروها تلف شوند. در اينصورت بايد اقدام به تعويض آب لاروها کنيد. (آب بايد آماده و مهيا باشد)در اين مدت هيچ غذايي نبايد به لاروها بدهيد. چنانچه تعداد آنها زياد است بهتر است آنها را در چندين آکواريوم پخش کنيد و فضاي کافي براي رشد و فعاليت آنها با توجه به تمام نکات ضروري واجب در مورد نگهداري آنها را انجام دهيد.مي دانيد بهترين غذا براي لاروهاي تازه از تخم در آمده مي تواند نوزادان ميگو باشد که بايد از قبل تدارک ديده باشيد. مقدار نوزادان ميگو را بايد به حساب بريزيد زيرا اگر اضافه تر وارد آکواريوم لاروها بريزيد، بعد از چند ساعت نوزادان ميگو در آب شيرين مي ميرند و در آب تجزيه مي شوند و باعث آلودگي و فساد آب مي شوند و در نتيجه اين آلودگي ها به لاروها اثر مي کند و باعث تلفات آنها خواهد شد. بنابراين غذا دادن لاروهاي اسکار بايد با دقت و حوصله انجام شود. چنانچه اکسيژن محلول در آب لاروهاي اسکار کم باشد. خيلي زود دچار عوارض و تلفات زيادي خواهند شد. که اگر کمبود اکسيژن در آکواريوم لاروها را سريعا تأمين نکنيد. خيلي از لاروها تلف خواهند شد. در مواردي که تشخيص مي دهيد آب لاروها آلوده شده است. بهترين راه علاج جابجايي بچه ماهي ها به مکان جديد و با آب سالم و تميز و آماده است يا حداقل مقداري از آب آنها را بايد تعويض نمائيد و مقداري هم داروي متيلن آبي به آب اضافه کنيد.
هر چه سطح وسيعتري براي تعداد کمتري لارو اسکار در نظر بگيريد درصد خطاهاي شما کمتر بروز حوادث دارد. و ديرتر باعث تلفات آنها خواهد شد. و در نتيجه تعداد بيشتري از آنها دوران لاروي خود را با موفقيت پشت سر مي گذارند. بعد از 15 روز که دوران لاروي اسکارها تمام مي شود مقاومت آنها بيشتر خواهد شد و به دوران بچه ماهي وارد مي شوند در اين مرحله مقاومت بيشتري دارند. ايجاد شوک و استرس و تغييرات سريع در خواص و شرايط آب و کمبود اکسيژن محلول در آب اگر باعث تلفات بچه ماهيها نشود احتمال کج شدن اندامهاي بدن بخصوص دهان بچه ماهيها خواهد شد. که هر چه بچه ماهيها بزرگتر مي شوند کج بودن دهانشان مشخص تر مي شود که در حال حاضر اين عارضه را بعنوان سکته کردن ماهي مي دانند. در حاليکه اگر در اوايل زندگي لاروها و در دوران بچه ماهي کليه نکات گفته شده را رعايت کنيد قطعا چنين عوارضي براي ماهيها بوجود نخواهد آمد. مسئله مهم ديگر که بايد گفته شود سوء تغذيه بچه اسکارها است. تغذيه نامناسب و اشتباه باعث مي شود اسکارهاي گرسنه به همديگر حمله کنند و در وحله اول چشم هم جنسان خودشان را مي خورند. بنابراين بعد از مدتي اکثر بچه اسکارها چشم نخواهد داشت و کور شده اند. اگر تمام نکات و اصول تکثير و پرورش اسکارها را بخوبي رعايت کنيد. در آنصورت پرورش اسکار برايتان خيلي آسان خواهد بود. دقت کنيد هميشه براي اسکارها بايد فضاي کافي در نظر بگيريد تا آنها با نشاط و سرحال باشند و خيلي سريع و زود رشد کنند. زنجيره کنترل و مراقبتهاي ويژه را که شامل اکسيژن کافي، نور کافي، تغذيه مناسب و مقوي با غذاهاي زنده، آب سالم و تميزمناسب، جلوگيري از بروز حوادث مانند ايجاد شوک و استرس و تغييرات سريع DH آب، PH آب، درجه حرارت آب و کنترل و پيشگيري امراض و بيماريها که همه اين عوامل را بايد بدقت توسط شما رعايت و منظم باشد. در هر صورت چنانچه با هر حالت غير عادي که منجر به تلفات بچه اسکارها مواجه شديد بايد تشخيص صحيح بدهيد که :
1- آيا آب آلوده شده است.
2- آيا غذا دادن اشکال دارد.
3- آيا درجه حرارت آب اشکال پيدا کرده است.
4- آيا DH آب تغيير کرده است.
5- آيا به ماهيها شوک وارد کرده ايد.
6- آيا ماهيها در خطر ابتلاء به يک بيماري هستند.
بعد از تشخيص، سريعا اقدام به برطرف ساختن آن مشکل بپردازيد و پيشگيري لازم براي جلوگيري از ادامه تلفات آنها را بعمل آوريد.کاري را که براي عموم اتفاقات رخ داده، بايد سريعا انجام دهيد. تعويض قسمت يا تمام آب بچه اسکارها خواهد بود. و با توجه به تشخيص گاهي لازم است بچه اسکارها را به محيط سالم و تميز ديگري انتقال دهيد. بقيه موارد تشخيص بايد با نظر خودتان و طبق دستورالعمهاي همان تشخيص انجام دهيد. چنانچه کافي نبود در صورت نياز مي توانيد به صاحب نظران و متخصصين پرورش ماهي مراجعه و از آنها راهنمايي و کمک بگيريد.

طرز تشخيص جنسيت اسکار

ماهي نر:
1- نوک لوله اسپرم نر شبيه به نوک قلم ني و زوکي شکل است.
2- قوز روي سر ستبر و بلندتر است.
3- لبهاي پهن و ضخيمتري نسبت به ماده دارد و کمي دهانش بزرگتر است.

ماهي ماده:

1- نوک لوله تخمدان درست شبيه تخم و لبه آن گرد است.
2- قوز روي سر کوتاه تر است.
3- لبهاي ماده باريکتر و نازکتر و دهان آن کوچکتر است.
آنجل يا فرشته ماهي
آنجل يا فرشته ماهي داراي انواع متعددي است. در گروه سيچلايدها، آنجل يکي از زيباترين ماهيها بحساب مي آيد و از طرفداران زيادي برخوردار است. آنجل باله بلند چلگيس، آنجل نيم تنه مشکي، آنجل ببري، آنجل سفيد، آنجل مشکي، آنجل باله بلند دودي، آنجل باله بلند سفيد هستند، که در ايران تکثير و پرورش يافته اند و اکثر علاقمندان به اين ماهيها براي انتخاب ماهيهاي مولد خوب بايد تعدادي از آنجلهاي جوان، شاداب، سرحال و بدون نقص باله ها و عضو را بصورت گروهي در شرايط عالي نگهداري کنند. و از بين آنهايي که با همديگر جفت مي شوند براي تکثير و پرورش جدا کنند. براي اينکار بايد در روي هر ديواره آکواريوم چندين تکه سنگ به اندازه ارتفاع آکواريوم و به عرض 5 سانتيمتر قرار داده شود. بطوريکه تکه سنگ با ديواره آکواريوم بصورت مورب و زاويه ايي تقريبا 55 بوجود آورد. آنجلها محلهايي که داراي شيب است براي تخمريزي انتخاب مي کنند. ماهيهاي آنجل جوان معمولا بين 10 تا 12 ماهگي بالغ مي شوند و در آنموقع بين 13 تا 15 سانتيمتر طول خواهند داشت. در يک گروه معمولا آنجلها براي انتخاب جفت حرکات و رقصهاي مخصوصي را انجام مي دهند. با سرعت بطرف جفت مورد علاقه شان حرکت مي کنند و بنظر مي رسد بهمديگر ضربه وارد مي آورند ولي اينطور نيست. ابراز علاقه و دعوت به ازدواج و تمايل يکديگر را با اين حرکات به نمايش مي گذارند. ادامه اين حرکات رقصها و گردشگهاي سريع به چپ و راست بالاخره انتخاب جفت را در برخواهد داشت زمانيکه اعلام قبول ازدواج را نر و ماده با يکديگر دادند. آنوقت جفت يکديگر را پذيرفته و حرکات به شکل منظم و دقيق ظاهر مي شوند. بطوريکه موازي با همديگر و در يک ستون و به يک فاصله معين با همديگر حرکت مي کنند. آنها به تمام نقاط آکواريوم سرکشي مي کنند تا بالاخره مکان مناسب که معمولا يکي از آن تکه سنگهايي است که به ديواره آکواريوم تکيه داده ايد را بعنوان محل تخم گذاري انتخاب و شروع به تميز کردن آن مي نمايند. ماهيهاي ديگر چنانچه دخالت کنند با عکس العمل شديد آنها مواجه خواهند شد و گاهي ضربه ايي هم خواهند خورد. آنجلهاي جفت شده با لبهاي مکنده شان و لرزش هاي مخصوصي منطقه اي را بر روي تکه سنگ براي تخمهايشان بدقت تميز مي کنند در اينحالت بهتر است بآرامي آنها را به يک آکواريوم آماده که از قبل تدارک ديده ايد با همان تکه سنگ انتخاب شده جفت انتقال دهيد. (اگر تعدادي تکه سنگ مشابه داشته باشيد بهتر است چون موقعي که آنرا خارج مي کنيد بايد يک عدد ديگر برايشان قرار دهيد تا از نبودن محل تخمها عصباني نشوند) گاهي ديده شده است آنجلهايي با همديگر جفت شده اند و محلهاي نامناسبي را انتخاب کرده اند. مثلا شيشه بخاري آکواريوم يا از اين قبيل اشياء که در آنصورت اگر براي اولين بار تخمريزي مي کنند بايد اجاره بدهيد تخمهايشان را در همان محل بريزند. در غير اينصورت قهر خواهند کرد و مدت طولاني تخمريزي نخواهد کرد. آنجلهاي جوان جفت شده اگر خوب تغذيه شوند معمولا بين 8 الي 15 روز يکبار تخمريزي خواهند کرد. آنجلها هم در موقع تخمريزي لوله مخصوصي از بدنشان خارج مي شود که معمولا لوله تخمدان ماهي ماده حداکثر تا 2 ميليمتر بيرون مي آيد و لبه آن گرد و پهن است. و لوله اسپرم ماهي نر حداکثر تا 1 ميليمتر بيرون مي آيد که لبه آن زوکي شکل و کوچک است. بعد از بيرون آمدن لوله ها، تخمريزي در محلي که از قبل انتخاب و تميز شده است شروع مي شود. ماهي ماده با نزديک شدن به صورت زاويه ايي و با لرزش مخصوصي تخمهايش را بصورت زنجير و رديفي بر روي تک سنگ مي چسبانند. پشت سر ماهي نر فعاليت مي کند و با رها ساختن اسپرم بر روي تخمها آنها را بارور مي سازد. بعد از حداکثر 2 ساعت تخمريزي تعداد زيادي تخم بر روي تکه سنگ چسبيده خواهد شد و در آخر، تخمريزي تمام خواهد شد. بهتر است بآرامي تخمها را با سنگش به آکواريومي که داراي شرايط لازم و از قبل آماده شده است منتقل شوند. و به جاي تکه سنگ تخمها که بر مي داريد يکعدد تکه سنگ مشابه به جاي آن قرار دهيد که جفت آنجل از نبودن سنگ تخمها عصباني نشوند. آب تخمها بايد داراي DH بين 5 تا 8 درجه باشد و دماي 27 درجه سلسيوس مناسب خواهد بود. مقداري داروي متيلن آبي به مقدار 1/0% به آب تخمها اضافه مي کنيم تا از هجوم و حمله قارچها به تخمها جلوگيري بعمل آيد. معمولا بعد از 48 ساعت تخمها باز و تبديل به لارو مي شوند. و روي سنگ در حاليکه با سر چسبيده به سنگ هستند. دم تکان مي دهند و اصطلاحا گفته مي شود تخمها باز شده و در مرحله دم تکان دادن هستند. بعد از آن از سنگ جدا مي شوند و همه آنها در يک گوشه ايي از آکواريوم تجمع مي کنند. همانطوريکه مي دانيد لاروها همراه با خودشان داراي کيسه زرده ايي در زير شکمشان هستند که تا سه روز از آن تغذيه مي کنند. سنگ تخمها را بآرامي آنها را بخارج بياوريد. در اين مرحله بر اثر تجزيه پوسته تخمها مقداري آب آلوده شده است مقداري از آب را با آب مناسب که از قبل آماده ساخته ايد تعويض کنيد تا علاوه بر تميزي آب؛ لاروها شاداب شوند و کيسه زرده آنها بخوبي جذب بدنشان بشود. چنانچه آب آلوده باشد لاروها ضعيف و بي حال و سفيد خواهند شد و کمرشان خم مي شود و کيسه زرده آنها آب مي رود و در نهايت تلف خواهند شد. (براي تهيه آب مناسب بايد DH آب براي لارو آنجل بين 3 تا 5 درجه باشد و يکهفته آنرا با ذغالي فيلتراسيون کنيد که در آنصورت آب شفاف و کريستالي خواهد شد و درجه حرارت را روي 27 سلسيوس ثابت نگهداريد و تغيير نداشته باشد.)بعد از جذب کيسه زرده؛ لاروها خيلي حريص غذا خوردن هستند و از صبح روز چهارم که داراي شناي آزاد شده اند مي توانيد به آنها غذاي زنده و مقوي بدهيد بهترين غذاي زنده در اين مرحله نوزادان ميگو هستند. بهمين منظور بايد تخم ميگوي نمکي را طوري تنظيم کنيد که همزمان با نياز لاروها آنها هم تبديل به نوزادان ميگوي تازه بدنيا آمده شوند تا بخوبي توسط لاروها قابل صيد و خوردن باشند. چنانچه از نوزادان ميگو که 24 ساعت قبل از تخم درآمده باشند. و آنها را استفاده کنيد بدليل بزرگ بودن نوزادان ميگو لاروهاي آنجل آنها را نمي توانند صيد و مورد مصرف قرار دهند. اين موضوع در روزهاي اول داراي اهميت زيادي است. چنانچه لاروها نتوانند غذا بخورند در مدت 48 ساعت آينده تمام آنها بر اثر نخوردن غذا خواهند مرد.
مطلب مهم ديگر که در اين مرحله بايد دقت کافي بشود. مقدار غذايي که لاروها احتياج دارند بايد به همان اندازه برايشان بريزيد. چنانچه اگر اضافه تر از مصرف آنها ريخته شود. نوزادان ميگو در آب شيرين بعد از چند ساعت مي ميرند و در آب تجزيه خواهند شد و خيلي سريع آب آلوده و کثيف مي شود و همين امر باعث تلفات لاروها خواهد شد. براي اينکه درصد تلفات به پايين ترين حد ممکن برسد بايد اولا به لاروها فضاي کافي اختصاص دهيد. و به مکان بزرگتري انتقال دهيد.
دوما: آلودگي آب را کنترل کنيد در صورت مشاهده اولين تلفات خيلي زود آب را با آب سالم و آماده تعويض کنيد. سوما: بهتر است تا 15 روز اول براي آب لاروها داروي متيلن آبي استفاده کنيد تا از آلودگي و تلفات لاروها جلوگيري شود.
طرز تشخيص جنسيت آنجل:

ماهي نر:

1- نوک لوله اسپرم نر زوکي شکل شبيه به نوک قلم ني است.
2- لبهاي پهن و ضخيمتري نسبت به ماده اش دارد و کمي دهانش بزرگتر است.
3- قوز روي سر نر داراي بر آمدگي بيشتري نسبت به نوع ماده اش دارد.
4- باله زيرين بلندش در محل تلاقي با بدن زاويه باز ايجاد مي کند.

ماهي ماده:

1- نوک لوله تخمدان درست شبيه به تخم و لبه آن گرد است.
2- لبهاي نازکتر و باريکتري دارد و کمي دهانش کوچکتر است.
3- قوز روي سر ماده داراي برآمدگي کمتري نسبت به نوع نرش است.
4- باله زيرين بلندش در محل تلاقي با بدن زاويه قائمه ايجاد مي کند.

ماهي سيچلايد گورخري

سيچلايدهاي گورخري داراي فلسهاي ريزي هستند که دائما رنگ خود را عوض مي کنند. سيچلايدها داراي هوش سرشاري هستند که با رفتارهاي جالب و قابل توجه ايي به تربيت و باروري تخمها و بچه هاي خود مي پردازند.
در واقع هوش سرشار اين ماهيها نکات قابل توجه و عجيبي را بهمراه دارد. معمولا هر کدام از سيچلايدهاي نر گوشه ايي را بعنوان مقر قدرت خود انتخاب مي کنند و هيچکدام از نرهاي ديگر حق ورود به آنجا را نخواهند داشت براي انتخاب جفت نرها براي مبارزه به وسط آکواريوم مي روند و درگيري و خشونت بخرج مي دهند. ماهيهاي ماده نظاره گر و تماشاچي آنها هستند و از بين آنها بهترين و قويترين نر را زير نظر مي گيرند و بالاخره نر مورد علاقه شان را انتخاب مي کنند. (در واقع نوع ماهي ماده ماهي نر را براي ازدواج انتخاب مي کند) بدين ترتيب به مکان مقر نر انتخاب شده مي رود و در آنجا مي ايستد. در اينحالت ماهي نر انتخاب شده با غرور و شادي با شهامت بيشتري از مرزهايش دفاع مي کند و بشدت مراقب اوضاع و احوال نرهاي مجاور است. تا به حريم او وارد نشوند. در اين مرحله براي جلوگيري از درگيري و خشونت بيشتر بهتر است جفت انتخاب شده را بآرامي به يک آکواريوم ديگر انتقال دهيد. و براي آنها يک کوزه يا گلدان کوچک قرار دهيد و يا با چند تکه سنگ که بر روي هم مي چينيد و بحالت غار مانند ايجاد مي شود درست کنيد که آن مکان مورد انتخاب جفت سيچلايد خواهد بود و در همانجا تخمريزي خواهند کرد. سيچلايدها معمولا درست دارند تخمهايشان را در داخل حفره ها و يا سوراخها مخفي کنند. ماهيهاي سيچلايد خيلي زود تخمريزي خواهند کرد. نوع ماهي ماده تخمها را بر روي سطوح صاف مي چيند و بلافاصله ماهي نر آنها را بارور مي سازد. تخمها چسبنده هستند. بعد از اتمام تخمريزي به مراقبت از تخمها مي پردازند. و در حاليکه يکي از آنها تخمها را مراقبت و جريان آب را بر روي آنها ايجاد مي کند تا تخمها تميز بمانند، ديگري براي تهيه خوراک به شکار مي رود. مراقبت از تخمها چنان است که حتي در هنگاميکه والدين نگهباني تخمها را با يکديگر عوض مي کنند تخمها تحت نظر هستند. بعد از چهار روز تخمها شروع به ترک برداشتن مي کنند، والدين آنها را به دهان خودشان منتقل کرده که در حفره داخل دهان قرار مي دهند. در طي چهار روز کيسه زرده ايي که در زير شکم لاروها همراه آنها است بتدريج جذب بدنشان مي شود و بعد از آن قادر هستند براحتي شنا کنند. سيچلايدها از فرزندان خود مراقبت مي کنند و با رفتارهاي هوشمندانه ايي آنها را تحت آموزشهاي سختي قرار مي دهند. آنها بچه ها را به گردش مي برند و در حاليکه يکي از والدين در جلوي صف و ديگري در انتهاي صف قرار مي گيرند از آنها مراقبت بعمل مي آورند. در اين مرحله بايد دادن غذاي زنده را به آنها شروع کنيد. بهترين غذاي زنده مورد علاقه آنها نوزادان ميگو نمکي هستند. روزانه چهار نوبت به آنها غذا بدهيد. مقدار غذايي که مي دهيد بايد تمام آن توسط ماهيها خورده شود و چيزي از آن را باقي نگذارند. چنانچه اضافه تر غذا بريزيد باعث آلودگي و فساد آب که در اين صورت باعث تلفات لاروها خواهد شد. شرايط آکواريوم را بايد طبق زنجيره مراقبتهاي ويژه و با اصول صحيح نگهداري کنيد. حالت متعددي پيش خواهد آمد که باعث ناراحتي و عصبانيت والدين مي شود. که در بيشتر مواقع ماهي نر به اشتباه شروع بخوردن بچه ماهي خودش مي کند، که اين عمل باعث درگيري و نزاع با ماهي ماده خواهد شد و جفت بشدت با همديگر زدو خورد مي کنند، بطوريکه تا حد مرگ پيش خواهند رفت و اگر شما به کمک آنها نرويد و از همديگر جدا نشوند به مرگ ماهي ماده ختم خواهد شد. قبل از بروز چنين حالتي که ماهي نر بخواهد عصباني شود بلافاصله بايد آنرا از بچه ها جدا کنيد و بهتر است فقط ماهي ماده بتنهايي از بچه ها مراقبت کند. بعد از چند روز ماهي ماده را هم از کنار بچه ها برداريد و به ماهي نر خودش معرفي کنيد. چنانچه در آنجا درگيري ادامه پيدا کرد بهتر است بين آنها را با يک تيغه شيشه ايي جدا کنيد و دو روز بعد تيغه را برداريد اگر همه چيز عادي بود که بين جفت آشتي برقرار است و آنها را تقويت کنيد تا مجددا براي شما تخمريزي کنند. چنانچه درگيري ادامه پيدا کرد باز هم بين آنها را با تيغه شيشه اي جدا کنيد معمولا بعد از دو مرتبه که آنها را از همديگر جدا کنيد آشتي برقرار خواهد شد. نوزادان سيچلايد به غذاهاي گوشتي علاقه زيادي دارند اگر در هر روز يک وعده دل گاو يا گوسفند به آنها بدهيد خيلي سريع رشد خواهند کرد. اگر بموقع به آنها غذا بدهيد هيچ مشکلي براي بچه ها بوجود نخواهد آمد. چنانچه به آنها گرسنگي بدهيد سيچايدهاي بزگتر به کوچکترها حمله ور مي شوند و آنها را مي خورند و طولي نخواهد کشيد که اين هم جنس خواري همه گير خواهد شد و روز به روز تعداد بچه سيچلايدها کمتر خواهند شد. اگر آنها را سريع رقم بندي کنيد بطوريکه بزرگترها در يک آکواريوم و کوچکترها در آکواريوم ديگر قرار بگيرند اين مشکل خيلي زود برطرف خواهد شد. و شما هم روي نظم و ترتيب و سر موقع به آنها غذا بدهيد تا کاملا سير شوند.
طرز تشخيص جنسيت سيچلايد گورخري:

ماهي نر:

1- باله پشتي بلند و نوک آن تيز است.
2- باله زير شکم بلند و نوک آن تيز است.
3- لبهاي نر کلفت و ضخيمتر است.
4- روي سر آن قوزي ستبر و بر آمده است.
5- بدنش کشيده تر و لاغرتر است.
6- نوک لوله اسپرم در زير شکم حالت زوکي شکل است.

ماهي ماده:

1- باله پشتي کوتاه و نوک آن گرد است.
2- باله زير شکم کوتاه و نوک آن گرد است.
3- لبها ظريف و باريکتر است.
4- سر آن قوز ندارد و صاف تر است.
5- بدنش گرد و چاق تر است.
6- زير شکم ماهي ماده رنگ زرد وجود دارد.
7- نوک لوله تخم در زير شکم حالت گرد و بشکل تخم است.
منابع :
www.iranview.ir/
forumbazar.com
/الف