بيشتر ما هر روز چندين ساعت از عمرمان را صرف بالا پايين کردن فايروال ويندوز يا کلنجار رفتن با مشکلات کوچک و بزرگش مي کنيم. اين سيستم عامل پردردسر اما جذاب مايکروسافت که با تمام مخالفان سينه چاکش همچنان با نهايت بي تفاوتي پرچمدار دنياي سيستم عامل هاي کامپيوتري است، از ابتدا اين قدر پرزرق و برق نبود. در واقع ظهور پديده ويندوز در اواخر دهه 80 چنان انقلابي را در دنياي کامپيوتر به پا کرد که اصلاً به آساني نمي شود از آن گذشت. هرچند طرفداران سيستم هاي عامل هاي اوپن سورس اين روزها چندان با مايکروسافت رابطه خوبي ندارند اما آن زماني که ويندوز ارائه شد در مقابل امروز به نوعي دوران باستان سيستم عامل هاي کامپيوتري به حساب مي آمد در اين مقاله خلاصه اي از تاريخ تکامل اين سيستم عامل را مي خوانيد.
پنجره ها باز مي شوند windows 1.0
اولين نسخه ويندوز با نام اصلي Windows Premiere Edition 25 سال پيش يعني بيستم نوامبر 1985 بعد از دو سال تأخير منتشر شد. اين سيستم عامل 16 بيتي که روي دو فلاپي ديسک با قيمت 177 دلار منتشر شده بود، نياز به رمي 256 کيلوبايتي داشت و روي نسخه 2.0 MS DOS نصب مي شد و در حقيقت کپي ناقصي از MacOS شرکت اپل به شمار مي رفت! نسخه اول ويندوز آن قدر ايراد داشت که در کمتر از دو هفته مايکروسافت ناچار شد تا اصلاحيه اي براي باگ هاي فراوانش منتشر کند.
پرسه در تاريکي Windows 2.0
به فاصله دو سال از اولين ورژن ويندوز، مايکروسافت نسخه دومش را ارائه کرد که اين نسخه از خيلي جهات نسبت به قبل ارتقا پيدا کرده بود، به طور مثال براي اولين بار طرح آيکون ها در صفحه ويندوز پديدار شدند و همچنين کاربران مي توانستند ضمن باز کردن پنجره هاي متعدد آن ها را روي همديگر بکشند. پس از ارائه اين ورژن ويندوز بود که توليدکنندگان نرم افزار هم نسبت به ارائه نرم افزارهاي قابل نصب روي ويندوز تمايل نشان دادند در ضمن اولين ورژن تحت ويندوز نرم افزارهاي Word و Excel هم همراه با همين نسخه بود که ارائه شد.
تالألو خورشيد Windows 95
اين ويندوز که در ابتدا با نام ويندوز4/0 شناخته مي شد در آگوست 1995 به عنوان نسل جديدي از سيستم عامل هاي 32 بيتي ارائه شد و همراه خودش مجموعه گسترده اي از مفاهيم را به نمايش گذاشت. مفاهيمي مثل ماي کامپيوتر و ماي داکيومنت يا تسک بار (نوار ابزار) به شکل امروزي آن، يا موضوعاتي مثل shortcut و Recycle Bin از اين زمان به بعد در سيستم عامل هاي ويندوز رايج شد. در فاصله کمتر از يک تا دو سال از انتشار آن، ويندوز 95 تبديل به موفق ترين سيستم عامل ساخته شده در جهان شد.
جهان گشا Windows 98
ممفيس با ويندوز 98 به عنوان نسخه اي به روز شده از ويندوز 95 به فاصله سه سال از انتشار نسخه قبلي منتشر شد. در اين نسخه ويندوز علاوه بر ارتقاي توان گرافيکي سيستم عامل امکاناتي چون مرورگر اينترنت اکسپلورر، توان پشتيباني از کانال هاي USB و درگاه 1394 و همچنين DVD به علاوه استفاده از سيستم Fat 32 در جدول بندي درايو سخت اضافه شده بود. البته استفاده از دايرکت ايکس و نصب پيش فرض TCP/IP به همراه ده ها کارکرد جديد ديگر را هم بايد به اين فهرست افزود. اين سيستم عامل گرچه از نظر شناسايي درايورها ضعيف بود اما در بعد تخصيص و مديريت حافظه رشد چشمگيري نسبت به تمامي نسخه هاي قديمي ويندوز به حساب مي آمد.
محکم و مقتدر Windows 2000
ويندوز 2000 که پيش از انتشار ان تي 5 خوانده مي شد به عنوان پنجمين و آخرين نسخه از خانواده ويندوز ان تي براي سرورهاي شبکه و سيستم هاي کاري منتشر شد که مهم ترين تفاوتش با نمونه هاي عمومي در ارتقاء قابليت هاي به اشتراک گذاري، مديريت حافظه و شناسايي بهتر درايورها بود. اين سيستم عامل همچنين آخرين سيستم عاملي بود که پس از نسخه چهارم ان تي از هسته دست نخورده ويندوزهاي ان تي استفاده مي کرد.
ويندوز جهان مرگ Windows ME
مايکروسافت، ويندوز ميلينيوم را به عنوان نسخه اي به روز شده از ويندوز 98 با قابليت هاي مولتي مدياي ارتقاء يافته ارائه کرد. اين سيستم عامل که آخرين ويندوز با کرنل سري 95 هم بود تنها يک سال دوام آورد. اين ويندوز به دليل نقايص بسيارش اصلاً سيستم عامل محبوبي نبود. مجله پي سي ورد در همان سال، ميلينيوم را به نام ورژن «اشتباهات» در رتبه چهارم بدترين توليدات نرم افزاري تاريخ خود جاي داد. بد نيست بدانيد مايکروسافت اين سيستم عامل را بدون نياز به کد فعال سازي ارائه کرد و براي اولين بار نرم افزارهاي Movie Maker و System Restore همراه اين نسخه ارائه شدند.
ايستاده با مشت Windows XP
مايکروسافت در آگوست 2001 از نسل جديد سيستم عامل خود موسوم به XP پرده برداشت که از هر چه گرافيکي و چه کارايي به خصوص در زمينه شبکه نويد انقلابي تمام عيار بود. اين سيستم عامل که اسمش مخفف واژه انگليسي تجربه به حساب مي آمد واقعاً يک تجربه جديد براي کاربران قديمي بود که به محيط خشک ويندوز 98 عادت کرده بودند. همين موضوع هم براي تبديل کردن XP به محبوب ترين سيستم عامل تاريخ مايکروسافت تا به امروز کافي بود به طوري که تنها تا سال 2006 بيش از 400 ميليون کپي از XP در سراسر دنيا استفاده مي شد. اکس پي حتي پس از ارائه نسخه هفت ويندوز هم در دنيا پرکارترين سيستم عامل به حساب مي آيد.
شکست بزرگ Windows Vista
ويندوز ويستا سيستم عاملي بود که مايکروسافت در فاصله شش سال پس از ويندوز اکس پي و با شعار امنيت ارائه کرد. در واقع ويستا که نامش از همان ورد جادويي آلاستا ويستا مي آمد قرار بود مرحمي باشد بر تمام نقايص امنيتي بي پايان اکس پي که خيلي از کاربرانش را به خاک سياه نشانده بود، اما وقتي که انتشار يافت خودش تبديل به دردسر امنيتي جديدي شد؛ هرچند اين ويندوز از خيلي جهات نسبت به اکس پي امنيت بيشتري داشت و از نظر گرافيکي هم به شکل بسيار چشمگيري زيبا طراحي شده بود، اما مشکلات زيادي را هم به همراه خودش آورده بود؛ به جز قيمت گران 240 تا 340 دلاريش، اين سيستم عامل براي به نمايش گذاشتن تمامي زيبايي اش به قطعات سخت افزاري به مراتب قوي تر از چيزي که براي سيستم عامل هاي قديمي معمول استفاده مي شد نيازمند بود.
صلح دوباره Windows 7
وقتي ويندوز 7 منتشر شد خيلي از مخاطبان نااميد از ويستا سريعاً جذب اين نسخه جديد شدند چرا که سوون برخلاف ويستا به جاي معرفي مجموعه گسترده اي از امکانات جديد تمرکزش روي هماهنگي بيشتر با نرم افزارهاي روز و امکان اجرا در بهترين حالت گرافيکي اش با سرعت مناسب اما روي سخت افزاري کمتر از ويستا در برابر قيمت مناسب تر بود. در حقيقت از ابتدا سوون قرار بود به عنوان جانشين اکس پي معرفي شود اما با طولاني شدن مراحل تکميل برنامه اش که با کد بلک کامب و بعدها وينا شناخته مي شد، برنامه لانگهورن پررنگ شد. مايکروسافت تا همين امروز بيش از 175 ميليون کپي از ويندوز 7 را فروخته، در ضمن با شکستن رقم پيش فروش سايت آمازون حتي پيش فروش افسانه اي مجموعه کتاب هاي هري پاتر را هم پشت سر گذاشته است.
برنامه آينده Windows 8
مايکروسافت قول داده تا سال 2012 نسل جديدي از ويندوزها را که به قول خودش بزرگ ترين ريسک تاريخ سيستم عامل هاي ساخت اين شرکت هم هست به نمايش بگذارد که از همه نظر با تمام نسخه هاي پيشين ويندوز متفاوت باشد. البته مايکروسافت اساساً به زدن حرف هاي تبليغاتي بزرگ، عادتي قديمي دارد اما هنوز خيلي زود است تا در مورد اين خواب تازه مايکروسافت نظري ارائه کرد.
سير تکامل
پگاموس Windows 1.0
1985 نوامبر
ژانوس Windows 2.0
نوامبر 1987
ديگونا Windows 3.0
مي 1990
NS – TEN Windows NT
جولاي 1993
شيکاگو Windows 95
آگوست 1995
ممفيس Windows 98
مي 1998
آسترويد Windows 2000
فوريه 2000
ميلنيوم Windows ME
سپتامبر 2000
وايستلير Windows XP
اکتبر 2001
لانگ هورن Windows Vista
ژانويه 2007
بلک کامب Windows 7
جولاي 2009
منبع:مجله دايرة المعارفي دانستنيها (همشهري) / شماره 17