Wikipedia با چالش هايي جدي در استخدام و به کارگيري ويرايش گران جديد و حفظ خلاقيت مشارکت کنندگان فعلي خود روبرو است.
درژانويه سال 2001، Larry Sanger و Jimmy Wales کار بر روي يک ايده کاملاً جديد را آغاز کردند: دائرة المعارفي که تماماً توسط افراد داوطلب توليد مي شود و از طريق اينترنت به طور رايگان در اختيار همه قرار مي گيرد. خيلي از افرادي که از اين پروژه آگاه شدند، شکست آن را پيش بيني کردند اما Wikipedia به سرعت رشد کرد. تا آوريل همان سال نسخه انگليسي زبان، حاوي 1000 مطلب، تا اکتبر،10000 و تنها با گذشت دو سال، مطالبي که به زبان انگليسي نوشته و ويرايش شده بود به 100000رسيد. حالا و در اوايل سال 2011، وقتي Wikipedia دهمين سال تاسيس خود را جشن مي گيرد اين سايت داراي 17 ميليون مطلب در 279 زبان است که 3.5 ميليون مقاله آن به زبان انگليسي نوشته شده و در هر ماه 78 ميليون کاربر را به خود جلب مي کند.
اگرچه نشانه هايي از بروز مشکلات مختلف در اين سايت وجود دارد که برخي از آن ها حاصل اين رشد سريع است. به عنوان مثال، مجله Timeدر سپتامبر سال 2009 در مقاله اي با عنوان "آيا Wikipedia قرباني موفقيت خود شده است" اعلام کرد: مشکلات ساختاري Wikipedia مي تواند توسعه آتي آن لاين اين سايت را محدود کند. اين مطلب که براساس تحقيقات Ed Chi از Augmented Social Cognition Research Group در PARC نوشته شده بود، اعلام داشت که اگرچه Wikipedia هنوز هم روزانه 1000 مقاله به مجموعه مطالب خود اضافه مي کند افرادي که جديداً به اين سايت مراجعه مي کنند به شکل فزاينده اي محيط آن را غيردوستانه مي دانند و خيلي ها قبل از اين که بتوانند به همکاران ارزشمندي براي اين سايت تبديل شوند، آن را ترک مي کنند.
سوالي که در اين ميان وجود دارد، اين است که Wikipedia تا چه حد بايد بزرگ شود. چه تعداد ايده، ارزش تبديل شدن به مقاله يا مطلب را دارند؟ شايد تمام موضوع ها و مفاهيم قابل توجه و مهم قبلاً در اين سايت تحت پوشش قرار گرفته باشند و تعداد مشارکت کنندگان جديد بايد محدود شود. Wales در سال هاي اخير به اين نکته اشاره کرده که چالشي که Wikipedia در توسعه خود با آن روبرو است، تغيير تمرکز از "حجم"به "کيفيت" مطالب است.
ما در اين مقاله به بررسي اندازه و بزرگي Wikipedia و اين که چگونه در طي سال ها گسترش پيدا کرده است، مي پردازيم.

مدل هاي رشد
 

طبيعت رشد و توسعه Wikipedia همواره مورد توجه خود اين جامعه و محققان آکادميک بوده است.
Wikipedianها، چندين مدل رياضي گوناگون براي تشريح اين رشد پيشنهاد کرده اند
(http://en.Wikipedia.org/wiki/Wikipedia: Modeling_)Wikipedia%27s_growth
اولين مدل community-developed که در سال 2003 پيشنهاد شد، براساس اين پيش فرض خلاقانه که ايجاد محتواي بيش تر، منجر به ايجاد کاربران بيش تر که به نوبه خود باعث ايجاد محتواي بيش تر خواهد شد، شکل گرفته شده بود. اين مدل، رشد و توسعه اي تصاعدي را پيش بيني مي کرد و Wikipedia در چند سال اول با ضرب آهنگي تصاعدي رشد کرد و مجموعه مطالب خود را در هر سال دو برابر نمود. با چنين نرخ رشدي، تنها نسخه انگليسي زبان اين سايت بايد در سال 2011 به صدها ميليون مطلب مي رسيد.
البته به زودي روشن شد که چنين ضرب آهنگ تندي نمي تواند دوام داشته باشد. نرخ رشد Wikipedia در سال 2006 به اوج خود رسيد و سال بعد شروع به افت نمود؛ مسير اين رشد ديگر تصاعدي نبود. اين جامعه با در نظر گرفتن اين فرض که براي محتواي دائرةالمعارفي، حد بيشينه اي وجود دارد شروع به بازنگري در مدل رشد خود نمود.
با در نظر گرفتن چنين فرضي، با رشد Wikipedia محتواي بالقوه کاهش پيدا مي کند و مطالب کم تري براي نوشتن وجود دارد. اين مدل بازنگري شده منجر به يک رشد لجستيک شد که يک منحني S شکل است که با هر رشد سريعي آغاز و سپس رو به کاهش مي گذارد و در نهايت در جايي در محدوده بالايي به تدريج متوقف مي شود. در خصوص نسخه انگليسي زبان مطالب Wikipedia، اين مدل پيش بيني کرده بود که در اين دهه تعداد مطالب به محدوديت 3 تا 4 ميليوني مي رسد، عددي که قبلاً اين سايت به آن رسيده بود. محققان PARC در مطالعات خود بر روي Wikipedia به نتيجه گيري مشابهي دست پيدا کرده بودند.
Bongwon Suh و همکاران او مدلي براساس ديناميزم رشد جمعيت و تشبيه Wikipediaبه يک سيستم اکولوژيکي پيشنهاد کرده بودند. افراد و هويت هاي جديدي که به چنين سيستمي وارد مي شوند به سرعت رشد مي کنند. هر چند، به دليل اين که منابع حياتي اين محيط، مثل غذا، آب و فضا محدود است رقابت براي به دست آوردن اين منابع محدود افزايش پيدا مي کند و اين موضوع به نوبه خود جلوي رشد آن را مي گيرد.
نرخ رشد هويت ها نهايتاً به حداکثر مي رسد و افت مي کند و جمعيت اين محيط به تعادل مي رسد.
محققان PARC اعتقاد دارند که مدل جمعيتي آنان کاهش رشدي را که Wikipedia در سال هاي اخير تجربه کرده است توجيه مي کند. آن ها منابع محدود را معادل علم دائرة المعارفي محدود بشر مي دانند و تعارض بين افراد جامعه ويرايشي Wikipedia را به رقابت بر سر منابع حياتي محدود تشبيه مي کنند.

محدوديت هاي دانش
 

اگر Suh و همکارانش درست بگويند، Wikipedia به تکامل و اتمام خود نزديک مي شود؛ بدين معنا که تقريباً در مورد تمام سرفصل هاي مهم مطلبي بر روي آن وجود دارد. اطلاعات Wikipedia اساساً بسيار متنوع و زياد است اما آيا واقعاً از نظر محتوا اشباع شده است؟
شکل (1) شاهدي غيرمستقيم بر اين ادعا است که امکان دارد Wikipedia از نظر مطالبي که بتوان در مورد آن چيزي نوشت به پايان خود نزديک مي شود. مطالعه اي که ما انجام داده ايم نشان مي دهد اغلب مطالب و مقالاتي که در مورد سرفصل هاي مشهور نوشته شده در اوايل ظهور Wikipediaبه رشته تحرير درآمده است. با توسعه و گسترش Wikipedia، اکثر مطالب به شکل روزافزوني در مورد سرفصل هاي مبهمي که افراد اندکي به آن علاقه يا توجه دارند و حتي افراد کم تري علم و دانش نوشتن درباره آن را دارند بوده است. نگراني که در مورد موضوع هاي ناشناخته و مشکوک وجود دارد اين است که ممکن است آن ها ارائه کننده اطلاعات دائرة المعارفي نباشند.
Wikipediaها متناوباً در اين مورد بحث مي کنند که آيا چنين مطالبي براي سايت مفيد است يا مضر. Deletionist (افرادي که مطالب را حذف مي کنند) اعتقاد دارند که اين مقالات مضر هستند و ارزش و اعتبار کلي Wikipedia را کاهش مي دهند زيرا چنين مطالبي عموماً کيفيت پائيني دارند و توجه لازم براي نگارش آن ها به عمل نيامده است. هر چند Inclusionist ها اعتقاد دارند که اين مطالب موقعيتي براي مشارکت افراد فراهم مي آورند.
روشن نيست چه کسي حق دارد يا حتي چگونه بايد"صحيح" و "درست" را تعريف کرد. از يک سو، همان گونه که Chris Anderson در کتاب خود (1) توضيح مي دهد، با کاهش هزينه توزيع، عرضه محصولات با حجم کم تر ارزش پيدا مي کند. از سوي ديگر، به نظر مي رسد که Deletionist ها درصد رو به تزايدي از مقالات جديد را حذف مي کنند.
اگرچه يک حس مشترک به ما مي گويد هر مطلبي که در Wikipedia منتشر مي شود در مورد موارد ناشناخته نخواهد بود. عناوين و سرفصل هاي دائرةالمعارفي به طور دائم پا به عرصه ظهور مي گذارند؛ هر سال برندگان نوبل و ستاره هاي جديد موسيقي پاپ به وجود مي آيند.
Suh و همکاران او از اين نکته آگاه هستند و تغييري که امکان محدود شدن رشد جمعيت در گذر زمان را فراهم مي کند در مدل خود پيشنهاد مي نمايند. شکل (2)، منحني مدل رشد جمعيتي را با و بدون اين تغيير نشان مي دهد. اين نوع منحني رشد نمايان گر يک اکولوژي محدود است که در آن سايز محيط با گذشت زمان به شکل خطي رشد مي کند و به خوبي با رشد کاهش يابنده Wikipedia تطبيق مي کند.

تعارض و همکاري
 

عامل دومي که توسط مدل جمعيتي پيش بيني شده است تعارض رشد يابنده بين ويرايش گر ان Wikipedia است.
Amiket kittur مطالعه اي بر روي ويرايش گران Wikipedia انجام داد و متوجه شد که در طول زمان فعاليت هايي که مستقيماً منجر به ايجاد محتواي دائرة المعارفي جديد مي شود کاهش پيدا کرده است. ويرايش گران، زمان بيش تر و بيش تري را صرف انجام کارهاي meta-level ديگر نظير بحث با يکديگر، ايجاد و توسعه سياست ها و مبارزه با اوباش گري (vandalism) مي کنند.
يک منبع مشترک تعارض، ميزان تخصص مشارکت کنندگان است. در حالي که اين فعاليت هاي جنبي به عنوان عملکردهاي سازماني مهم براي Wikipedia عمل مي کنند، آن ها درعين حال نمايان گر هزينه هاي افزايش يابنده تعارض و مشارکتي که در هر جامعه رو به رشدي ايجاد مي شود هستند. هرچه تعداد ويرايشگران بيش تري به سايت بپيوندند. افراد به اين نتيجه مي رسند که مشارکت آنان بدون همکاري با ديگران به شکل فزاينده اي دشوار مي شود.
تعارض ها به شکل اجتناب ناپذيري افزايش پيدا مي کند و افرادي که با هم اختلاف سليقه دارند قبل از اين که بتوانند به توسعه دائرة المعارف کمک کنند بايد کوشش هاي خود را هماهنگ و با يگديگر مصالحه کنند. در نهايت، فعاليت هاي هماهنگي بايد در يک سطح يکسان صورت بگيرد. مسئله اين است که اين اختلاف سليقه ها مي تواند منجر به از بين رفتن فعاليت هاي خلاقانه شود.
اين گرايش چه چيزي در مورد آينده به ما مي گويند؟ اولاً، پيش بيني هاي رسانه اي در مورد اضمحلال Wikipedia در آينده نزديک محلي از اعراب ندارد. اگرچه تعداد مقالات جديد هر سال در حال کاهش است، Wikipedia بزرگ ترين دائرة المعارفي است که تا به حال وجود داشته و هنوز هم در حال رشد و توسعه است. از اين مهم تر شايد اين نکته باشد که Wikipedia هنوز هم در بين10سايتي که پربازديدترين سايت هاي وب هستند، قرار دارد. هر چند، Wikipedia با چالش هايي حقيقي در به کارگيري ويرايش گران جديد و حفظ خلاقيت مشارکت کنندگان فعلي روبرو است. از ابتداي ظهور Wikipedia تا همين اواخر تعداد ويرايش گران فعال آن افزايش پيدا کرده است. هر ساله ميليون ها ويرايش گر جديد به آن ملحق مي شوند اما ميليون ها نفر نيز آن را ترک مي کنند و هرگز دوباره به جمع ويرايش گران نمي پيوندند. بهترين توجيهي که مي توان براي اين موضوع ارائه داد افزايش روز افزون تعارض است: همان گونه که Suh و همکارانش در PARC اشاره مي کنند فضاي جمعيتي Wikipedia در حال اشباع شدن است و هنگامي که مشارکت کنندگان سعي مي کنند کيفيت يک مقاله يا مطلب را ارتقا دهند خود را بيش از پيش در ميانه يک نبرد مي بينند. اين تعارض رو به رشد ممکن است خوب و مفيد باشد. Jimmy Wales اعتقاد دارد اگر اين تعارض به درستي هدايت شود مي تواند منجر به افزايش کيفيت شود که از افزايش کلي کميت محتوا اهميت بيش تري دارد. اگرچه در اين مسير ريسک زيادي دارد: صرف ميليون ها ساعت وقت براي بحث و تبادل نظر درباره تغييراتي که ممکن است موجب توسعه و ارتقاي ناچيزي در کيفيت مقالات و مطالب سايت شود.
ما اعتقاد داريم کشف ابزار social computing جديد که به مشارکت کنندگان کمک مي کنند در کنار همديگر فعاليت موثر و سرزنده اي داشته باشند و به حفظ و زنده نگاه داشتن اين چالش ها ياري رساند از اهميت زيادي براي Wikipedia برخوردار است.
منبع: بزرگراه رايانه، شماره ي 140